ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ຢູ່ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ໃຊ້ເວລາ 40 ປີ ເພື່ອເກັບກຳບັນດາເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າ, ຮັກສາ “ຈິດວິນຍານ” ຂອງຕົວໜັງສືໄທບູຮານ.

ຂອບໃຈຕົວອັກສອນໄທທີ່ຂຽນດ້ວຍມືໂດຍທ່ານຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງແທງຮວາ, ທ່ານ ຮ່ານາມນິງ ໄດ້ຈົດຈຳ, ຂຽນຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ, ຈາກນັ້ນໄດ້ຮວບຮວມ ແລະ ພັດທະນາພາສາຊົນເຜົ່າຕົນ.

VietNamNet•14/02/2025

ຮັກອັກສອນໄທ

ທ່ານ ຮ່ານາມນິງ (ເກີດປີ 1949, ຊາວໄທ) ຢູ່ຕາແສງແຄ໋ງຮ່ວາ, ເມືອງບາທ້ວກ, ແຂວງແທງຮ໋ວາ, ໄດ້ຮັບຮູ້ວ່າແມ່ນຜູ້ທີ່ “ຮັກສາຈິດວິນຍານ” ຂອງຕົວໜັງສືໄທບູຮານ. ລາວໄດ້ຮັບນາມມະຍົດນັກສິລະປິນຜູ້ມີກຽດ ແລະ ເປັນ "ທີ່ຢູ່ສີແດງ" ໃຫ້ແກ່ຫໍສະໝຸດຕົວໜັງສືໄທບູຮານ.

ກ່ອນທີ່ລາວເຂົ້າຮ່ວມການຄົ້ນຄວ້າພາສາໄທ, ທ່ານນິງເປັນຄູສອນ. ຈາກນັ້ນ, ໄດ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງຫຼາຍຕຳແໜ່ງຄື: ຜູ້ຈັດການສຶກສາເມືອງ, ຮອງປະທານຄະນະປະຈຳພັກເມືອງ ຮັບຜິດຊອບວຽກງານວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ,...

ທ່ານນິງແນະນຳເອກະສານບູຮານຂອງໄທທີ່ທ່ານໄດ້ເກັບມາ. ພາບ: ເລືອງ

ນັບແຕ່ລາວຍັງນ້ອຍ, ພໍ່ແມ່ຂອງທ່ານນິງໄດ້ຮັບການສອນໃຫ້ເວົ້າພາສາໄທແລະເຂົ້າໃຈວັດທະນະທຳ, ຮີດຄອງປະເພນີຂອງປະຊາຊົນລາວ. ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຜູ້ຄົນພຽງແຕ່ສື່ສານ ແລະ ສົນທະນາກັນ, ສ່ວນຫຼາຍບໍ່ສາມາດຂຽນ ຫຼື ອ່ານພາສາໄທໄດ້.

“ຕອນທີ່ຂ້ອຍເປັນຄູສອນ ຂ້ອຍຄິດຫຼາຍແລ້ວວ່າເປັນຫຍັງຂ້ອຍເປັນພາສາໄທຈຶ່ງມີພາສາຂຽນ ແຕ່ອ່ານຂຽນບໍ່ໄດ້. ຈາກນັ້ນມາ, ຂ້າພະເຈົ້າຢາກຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບການຂຽນຂອງປະຊາຊົນຂອງຂ້າພະເຈົ້າ, ແຕ່ບໍ່ຮູ້ວ່າຈະເລີ່ມຕົ້ນຢູ່ໃສ,” ທ່ານ Ninh ເລົ່າຄືນ.

ມາຮອດປີ 1985, ໃນການພົບປະກັບການນຳແຂວງ, ໄດ້ພົບປະກັບທ່ານ ຮ່າວັນບັນ (ໃນເວລານັ້ນ, ຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງ). ທ່ານບັນເປັນນັກຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳໄທ.

ໜັງສືໄທບູຮານຈາກຫຼາຍຮ້ອຍປີກ່ອນ. ພາບ: ເລືອງ

“ນາຍ Ban ຖາມຂ້ອຍວ່າຂ້ອຍຮູ້ພາສາໄທບໍ, ຂ້ອຍຕອບວ່າບໍ່. ທ່ານໄດ້ຕຳໜິຕິຕຽນໃນທັນທີທັນໃດ ແລະກ່າວວ່າ ເປັນທີ່ຍອມຮັບບໍ່ໄດ້ທີ່ຄົນໄທບໍ່ຮູ້ພາສາຂອງຕົນ, ໂດຍສະເພາະບັນດາພະນັກງານ, ຍ້ອນວ່າເຂົາເຈົ້າບໍ່ສົມຄວນໄດ້ຮັບເອົາຕົວໜັງສືໄທໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າ,” ທ່ານ ນິງ ກ່າວ.

ໂດຍຢາກຮຽນຕົວໜັງສືໄທກ່ອນ, ເມື່ອໄດ້ຮັບຕົວໜັງສືຈາກນາຍບ້ານ, ນາຍນິງຈື່ໄດ້ໄວ. ເມື່ອລາວຈື່ຈຳຕົວໜັງສືແລະຮຽນອ່ານຂຽນໄດ້, ລາວໄດ້ເລີ່ມຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ເກັບກຳເອກະສານກ່ຽວກັບພາສາຂອງປະຊາຊົນຢ່າງເປັນທາງການ.

ລາວໄດ້ຮວບຮວມເອກະສານກ່ຽວກັບຕົວໜັງສືໄທໃຫ້ຊາວໄທຢູ່ແຂວງແທງຮ໋ວາ. ພາບ: ເລືອງ

ພາຍຫຼັງ 40 ປີ, ປະຈຸບັນ, ທ່ານ ນິງ ໄດ້ມີເອກະສານອັນລ້ຳຄ່ານັບຮ້ອຍເລື່ອງກ່ຽວກັບງານບຸນປະເພນີ, ວັນນະຄະດີບູຮານ, ໜັງສືບູຮານຂອງຊາວໄທ, ຄື: “ເລື່ອງລາວຂອງເສັ້ນທາງສູ່ສະຫວັນ” ທີ່ຂຽນຂຶ້ນໃນສະໄໝກະສັດ ເລຊຽວຕົງ; “ບົດກະວີຂອງ ຄຳແພງ”; "ຂຸນລູ-ນາງອູ"; "ດໍາລົງຊີວິດຄືກັບລິບສະຕິກ"; “ເລື່ອງຮັກແພງເມືອງຜາເດື່ອ”…

ບັນດາຜົນງານດັ່ງກ່າວລ້ວນແຕ່ມີຄຸນຄ່າ, ໄດ້ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງ ຊີວິດ ທາງດ້ານວັດທະນະທຳ ແລະ ຈິດໃຈຂອງຊາວໄທ.

ການສອນຟຣີເພື່ອຮັກສາການຂຽນດ້ວຍມື

ທ່ານນິງກ່າວວ່າ, ນັບແຕ່ລາວກາຍເປັນຄວາມຊຳນານ, ທຸກຄັ້ງທີ່ໄປຢູ່ຮາກຖານ, ລາວເວົ້າແລະສອນພາສາໄທໃຫ້ປະຊາຊົນ. ທ່ານຍັງໄດ້ຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ໄດ້ຮຽບຮຽງເອກະສານຈຳນວນໜຶ່ງກ່ຽວກັບຕົວໜັງສືໄທຄື: ຕົວໜັງສືໄທບູຮານຂອງແທງຮວາ, ຊຸດສອນຕົວໜັງສືໄທຫວຽດນາມ ຢູ່ແທງຮ໋ວາ, ເອກະສານສອນພາສາໄທ...

ນອກຈາກນັ້ນ, ລາວຍັງໄດ້ລວບລວມ ແລະ ແປປຶ້ມບູຮານຂອງໄທເປັນພາສາຈີນກາງຫຼາຍສະບັບ ດ້ວຍຄວາມປາຖະຫນາທີ່ຈະເຜີຍແຜ່ໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ຮັບຮູ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ທ່ານນິງໄດ້ຮັບນາມມະຍົດນັກສິລະປິນຜູ້ມີກຽດ. ພາບ: ເລືອງ

ນອກຈາກເວລາເຮັດວຽກແລ້ວ, ທ່ານນິງຍັງໄດ້ໃຊ້ເວລາເປີດຫ້ອງຮຽນພາສາໄທໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າໃຫ້ແກ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ແລະປະຊາຊົນໃນເຂດດັ່ງກ່າວ. ພາຍຫຼັງຫຼາຍປີແຫ່ງການເປີດຮຽນໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າ ແລະ ປະສົບຜົນສຳເລັດຫຼາຍຢ່າງ, ກົມສຶກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງແຂວງ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ມອບໃບຢັ້ງຢືນໃຫ້ລາວສອນພາສາໄທ.

ປີ 2006, ແຂວງແທງຮ໋ວາ ມີນະໂຍບາຍຊຸກຍູ້ການຮຽນຮູ້ຕົວໜັງສືໄທ. ໃນເວລານັ້ນ, ທ່ານ ນິງ ເປັນຮອງປະທານສະມາຄົມສົ່ງເສີມການສຶກສາແຂວງ ບ໋າຍເທ໋ກ, ສະນັ້ນ ທ່ານໄດ້ຕັດສິນໃຈເປີດຫ້ອງຮຽນພາສາໄທຢູ່ສຳນັກງານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນເມືອງ.

ເຖິງວ່າເຖົ້າແກ່ແລ້ວ, ແຕ່ທ່ານນິງຍັງຂະຫຍັນພຽນສອນພາສາໄທ. ພາບ: ເລືອງ

ປີ 2007, ເພື່ອສ້າງພື້ນຖານການປະຕິບັດໂຄງການສິດສອນພາສາໄທຂອງແຂວງ, ພະແນກສຶກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງແຂວງ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ເຊື້ອເຊີນທ່ານ Ninh ໄປສອນພາສາໄທໃຫ້ບັນດາຄູອາຈານຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Hong Duc.

ນັບແຕ່ນັ້ນມາ, ໃນທຸກໆລະດູຮ້ອນ, ລາວ ແລະ ທ່ານ ຟ້າມບິ່ງທ້ວນ (ຢູ່ເມືອງ ກວາງເຊີນ) ແລະ ນັກຮຽນຈຳນວນໜຶ່ງໄປສອນພາສາໄທ. ນັກຮຽນທັງໝົດແມ່ນຄູສອນ ແລະ ຊາວໄທ ທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ເຂດພູດອຍ.