Lo “ông lớn” làm giá khi được tự quyết giá xăng dầu

Thụt lùi so với quy định hiện hành?

Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo nghị định xăng dầu mới, thay thế cho các nghị định trước đây như Nghị định 83, 95, 80 về kinh doanh xăng dầu.

Dự thảo đưa ra cơ chế mới để quản lý giá bán xăng dầu. Theo đó, doanh nghiệp được quyết định giá xăng dầu nhưng không cao hơn mức trần (giá tối đa) quy định.

Giá trần được tính trên nguyên tắc cộng các chi phí như tạo nguồn, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức và thuế.

Theo cơ chế được đề xuất, cơ quan Nhà nước sẽ công bố các chi phí thành phần, rồi doanh nghiệp tự tính ra giá trần, thay vì như hiện nay là cơ quan nhà nước công bố giá trần.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa – nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho rằng, đề xuất trên không có quy định đột phá, đổi mới về giá. Bởi, dự thảo quy định, doanh nghiệp được quyền quy định giá không vượt quá giá trần, nhưng phải tính theo các yếu tố cấu thành giá do Nhà nước hướng dẫn, cách tính mức chi phí của yếu tố hình thành giá được tính bao nhiêu do Nhà nước quy định.

Như vậy, dù có thay cách quản lý hiện hành là Nhà nước công bố giá cơ sở làm căn cứ để doanh nghiệp định giá bằng việc Nhà nước không công bố giá mà công bố chi phí để doanh nghiệp định giá thì không thay đổi bản chất là Nhà nước can thiệp trực tiếp vào thị trường bằng giá trần, trong đó có những loại chi phí thị trường.

Thậm chí, ông Thoả cho rằng, đề xuất mới “thụt lùi” hơn so với quy định hiện hành. Ở chỗ, Bộ Công Thương chưa công bố các yếu tố hình thành giá thì doanh nghiệp chưa được quyết công bố giá.

Doanh nghiệp chỉ có nhiệm vụ thực hiện phép tính cộng toàn bộ các chi phí hình thành giá đã được Nhà nước quy định sẵn để hình thành mức giá của mình.

“Đây là những quy định mâu thuẫn với Luật Giá khi Luật Giá quy định xăng dầu không phải là mặt hàng do Nhà nước định giá mà là mặt hàng do doanh nghiệp định giá theo cơ chế giá thị trường.

Nhà nước nếu có quy định giá tối đa thì cũng chỉ can thiệp khi thực hiện bình ổn giá, chứ không phải chỉ áp đặt thường xuyên liên tục cả khi thị trường diễn biến bình thường như những dự thảo nghị định”, ông Thỏa nói.

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, một số thương nhân trăn trở, quy định mới trao quyền cho thương nhân đầu mối tự quyết giá sẽ tạo nên thế độc quyền cho doanh nghiệp lớn.

“Thị phần xăng dầu đang do doanh nghiệp nhà nước là Petrolimex và PVOil chi phối, nên dù có gần 40 đầu mối xăng dầu, vẫn khó có thể có nhiều mức giá khác nhau mang tính cạnh tranh cho thị trường do các doanh nghiệp đầu mối có thị phần sẽ “neo” theo mức giá của các đầu mối lớn”, một thương nhân lo ngại.

Để tránh sự độc quyền và lạm dụng vị trí thống lĩnh để cạnh tranh thiếu lành mạnh trên thị trường, một số thương nhân cho rằng, nên có quy định cụ thể về biên độ lợi nhuận so với chi phí giá đầu vào được Bộ Công thương quy định.

Đề nghị cho phép thương nhân đầu mối định giá bán buôn mức một

Trao đổi với Lao Động, ông Nguyễn Xuân Thắng – Giám đốc Công ty TNHH Xăng dầu Hải Âu Phát cho biết, từ hội nghị xây dựng Nghị định 83, 95 đến 80 về kinh doanh xăng dầu, dường như nội dung của các nghị định đều được xây dựng dựa trên lợi ích của doanh nghiệp đầu mối xăng dầu. Nếu để doanh nghiệp đầu mối tự quyết định giá bán lẻ thì “như hổ mọc thêm cánh”.

Điều này có thể dẫn đến những hệ lụy như doanh nghiệp bán lẻ bị chèn ép chiết khấu, bị chiếm dụng chi phí và lợi ích không được phân phối theo đúng quy định; khiến cho thị trường xăng dầu hỗn loạn, bất công và dễ đứt gãy cục bộ.

Do vậy, ông Thắng đề nghị cho phép thương nhân đầu mối định giá bán buôn mức một; cho phép thương nhân phân phối định giá bán buôn mức hai và giá bán lẻ; cho phép doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu quyết định giá bán lẻ.

“Còn trong trường hợp Nhà nước quy định giá bán lẻ, tôi đề nghị chi phí kinh doanh nội địa và lợi nhuận của cả 3 khâu là 3.000 – 5.000 đồng/lít và Nhà nước ban hành tỉ lệ phân chia 3 khâu cụ thể, rõ ràng, minh bạch bằng thông tư bổ sung thay thế cho Thông tư 103 hướng dẫn phương thức trích lập, chi sử dụng, quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu, hoặc quy định cụ thể tại nghị định mới”, ông Thắng nói.