Cứ mỗi độ tháng 7 – tháng 10 âm lịch hàng năm (tức khoảng tháng 8 – tháng 11 dương lịch), con nước từ thượng nguồn sông Mekong lại đổ về đồng bằng sông Cửa Long, nhất là tại các tỉnh Đồng Tháp, An Giang, Tứ Giác Long Xuyên tạo thành một biển nước. Lúc này những cánh đồng xanh khi xưa đã trở nên mênh mông sóng nước với những khung cảnh vô cùng đẹp đẽ. Đây cũng là mùa bội thu tôm cá với người dân miền Tây quanh năm nhọc nhằn.
Mùa nước nổi, mùa buồn, mùa vui của người miền Tây – mảnh đất vốn chẳng có những núi non hùng vĩ như xứ khác, họ chỉ có tấm lòng hào sảng, phóng khoáng khi chắt lọc những gì của con nước làm nên giá trị văn hóa của cả một vùng đất.
Từng căn nhà giữa mênh mông nước, từng con thuyền nhỏ đang buông chài dưới ánh hoàng hôn cứ dần vụt qua ô cửa của chiếc xe trong chuyến hành trình kết nối những di sản của miền Tây sông nước.
Không chỉ đem lại một sức sống mới cho bà con nông dân nơi đây, mùa nước nổi miền Tây còn mang lại sức sống mới cho những cây sen, bông súng, cỏ năng, rừng tràm thêm xanh tốt. Mùa nước nổi về, Miền Tây như được thay một màu áo mới. Đây cũng là mùa chim bay về làm tổ đầy đàn. Hay nói cách khác, đây thời điểm tất cả mọi thứ ở vùng đất này sinh sôi nảy nở.
Tùy theo khí hậu mỗi năm mà con nước đổ về sớm hay muộn. Mùa nước nổi miền Tây cung cấp nhiều món đặc sản dân dã mà tuyệt vời: Những bông điên điển được hái vội cũng chế biến được với đám cá linh thành món cá linh nấu canh chua với bông điên điển, rồi thì khô cá lóc hay rau thập cẩm luộc, càng cua đồng…
Hàng năm, từ giữa mùa hè, các cơn bão và áp thấp nhiệt đới gây ra mưa nhiều ở vùng thượng nguồn làm mực nước sông Mê kông tăng lên nhanh chóng. Khi chảy về cuối nguồn, một phần lưu lượng nước đổ vô Biển Hồ Tonlé Sap ở Campuchia, phần nhiều theo hai nhánh sông Tiền và sông Hậu ồ ạt vượt qua biên giới đổ vào Việt Nam và chảy ra biển Đông theo nhiều cửa.
Một diện tích khá lớn ở đầu nguồn sông Cửu Long có địa hình trũng thấp nên bị nước tràn bờ gậy ngập kênh rạch, ao hồ, ruộng đồng trong một thời gian dài (khoảng vài tháng).
Riêng rừng Tràm Trà Sư, bạn sẽ được chiếc xuồng máy chở đi sâu lạc vào giữa rừng tràm hun hút xanh mướt bí ẩn. Đây là khu sinh cảnh tự nhiên tiêu biểu và độc đáo nhất của hệ sinh thái ngập nước. Còn gì vui thú hơn ngồi xuống máy xuyên rừng để ngắm những sắc hoa tràm trắng lunh linh, những đốm bèo xanh ngắt và những đàn chim quý chỉ cách mình chừng vài mét.
