Đền Bảo Hà được xây dựng vào cuối đời Lê Cảnh Hưng, thờ danh tướng Nguyễn Hoàng Bảy – người có công bảo vệ và xây dựng Tổ quốc ở cửa ải Lào Cai. Vào cuối triều Lê (1740 – 1786), các châu Thuỷ Vĩ, Văn Bàn và nhiều nơi khác thuộc phủ Quy Hóa luôn bị giặc tràn sang cướp phá. Trước tình hình đó, triều đình cử danh tướng họ Nguyễn đưa đội quân tiến dọc sông Hồng đánh đuổi giặc, giải phóng Khau Bàn và xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn.
Tại đây, danh tướng Hoàng Bảy đã tổ chức các thổ ty, tù trưởng luyện tập binh sỹ, sau đó thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai, giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay). Trong một trận đánh không cân sức với quân giặc, danh tướng Hoàng Bảy đã anh dũng hy sinh. Giặc bỏ xác ông xuống sông Hồng. Xác ông trôi đến Bảo Hà, được Nhân dân trong vùng vớt lên chôn cất và lập đền thờ. Để ghi nhớ công lao của ông, các vua Minh Mạng, Thiệu Trị (triều Nguyễn) đã tặng ông danh hiệu “Trấn an hiển liệt” và đền thờ ông được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là “Thần vệ quốc”; còn đồng bào các dân tộc địa phương thì tôn thờ ông là vị thần. Ông đi vào cõi tâm linh, ngày giỗ chính là 17/7 âm lịch.
Lễ hội đền Bảo Hà được tổ chức hằng năm vào ngày 17/7 âm lịch. Đây cũng là dịp giới thiệu với du khách nét đẹp văn hóa các dân tộc địa phương, quảng bá tiềm năng, thế mạnh, thu hút đầu tư vào du lịch văn hóa tâm linh ở Bảo Hà, Bảo Yên nói riêng và Lào Cai nói chung. Lễ hội đền Bảo Hà đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2016.
Lễ hội đến Bảo Hà năm nay được tổ chức với 2 phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức trang trọng, hoành tráng với màn múa lân – sư – rồng đẹp mắt cùng nhiều tiết mục văn nghệ dàn dựng công phu. Đặc biệt là màn sử thi chèo “Tướng Hoàng Bảy trấn giữ biên cương” và màn trống hội “Âm vang Bảo Hà”. Sau phần lễ, người dân và du khách được tham gia phần hội với nhiều hoạt động vui chơi, giao lưu thể thao giữa các thôn, bản trong xã Bảo Hà.
Báo TN&MT xin giới thiệu một vài hình ảnh tại Lễ hội đề Bảo Hà (Lào Cai) năm 2023:
