ການສອນພາສາຈາມເພື່ອປົກປັກຮັກສາວັດທະນະທໍາ. ບົດຮຽນທີ 2

“ວັດທະນະທຳສ່ອງແສງທາງໃຫ້ປະເທດຊາດ” (ຄຳເວົ້າຂອງປະທານໂຮ່ຈິມິນ) ໄດ້ຖືກຍົກອອກມາອີກຄັ້ງໜຶ່ງໃນກອງປະຊຸມວັດທະນະທຳແຫ່ງຊາດທ້າຍປີ 2021. ພາຍຫຼັງກ່າວຄຳປາໄສອັນເປັນອະມະຕະນີ້, ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ຫງວຽນຟູ໋ຈ້ອງ ແບ່ງປັນວ່າ: “ຂ້າພະເຈົ້າຈື່ໄດ້ໃນອະດີດ, ຜູ້ອາວຸໂສຄົນໜຶ່ງເຄີຍເວົ້າວ່າ ວັດທະນະທຳແມ່ນເອກະລັກຂອງຊາດ. ວັດທະນະທໍາຍັງຄົງ, ປະເທດຊາດຍັງຄົງ. "ຖ້າວັດທະນະທໍາສູນເສຍ, ປະເທດຊາດຈະສູນເສຍ."

ການຟື້ນຟູອັກສອນ Cham

ຄູສອນທອງມີງຄວາຍສືບຕໍ່ “ຜ່ານໄຟ” ການສອນຊາວເຜົ່າຈຳໃຫ້ນັກຮຽນ.

ວັດທະນະທໍາມີບົດບາດສໍາຄັນໃນຊີວິດທາງວິນຍານຂອງທຸກໆຊາດ. ຄຽງຄູ່ກັນກັບຊາວເຜົ່າຈຳ, ວັດທະນະທຳຊາວເຜົ່າຈຳເກືອບເປັນເອກະລັກສະເພາະໃນບັນດາວັດທະນະທຳຂອງ 54 ຊົນເຜົ່າທີ່ແຜ່ຂະຫຍາຍໄປທົ່ວປະເທດ. ຊຸມຊົນນັ້ນ, ປະເທດຊາດນັ້ນມີລັກສະນະພິເສດຂອງຕົນເອງທີ່ບໍ່ສາມາດປະສົມກັນໄດ້. ສະນັ້ນ, ເອກະລັກວັດທະນະທຳແມ່ນຈິດວິນຍານ ແລະ ຄວາມງາມຂອງແຕ່ລະຊາດ. ເດືອນ 5/2021, ຄະນະປະຈຳພັກແຂວງ ບິ່ງທ້ວນ ໄດ້ປະກາດແຜນການ 28-KH/TW ກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຂໍ້ສະຫຼຸບ 76-KL/TW ຂອງກົມການເມືອງ (ຊຸດທີ 12) ກ່ຽວກັບການສືບຕໍ່ປະຕິບັດມະຕິເລກທີ 33-NQ/TW ຂອງຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ (ກ່ຽວ ກັບການສ້າງສາ ແລະ ພັດທະນາປະເທດຊາດຊຸດທີ 11). ນີ້ ແມ່ນມະຕິຕົກລົງກ່ຽວກັບວຽກງານປົກປັກຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູຄຸນຄ່າມໍລະດົກວັດທະນະທຳທີ່ມີຕົວຕົນ, ບໍ່ມີຮູບຮ່າງ , ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງບັນດາເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຕິດພັນກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ, ພິເສດແມ່ນການພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວທ້ອງຖິ່ນ .

ໃນໄລຍະ 25 ປີຜ່ານມາ, ນັບແຕ່ໄດ້ນຳເອົາຫຼັກສູດພາສາ ຈາມ ເຂົ້າສູ່ໂຮງຮຽນປະຖົມ, ເມືອງ ຮາມທ້ວນ ບາກ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຈິດໃຈເຄົາລົບເອກະລັກວັດທະນະທຳ, ຄວາມງາມແບບດັ້ງເດີມ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍມີຄວາມຮັກແພງ, ອະນຸລັກຮັກສາສິ່ງຂອງທີ່ເບິ່ງຄືວ່ານ້ອຍໆຜ່ານການຂຽນ.

ທ່ານ ເລແທງຈີ໋, ຮອງຫົວໜ້າພະແນກສຶກສາ ຮຳທັວນບັກ, ຮັບຜິດຊອບການສຶກສາຊັ້ນປະຖົມ ໄດ້ແບ່ງປັນວ່າ: “ການສອນພາສາຈ່າງໃຫ້ນັກຮຽນປະຖົມໃນເມືອງ ເລີ່ມມາແຕ່ປີ 1998. ນີ້ບໍ່ແມ່ນວຽກງານທີ່ງ່າຍດາຍ, ແຕ່ຄູອາຈານທຸກຄົນລ້ວນແຕ່ມີຄວາມມຸ່ງມາດປາດຖະໜາອັນດຽວກັນ, ແມ່ນຮັກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງພາສາ ແລະ ການຂຽນຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ, ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດານະໂຍບາຍໃຫຍ່ຂອງພັກ ແລະ ລັດ. ຊຸກຍູ້ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງບັນດາເຜົ່າ, ຊ່ວຍໃຫ້ບັນດາເຜົ່າມີເງື່ອນໄຂພັດທະນາໃນທຸກດ້ານ. ໜັງສືຈາມມີມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າຈຳໄດ້ສືບຕໍ່ສືບທອດກັນມາ, ແຕ່ບໍ່ໄດ້ເຜີຍແຜ່ຢ່າງກວ້າງຂວາງ. ໂຊກດີ, ນັບແຕ່ໄດ້ປະຕິບັດເກືອບ 25 ປີມານີ້, ການສອນພາສາຈາມໃຫ້ແກ່ເດັກນ້ອຍໃນໂຮງຮຽນປະຖົມໄດ້ພັດທະນາຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ ແລະ ໄດ້ດຶງດູດນັກສຶກສາໃຫ້ມີຄວາມສົນໃຈໃນການຮຽນພາສາຈາມ.

ໃນເມືອງ ຮາມທ້ວນບັກ, ປະຈຸບັນມີ 3 ໂຮງຮຽນສອນພາສາຈາມ, ຄື ໂຮງຮຽນປະຖົມຮຳຝູ 1, ໂຮງຮຽນປະຖົມລຳຈຽງ ແລະ ໂຮງຮຽນປະຖົມລຳຮຸ່ງ (ລວມແມ່ນໂຮງຮຽນປະຖົມຕາມຮຶງແລະໂຮງຮຽນລຳທຽນ). ເຖິງວ່າເດັກນ້ອຍໄດ້ຮຽນພຽງແຕ່ 4 ບົດຮຽນຕໍ່ອາທິດ, ແຕ່ກົງກັນຂ້າມກັບຫຼັກສູດປົກກະຕິ, ແຕ່ການເຫັນເດັກນ້ອຍມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນໃນການຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບການຂຽນຊົນເຜົ່າຂອງຕົນເອງເຮັດໃຫ້ຜູ້ຊົມມີຄວາມຊື່ນຊົມ. “ເຖິງວ່າເຈົ້າສາມາດເວົ້າໄດ້ທຸກມື້, ແຕ່ເວລາໄປໂຮງຮຽນເຈົ້າຕ້ອງຝຶກການອອກສຽງແລະການຂຽນ. ອັກສອນຈາມເປັນເລື່ອງຍາກໃນການຈື່ ແລະຂຽນ. ຍັງມີເດັກນ້ອຍຜູ້ທີ່, ເຖິງວ່າເຂົາເຈົ້າເປັນຊາວຈາມ, ແຕ່ໃຊ້ພາສາ Kinh ຢູ່ເຮືອນ, ສະນັ້ນມັນຍາກທີ່ຈະເລີ່ມຕົ້ນ." – ທ່ານ ທອງມິນ ກອຍ (ໂຮງຮຽນປະຖົມ ລໍາຮຸ່ງ).

ໃນໄລຍະ 25 ປີຜ່ານມາ, ຄູຍັງມາຈາກຈຸດເລີ່ມຕົ້ນທີ່ຫຍຸ້ງຍາກ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄູອາຈານຫຼາຍຄົນ, ຍ້ອນມີຄວາມຮັກແພງຕໍ່ນັກຮຽນ ແລະ ວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ, ໄດ້ຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກບາງຢ່າງເພື່ອດຳເນີນການເດີນທາງຄັ້ງນີ້, ເຊັ່ນ: ທ່ານ ຫງວຽນວັນດາ (ໂຮງຮຽນມັດທະຍົມຕອນປາຍ ຮ່າໂນ້ຍ 1), ທ່ານນາງ ທອງທິແທ່ງຈ່າງ, ທ່ານ ທອງມິນ ກອຍ...

ຄວາມຝັນຂອງການຮັກສາພາສາຂອງຕົ້ນກໍາເນີດ

“ຢູ່ທີ່ນີ້, ມີເດັກນ້ອຍບາງຄົນທີ່ພໍ່ເປັນຊາວເຜົ່າກິງ ແລະ ແມ່ເປັນຊາວເຜົ່າຈຳຢູ່ບ້ານ, ບາງເທື່ອເຂົາເຈົ້າເວົ້າພາສາ Kinh ແລະ ບາງເທື່ອແມ່ນພາສາຈາມ ເມື່ອມາຮຽນການອອກສຽງຂອງເຂົາເຈົ້າຍັງບໍ່ໄດ້ມາດຕະຖານ, ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການຈື່ຈຳການຂຽນ. ນັກສຶກສາທີ່ບໍລິສຸດ Cham ຈະໄດ້ປຽບ. ຄືກັບຫ້ອງຮຽນທີ່ຂ້າພະເຈົ້າກຳລັງສອນມີນັກຮຽນຊາວເຜົ່າ K’ho ແລະນັກຮຽນ Kinh Cuu 3 ຄົນ. ຂ້າພະເຈົ້າເປັນນັກຮຽນຂອງໂຮງຮຽນແຫ່ງນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າມັກຮຽນພາສາຈ່າມ, ເມື່ອກັບມາກໍ່ຢາກສອນໃຫ້ນັກຮຽນ, ນີ້ແມ່ນວິທີການປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາພາສາຂອງປະຊາຊົນຂອງຂ້າພະເຈົ້າ” - ຄູອາຈານ ທອງມິນ ກອຍ (ໂຮງຮຽນປະຖົມລຳຮຸ່ງ, ເມືອງມາລຳ) ຢືນຢັນ.

ເກີດ ແລະ ເຕີບໃຫຍ່ຢູ່ແຫ່ງນີ້, ຕັ້ງແຕ່ຍັງນ້ອຍ ເພິ່ນໄດ້ຮັບການສອນຈາກຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ເມື່ອໃຫຍ່ຂຶ້ນ ເພິ່ນໄດ້ສຶກສາຮໍ່າຮຽນ ແລະ ກັບມາເຮັດວຽກໃນຄະນະຊາວໜຸ່ມຢູ່ໂຮງຮຽນ. ນອກນີ້, ເມື່ອເຫັນຄູສອນພາສາຈາມນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນ, ທ່ານກອຍໄດ້ຕັດສິນໃຈສືບຕໍ່ນຳພາລູກຫຼານຮຽນພາສາຈາມ. ເປັນເວລາຫຼາຍປີ, ທ່ານຄູໄດ້ເຮັດວຽກຢ່າງພາກພຽນໃນຫ້ອງກັບນັກຮຽນຂອງຕົນ. “ການສອນພາສາຈາມບໍ່ພຽງແຕ່ຊ່ວຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍຮຽນຮູ້ການອ່ານ ແລະ ຂຽນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເປັນແຮງບັນດານໃຈໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຮັກພາສາຊົນເຜົ່າ ແລະ ມີຄວາມພາກພູມໃຈອີກດ້ວຍ. ເມື່ອເຈົ້າຮັກແລ້ວ ເຈົ້າກໍຈະເປັນຜູ້ທີ່ຮູ້ຈັກຮັກສາວັດທະນະທໍາຂອງຊາດຂອງເຈົ້າ.

ປະຈຸບັນ, ແຕ່ລະອາທິດໃນໂຮງຮຽນຈະມີບົດຮຽນພາສາຈາມປະມານ 4 ບົດຮຽນໃນແຕ່ລະປ.1 ຫາ 5. ແຕ່ລະບົດຮຽນລວມມີ 4 ທັກສະຄື: ການຟັງ, ການເວົ້າ, ການອ່ານ ແລະ ການຂຽນ. ທ່ານນາງ ຫງວຽນທິທູວັນ, ຮອງຜູ້ອຳນວຍການໂຮງຮຽນປະຖົມ Lam Giang (ຕາແສງ Ham Tri) ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: “ກ່ຽວກັບພາສາຈາມ, ໂຮງຮຽນໄດ້ຮັບຜົນດີຫຼາຍ. ໃນທ້າຍປີ, ນັກສຶກສາພາສາຈາມທັງຫມົດບັນລຸໄດ້ສໍາເລັດຫຼືສູງກວ່າ. ໂຮງຮຽນຍັງໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍຢ່າງຂອງເມືອງ ບັກບິ່ງ ຈັດຕັ້ງໃນໄລຍະບຸນເຕັດ. ໃນນັ້ນ, ມີທັງຄູ-ອາຈານ ແລະ ນັກຮຽນເຂົ້າຮ່ວມ, ຄູ-ອາຈານໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມຄວາມຮູ້ທາງດ້ານພາສາຈາມ ແລະ ການຂຽນພາສາຈາມ, ນັກສຶກສາໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການຂຽນພາສາຈາມ ແລະ ບັນລຸໄດ້ໝາກຜົນສູງ. “ການຮຽນ-ການສອນພາສາຈາມຢູ່ໃນໂຮງຮຽນໄດ້ຮັບຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມຢ່າງສູງຈາກຜູ້ມີຄຸນງາມຄວາມດີຂອງບ້ານ ກໍ່ຄືພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນ. ນອກເໜືອໄປຈາກການຮັກສາພາສາຈາມແລະການຂຽນທີ່ສຳຄັນແລ້ວ, ການສອນພາສາຈາມຍັງຊ່ວຍໃຫ້ການສອນພາສາຫວຽດໄດ້ຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ປະຈຸບັນ, ນັກຮຽນແຕ່ປ4-5ຄົນດຽວສາມາດຂຽນວັກສັ້ນເປັນພາສາຈາມ. ຜົນສຳເລັດນັ້ນກໍ່ແມ່ນຄວາມມຸ່ງມາດປາດຖະໜາຂອງບັນດາຄູສອນໃນການປະກອບສ່ວນອະນຸລັກຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າພື້ນເມືອງ” - ທ່ານນາງ Thu Van ແບ່ງປັນຕື່ມອີກ.

ທ່ານ ເລເຈືອງຈິ້ງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນການສອນພາສາຈາມໃນປະຈຸບັນແມ່ນອຸປະກອນ, ເຄື່ອງຊ່ວຍໃນການສອນຢູ່ໂຮງຮຽນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຄູສອນເອງ, ເອກະສານອ້າງອີງກໍ່ມີຈຳກັດ. ຄູສອນພາສາຊົນເຜົ່າຈຳນວນຫຼາຍທີ່ມີຄຸນວຸດທິ ຫຼື ວິຊາສະເພາະໃນວິຊານີ້ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມ, ແລະ ປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກດ້ານສິ່ງອຳນວຍຄວາມສະດວກຄື: ຂາດອຸປະກອນ, ຮູບພາບໃນການສອນ, ປຶ້ມອອກກຳລັງກາຍ, ປຶ້ມຂຽນ.

ເມື່ອທຽບໃສ່ຊຸມປີກ່ອນ, ການປະຕິບັດການສອນພາສາຈາມໃນປັດຈຸບັນມີຄວາມໄດ້ປຽບຫຼາຍ. ນອກຈາກໂຮງຮຽນສ່ວນໃຫຍ່ທີ່ຮັບປະກັນໃຫ້ນັກສຶກສາມີປຶ້ມແບບຮຽນແລະປຶ້ມອອກກຳລັງກາຍພຽງພໍແລ້ວ, ເຂົາເຈົ້າລ້ວນແຕ່ມີຄູສອນຊາວເຜົ່າຈຳທີ່ອຸທິດຕົນ ແລະ ມີປະສົບການ. ປະຈຸບັນ, ທົ່ວແຂວງມີຄູສອນພາສາຈາມເກືອບ 50 ຄົນທີ່ໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມ. ຄູສອນພາສາຈາມຈັດຕັ້ງບັນດາການເຄື່ອນໄຫວວິຊາຊີບປະຈຳເດືອນ ເພື່ອສະເໜີບັນດາວິທີປະດິດສ້າງໃນການສອນພາສາຈາມ, ນຳໃຊ້ຕົວແບບໃໝ່ຂອງໂຮງຮຽນ ຫວຽດນາມ (VNEN) ໃນການຈັດຕັ້ງ, ເພີ່ມທະວີການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີຂໍ້ມູນຂ່າວສານໃນການກະກຽມ ແລະ ສອນພາສາຈາມ, ເຮັດໃຫ້ເວລາຮຽນມີຊີວິດຊີວາ ແລະ ມີປະສິດທິຜົນ. ຄູສອນພາສາເຜົ່າຈຳສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມວິຊາສະເພາະ ແລະ ກ້າວໜ້າ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດສອນພາສາຈາມເທື່ອລະກ້າວຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການສຶກສາ ແລະ ອະນຸລັກຮັກສາວັດທະນະທຳຮີດຄອງປະເພນີ, ເພາະວ່າ “ຖ້າຫາກວັດທະນະທຳຍັງຄົງຢູ່, ປະເທດຊາດຍັງຄົງຢູ່”.

ທີ່ມາ