ຄາດວ່າມົນລະພິດທາງອາກາດຈະຍັງຄົງຢູ່.

ຕາມການຄາດຄະເນວ່າ, ແຕ່ວັນທີ 6 ຫາວັນທີ 8 ມັງກອນ 2025, ລະດັບມົນລະພິດຈະຂຶ້ນສູ່ລະດັບຮ້າຍແຮງ, ເຮັດໃຫ້ເກີດອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ.

ໃນຊຸມມື້ຜ່ານມາ, ມົນລະພິດທາງອາກາດຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ບັນດາແຂວງພາກເໜືອພວມຢູ່ໃນລະດັບທີ່ໜ້າຕົກໃຈ. ໂດຍສະເພາະ, ໃນລະຫວ່າງວັນທີ 6 ຫາ 8 ມັງກອນ 2025, ຄາດວ່າລະດັບມົນລະພິດຈະຂຶ້ນສູ່ລະດັບທີ່ບໍ່ດີຫຼາຍ, ເຊິ່ງກໍ່ໃຫ້ເກີດອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ.

ຕາມອົງການອະນາໄມໂລກ (WHO) ແລ້ວ, ມົນລະພິດທາງອາກາດແມ່ນພາໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ 7 ລ້ານຄົນໃນແຕ່ລະປີ. ຮູບປະກອບ

ນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ, ພ້ອມກັບບັນດາແຂວງຄື: ໄທຫງວຽນ, ຫວີງຟຸກ, ຟູ໋ເຖາະ, ຮຸງອຽນ, ຫາຍເຢືອງ ແລະ ໄທບິ່ງ ສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກມົນລະພິດຢ່າງແຮງ. ໃນບາງຂົງເຂດເຊັ່ນ: ໄທງວຽນ, ຮຸງເຢືອງ ແລະ ໄທບິ່ງ, ດັດຊະນີມົນລະພິດໄດ້ບັນລຸລະດັບ “ຮ້າຍແຮງ”, ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຕໍ່ສາທາລະນະສຸກ.

ຕາມຂໍ້ມູນຈາກລະບົບຕິດຕາມຄຸນນະພາບອາກາດຄືກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ, ສະຖານທູດອາເມລິກາ ແລະ PAM Air, ຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ບັນທຶກດັດຊະນີມົນລະພິດສູງສຸດໃນຕອນເຊົ້າວັນທີ 5/1, ຢູ່ອັນດັບ 3 ໃນໂລກ, ຮອງຈາກ Dhaka (ບັງກະລາເທດ) ແລະ Baghdad (ອີຣັກ).

ລະດັບມົນລະພິດໃນເມືອງນີ້ ແມ່ນເກີນກວ່າບັນດາເມືອງທີ່ມີມົນລະພິດຢ່າງໜັກໜ່ວງເປັນປະຈຳເຊັ່ນ: ເມືອງເດລີ (ອິນເດຍ) ແລະ ກາຣາຈີ (ປາກີສະຖານ). ສິ່ງທີ່ໜ້າວິຕົກກັງວົນນັ້ນແມ່ນມົນລະພິດທາງອາກາດຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ເຂດອ້ອມຂ້າງອາດຈະແກ່ຍາວເປັນເວລາ 3-4 ວັນ, ເຖິງວັນທີ 6 – 7 ມັງກອນນີ້.

ເຖິງແມ່ນວ່າລົມມໍລະສຸມຕາເວັນອອກສຽງເໜືອອາດຈະຊ່ວຍຫຼຸດຜ່ອນມົນລະພິດໃນຮອບວັນທີ 9-10 ມັງກອນ, ແຕ່ຄວາມສ່ຽງຂອງມົນລະພິດທີ່ເກີດຂື້ນໃນມື້ຕໍ່ມາຍັງສູງ. ໄລຍະເວລາຂອງມົນລະພິດເປັນເວລາດົນນານຈະສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງປະຊາຊົນຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ໂດຍສະເພາະຜູ້ທີ່ມີປະຫວັດຂອງພະຍາດ cardiovascular ແລະລະບົບຫາຍໃຈ, ເດັກນ້ອຍ, ແມ່ຍິງຖືພາແລະຜູ້ສູງອາຍຸ.

ຕາມອົງການອະນາໄມໂລກ (WHO) ແລ້ວ, ມົນລະພິດທາງອາກາດແມ່ນພາໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ 7 ລ້ານຄົນໃນແຕ່ລະປີ. ຢູ່ຫວຽດນາມ, ແຕ່ລະປີມີຜູ້ເສຍຊີວິດຢ່າງໜ້ອຍ 70.000 ຄົນຍ້ອນພະຍາດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງມົນລະພິດທາງອາກາດ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນພະຍາດລະບົບຫາຍໃຈ, ພະຍາດຫຼອດເລືອດຫົວໃຈແລະມະເຮັງປອດ.

ຜົນສະທ້ອນຂອງມົນລະພິດທາງອາກາດແມ່ນບັນຫາສຸຂະພາບທີ່ຮ້າຍແຮງເຊັ່ນ: ພະຍາດຫືດ, ປອດອັກເສບ, ເສັ້ນເລືອດຕັນໃນ, ຫົວໃຈລົ້ມເຫຼວແລະມະເຮັງປອດ. ຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານສຸຂະພາບແນະນໍາວ່າມົນລະພິດທາງອາກາດຄວນໄດ້ຮັບການປະຕິບັດເປັນສຸກເສີນດ້ານສຸຂະພາບສາທາລະນະ, ຄືກັນກັບວິທີການທີ່ພວກເຮົາໄດ້ປິ່ນປົວໂລກລະບາດ Covid-19.

ໃນຂະນະທີ່ຫວຽດນາມປະເຊີນກັບມົນລະພິດທາງອາກາດພາຍໃນປະເທດ, ຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການລະບາດຂອງພະຍາດຈາກຕ່າງປະເທດ, ໂດຍສະເພາະຈາກປະເທດຈີນ, ບໍ່ສາມາດຖືກລະເລີຍ. ພະຍາດປອດທີ່ບໍ່ສາມາດອະທິບາຍໄດ້ໃນປະເທດຈີນອາດຈະເປັນການເຕືອນໄພຂອງການລະບາດໃຫມ່ຫຼືການຟື້ນຕົວຂອງພະຍາດອັນຕະລາຍ.

ມົນລະພິດທາງອາກາດເພີ່ມຄວາມສ່ຽງຂອງພະຍາດທາງເດີນຫາຍໃຈ, ໃນຂະນະທີ່ການລະບາດຂອງພະຍາດສາມາດສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບສາທາລະນະຢ່າງກວ້າງຂວາງແລະແຜ່ລາມໄປທົ່ວຊາຍແດນໄດ້ງ່າຍ.

ນອກຈາກນັ້ນ, ປັດໄຈສິ່ງແວດລ້ອມເຊັ່ນ: ມົນລະພິດຈາກອາຍແກັສແລະເຊື້ອແບັກທີເຣັຍໃນອາກາດ, ສາມາດສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ເອື້ອອໍານວຍໃຫ້ໄວຣັສແລະເຊື້ອແບັກທີເຣັຍຈະເລີນເຕີບໂຕ, ເພີ່ມຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການເປັນພະຍາດ.

ເພື່ອຮັບມືກັບຄວາມວິຕົກກັງວົນຈາກມົນລະພິດທາງອາກາດ ແລະ ຄວາມສ່ຽງຂອງພະຍາດ, ກ່າວຄຳເຫັນຕໍ່ວົງການນັກຂ່າວ, ທ່ານ ເຈີ່ນດັກຝູ, ອະດີດຫົວໜ້າກົມຢາປ້ອງກັນພະຍາດ, ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຫວຽດນາມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ຕ້ອງປະຕິບັດບັນດາມາດຕະການທີ່ເປັນເອກະພາບຄື: ເພີ່ມທະວີການຄວບຄຸມມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມ.

ລັດຖະບານຕ້ອງມີນະໂຍບາຍເຂັ້ມແຂງເພື່ອຄວບຄຸມແລະຫຼຸດຜ່ອນມົນລະພິດທາງອາກາດ. ມາດຕະການເຊັ່ນ: ການພັດທະນາການຂົນສົ່ງສາທາລະນະ, ການຄວບຄຸມການປ່ອຍອາຍພິດຈາກຍານພາຫະນະແລະໂຮງງານອຸດສາຫະກໍາ, ແລະການຫັນປ່ຽນໄປສູ່ພະລັງງານສະອາດຕ້ອງໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງໄວວາ.

ຫວຽດນາມ ຕ້ອງປັບປຸງລະບົບເຝົ້າລະວັງສຸຂະພາບ ແລະ ຄາດຄະເນພະຍາດ, ພິເສດແມ່ນພະຍາດໃໝ່ຄື ປອດອັກເສບທີ່ບໍ່ຮູ້ສາເຫດ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຕ້ອງມີມາດຕະການປ້ອງກັນ, ຕິດຕາມກວດກາສາທາລະນະສຸກ, ເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືສາກົນໃນການຄວບຄຸມພະຍາດ.

ໃຫ້ຂໍ້ມູນແກ່ປະຊາຊົນກ່ຽວກັບຄວາມສ່ຽງຂອງມົນລະພິດທາງອາກາດແລະວິທີການປ້ອງກັນສຸຂະພາບຂອງເຂົາເຈົ້າ, ເຊັ່ນດຽວກັນກັບການປ້ອງກັນແລະການກວດຫາພະຍາດທາງເດີນຫາຍໃຈໄວ. ມາດຕະການປ້ອງກັນເຊັ່ນ: ການໃສ່ໜ້າກາກ, ໃຊ້ເຄື່ອງຟອກອາກາດ, ແລະ ການຈຳກັດການອອກໄປຂ້າງນອກເມື່ອມີການເຕືອນໄພມົນລະພິດ ຕ້ອງໄດ້ຮັບການເຜີຍແຜ່ຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ປະເຊີນກັບມົນລະພິດທາງອາກາດທີ່ຮ້າຍແຮງ, ຜູ້ຊ່ຽວຊານແນະນໍາໃຫ້ປະຊາຊົນໃຊ້ມາດຕະການຈໍານວນຫນຶ່ງເພື່ອປົກປ້ອງສຸຂະພາບສ່ວນບຸກຄົນແລະຊຸມຊົນ. ທໍາອິດ, ເມື່ອດັດຊະນີຄຸນນະພາບອາກາດ (AQI) ຢູ່ໃນລະດັບອັນຕະລາຍ (201-300), ປະຊາຊົນຈໍາເປັນຕ້ອງຫຼຸດຜ່ອນກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງແລະການອອກກໍາລັງກາຍຢ່າງຫນັກແຫນ້ນ. ແນະນໍາໃຫ້ເຮັດກິດຈະກໍາພາຍໃນເຮືອນຫຼືຈໍາກັດການເຄື່ອນໄຫວທີ່ບໍ່ຈໍາເປັນ.

ສໍາລັບຄົນທີ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກອ່ອນໄຫວເຊັ່ນ: ເດັກນ້ອຍ, ແມ່ຍິງຖືພາ, ຜູ້ສູງອາຍຸແລະຜູ້ທີ່ມີພະຍາດ cardiovascular ແລະລະບົບຫາຍໃຈ, ຄວນຫຼີກລ້ຽງການສໍາຜັດກັບອາກາດທີ່ເປັນມົນລະພິດໂດຍກົງ.

ນອກຈາກນັ້ນ, ເມື່ອອອກໄປນອກ, ໂດຍສະເພາະໃນມື້ທີ່ມີມົນລະພິດຫຼາຍ, ປະຊາຊົນຄວນໃສ່ຫນ້າກາກປ້ອງກັນຝຸ່ນ (PM2.5), ເຊິ່ງສາມາດປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຝຸ່ນຂີ້ຝຸ່ນຂະຫນາດນ້ອຍ, ສານພິດເຂົ້າໄປໃນຮ່າງກາຍ.

ນອກເໜືອໄປຈາກການປົກປ້ອງຕົນເອງໃນເວລາອອກນອກ, ຄົນເຮົາຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ເຖິງສຸຂະອະນາໄມສ່ວນຕົວແລະບ່ອນດຳລົງຊີວິດ. ຫຼັງຈາກອອກໄປ, ລ້າງດັງຂອງເຈົ້າແລະກອກດ້ວຍນໍ້າເຄັມເພື່ອກໍາຈັດຝຸ່ນແລະມົນລະພິດ.

ຢູ່ໃນເຮືອນ, ທ່ານຄວນເຮັດຄວາມສະອາດຢ່າງເປັນປົກກະຕິແລະຮັບປະກັນການລະບາຍອາກາດຂອງພື້ນທີ່ດໍາລົງຊີວິດເພື່ອຈໍາກັດການສະສົມຂອງຝຸ່ນ. ມາດຕະການທີ່ສໍາຄັນອີກອັນຫນຶ່ງແມ່ນການເລືອກວິທີການຂົນສົ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ.

ໃຊ້ການຂົນສົ່ງສາທາລະນະແທນທີ່ຈະເປັນຍານພາຫະນະເອກະຊົນເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນການສໍາຜັດກັບມົນລະພິດທາງອາກາດ. ຖ້າເຈົ້າຕ້ອງຂັບລົດ, ຫຼຸດເວລາອອກໄປຂ້າງນອກ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກໍ່ຕ້ອງຈຳກັດການນຳໃຊ້ເຕົາທີ່ສ້າງມົນລະພິດເຊັ່ນ: ເຕົາຖ່ານຫີນຮັງເຜີ້ງ, ຟືນຫຼືເຟືອງທີ່ເຜົາໄໝ້, ເພາະສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນແຫຼ່ງຄວັນພິດອອກສູ່ອາກາດ. ແທນທີ່ຈະ, ໃຊ້ເຕົາໄຟຟ້າຫຼືອາຍແກັສ.

ນອກຈາກນັ້ນ, ການປັບປຸງໂພຊະນາການເພື່ອປັບປຸງການຕໍ່ຕ້ານແມ່ນເປັນມາດຕະການທີ່ຈໍາເປັນ. ການກິນອາຫານທີ່ສົມດູນ, ເສີມດ້ວຍວິຕາມິນ C ແລະສານຕ້ານອະນຸມູນອິດສະລະຈະຊ່ວຍໃຫ້ຮ່າງກາຍເພີ່ມຄວາມຕ້ານທານແລະຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບທາງລົບຂອງມົນລະພິດທາງອາກາດ.

ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດຊໍາເຮື້ອ, ໂດຍສະເພາະພະຍາດ cardiovascular ແລະລະບົບຫາຍໃຈ, ຈໍາເປັນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມການປິ່ນປົວຕາມທີ່ທ່ານຫມໍກໍານົດແລະກວດສຸຂະພາບເປັນປົກກະຕິເພື່ອຕິດຕາມສະພາບຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ເມື່ອດັດຊະນີຄຸນນະພາບອາກາດຢູ່ໃນລະດັບປານກາງ (AQI 51-100), ຄົນປົກກະຕິສາມາດເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງ, ແຕ່ຄົນທີ່ມີຄວາມອ່ອນໄຫວຄວນຈໍາກັດກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງແລະຕິດຕາມສຸຂະພາບຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ເມື່ອລະດັບມົນລະພິດບໍ່ດີ (AQI 101-150), ປະຊາຊົນຄວນຫຼຸດຜ່ອນກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນກິດຈະກໍາທີ່ຕ້ອງການສຸຂະພາບສູງ. ຄົນທີ່ມີຄວາມອ່ອນໄຫວຄວນຫຼີກເວັ້ນການອອກໄປ, ແລະຖ້າພວກເຂົາເຮັດ, ພວກເຂົາຄວນຫຼຸດຜ່ອນເວລາອອກກໍາລັງກາຍຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ຖ້າລະດັບມົນລະພິດເຖິງລະດັບທີ່ບໍ່ດີຕໍ່ສຸຂະພາບ (AQI 151-200), ຄົນປົກກະຕິຄວນຈໍາກັດກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງຫຼືເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກໍາທາງດ້ານຮ່າງກາຍຢ່າງຫນັກແຫນ້ນ. ຈັດລຳດັບຄວາມສຳຄັນໃນກິດຈະກຳໃນຮົ່ມ ແລະ ຈຳກັດການອອກໄປນອກ.

ດ້ວຍລະດັບມົນລະພິດທີ່ບໍ່ດີຫຼາຍ (AQI 201-300), ປະຊາຊົນຢ່າງແທ້ຈິງຄວນຫຼີກເວັ້ນການກິດຈະກໍາກາງແຈ້ງຫຼືເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກໍາທີ່ເຄັ່ງຄັດ. ຊຸກຍູ້ໃຫ້ຢູ່ໃນເຮືອນ ແລະໃຊ້ໜ້າກາກສະເພາະໃນເວລາອອກໄປນອກ.

ໂດຍສະເພາະແມ່ນເດັກນ້ອຍ, ຜູ້ສູງອາຍຸ ແລະ ຄົນທີ່ເປັນພະຍາດຊຳເຮື້ອ ຕ້ອງປະຕິບັດມາດຕະການປົກປ້ອງສຸຂະພາບຢ່າງເຂັ້ມງວດ. ເມື່ອດັດຊະນີຄຸນນະພາບອາກາດຮອດລະດັບອັນຕະລາຍ (AQI 301-500), ຄົນທຳມະດາ ແລະ ຄົນທີ່ມີຄວາມອ່ອນໄຫວຄວນຫຼີກລ່ຽງກິດຈະກຳກາງແຈ້ງທັງໝົດ, ປິດປ່ອງຢ້ຽມ ແລະ ປະຕູເພື່ອຈຳກັດການສຳຜັດກັບອາກາດທີ່ເປັນມົນລະພິດ.

ມົນລະພິດທາງອາກາດເປັນອັນຕະລາຍດ້ານສຸຂະພາບສາທາລະນະທີ່ສໍາຄັນ, ແລະມາດຕະການປົກປ້ອງສຸຂະພາບສ່ວນບຸກຄົນໃນສະຖານະການມົນລະພິດໃນປັດຈຸບັນແມ່ນມີຄວາມຈໍາເປັນ. ການຕິດຕາມກວດກາຄຸນນະພາບອາກາດແລະການປະຕິບັດລະມັດລະວັງຢ່າງຕັ້ງຫນ້າສາມາດຊ່ວຍຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບທາງລົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມົນລະພິດ.