Loại bỏ tình trạng phù bạch mạch tay cho bệnh nhân sau điều trị ung thư vú

Sau ca phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú, nạo vét hạch do ung thư và xạ trị sau mổ, bà N.T.K.O, 64 tuổi gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt do cánh tay bị sưng to, nặng nề và thường xuyên bị đau nhức do di chứng phù bạch mạch tay. Bà O. đã đến Khoa Phẫu thuật Hàm mặt-Tạo hình-Thẩm mỹ, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức để được thăm khám và chữa trị.

Tại đây, các bác sĩ đã chẩn đoán bà O. bị phù bạch mạch tay sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú và đề nghị phương pháp phẫu thuật điều trị bằng chuyển vạt hạch tự do bằng kỹ thuật siêu vi phẫu.

Ca phẫu thuật diễn ra thành công và sau 1 tuần theo dõi hồi phục, bà O. đã có thể nhìn thấy những thay đổi tích cực trên cánh tay của mình.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hà, Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt-Tạo hình-Thẩm mỹ, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: Ung thư vú là căn bệnh ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ. Sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú, nạo vét hạch và xạ trị, nhiều bệnh nhân phải đối mặt với di chứng phù bạch mạch cánh tay.

Đây là một biến chứng gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Người bệnh thường phải tìm đến nhiều nơi để chữa chạy nhưng đều không hiệu quả và bệnh sẽ càng ngày càng tiến triển nặng thêm.

Lý do cánh tay bị sưng to là bình thường bạch mạch được dẫn lưu từ ngoại vi về cơ thể thông qua hệ thống hạch và bạch huyết vùng nách. Trong quá trình điều trị phẫu thuật và xạ trị ung thư vú các hạch và hệ thống bạch huyết sẽ được lấy bỏ hoặc phá hủy để giảm nguy cơ lan rộng của tế bào ung thư.

Chính vì vậy, mặc dù bệnh ung thư vú được điều trị ổn định, tuy nhiên sau đó cánh tay của bệnh nhân vẫn có thể sưng to lên dần dần, đây là hiện tượng phù bạch mạch do đường lưu thông đã bị cản trở.

Bệnh nhân trước mổ và sau mổ phù bạch mạch cánh tay bằng chuyển hạch siêu vi phẫu.

Nguyên lý của siêu vi phẫu chuyển hạch là lấy được một vạt hạch từ một phần bình thường khác của cơ thể (ở các vị trí như bẹn, nách bên lành, hố thượng đòn,…) để chuyển đến vị trí cánh tay bị phù bạch mạch. Khâu nối vạt hạch đó với các mạch máu nhỏ li ti nơi nhận bằng kỹ thuật siêu vi phẫu. Nếu vạt hạch sống tốt, nó sẽ giúp dẫn lưu bạch huyết, giảm sưng và cải thiện chức năng vận động của cánh tay. Đồng thời, kỹ thuật hút mỡ tạo hình sẽ giúp thon gọn cánh tay, mang lại thẩm mỹ cho người bệnh.

Bác sỹ chuyên khoa II Trần thị Thanh Huyền, 1 thành viên của kíp mổ cho biết: Khó khăn lớn nhất ở đây là rất ít trung tâm trên thế giới thực hiện được kỹ thuật này vì các mạch máu nuôi hạch là các mạch siêu nhỏ đường kính chỉ từ 0.2-0.4mm (ước khoảng 1/3, 1/4 que tăm) nên đòi hỏi các phẫu thuật viên vi phẫu dày dặn kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại như kính hiển vi, dụng cụ, chỉ siêu vi phẫu (kích thước có khi chỉ 1/5-1/10 sợi tóc).

Tuy nhiên, do các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công nhiều ca siêu vi phẫu nối lại các bộ phận cơ thể đứt rời môi, mũi, tai… cũng như khâu nối bạch mạch với tĩnh mạch chi thể nên kỹ thuật siêu vi phẫu không còn là khó khăn.

Để bảo đảm thành công cao nhất cho ca siêu vi phẫu chuyển hạch này, ngoài kính hiển vi và dụng cụ siêu vi phẫu, bệnh viện còn đầu tư hệ thống máy móc chẩn đoán hiện đại chuyên dụng thăm dò hệ thống bạch mạch để có thể chẩn đoán vị trí tắc bạch mạch, xác định hạch bạch huyết có hay không, chức năng sống tốt hay không để có thể chẩn đoán và theo dõi tốt nhất cho người bệnh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hà cho biết thêm, mặc dù các phương pháp kỹ thuật điều trị phù bạch mạch như chuyển vạt hạch, nối bạch tĩnh mạch đã được triển khai thường quy tại Khoa Phẫu thuật Hàm mặt-Tạo hình-Thẩm mỹ, đội ngũ y, bác sĩ khoa không ngừng học hỏi và cải tiến các kỹ thuật phẫu thuật ngang tầm thế giới.

Kỹ thuật chuyển hạch siêu vi phẫu cũng đã được triển khai thành công tại khoa cho các cháu bé không may mắc chứng phù bạch mạch bẩm sinh ở trẻ em. Ngoài tạo hình chuyển hạch siêu vi phẫu điều trị phù bạch mạch tay, chân, các phẫu thuật viên còn có thể kết hợp tái tạo lại bầu ngực bị cắt bỏ do ung thư bằng chuyển vạt cơ thẳng bụng vi phẫu (Vạt DIEP), vạt cơ lưng to hoặc đơn giản chỉ là đặt túi nâng ngực.