Liệu có bùng nổ dân số?

Hiện nay, Bộ Y tế đang được giao chủ trì xây dựng Dự án Luật Dân số và đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các chính sách của đề nghị xây dựng Luật Dân số.

Cục Dân số tiếp tục đưa ra đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 – 2 con và trao quyền quyết định số con, thời gian sinh con, khoảng cách giữa các lần sinh con cho các cặp vợ chồng.

Có ý kiến lo ngại nguy cơ bùng nổ dân số khi bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 – 2 con, chia sẻ về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Đình Cử – nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội (Đại học Kinh tế quốc dân) – cho rằng: “Khi bỏ quy định này, chúng ta có thể có cơ sở để tin tưởng rằng dân số sẽ không bùng nổ, mức sinh không tăng lên. Việc bác bỏ chính sách này sẽ góp phần duy trì mức sinh thay thế”.

Đồng quan điểm, GS.TS Nguyễn Anh Trí – thành viên Ủy ban Xã hội của Quốc hội – nhận định: “Đề xuất bỏ quy định đã không còn phù hợp với thực tiễn là việc “hoàn toàn khả thi. Tại thời điểm này, nhu cầu của nhân dân là có. Ý Đảng, lòng dân, ra chính sách mới sẽ triển khai được. Tôi cũng muốn cảnh báo luôn nếu cứ giữ quy định cũ mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh 1-2 con, thì sẽ đến giai đoạn không đối phó kịp nữa, bài học nhãn tiền là Nhật Bản, Hàn Quốc”.

Liên quan đến vấn đề này, mới đây Cục Dân số – Bộ Y tế đưa ra đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1-2 con và trao quyền quyết định số con, thời gian sinh con, khoảng cách giữa các lần sinh con cho các cặp vợ chồng.

Theo ông Lê Thanh Dũng – Cục trưởng Cục Dân số, quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1-2 con đã áp dụng trong nhiều năm nay và mỗi giai đoạn lại có một chính sách khác nhau, trong đó có việc xử phạt do vi phạm các quy định về chính sách dân số như sinh con thứ 3…

Tuy nhiên, đến thời điểm này, việc xử phạt đối với những đối tượng sinh con thứ 3 không còn phù hợp. Nước ta đang có xu thế mức sinh giảm, mặc dù chưa ở mức báo động nhưng sẽ trở thành một vấn đề quan trọng nếu chúng ta không có giải pháp can thiệp từ bây giờ. Vì vậy, việc nới lỏng quy định sinh 1-2 con là cần thiết.

Hiện, Cục Dân số đang xin ý kiến góp ý các chuyên gia, nhà nghiên cứu để có báo cáo chính thức với Bộ Y tế, sau đó báo cáo Chính phủ các giải pháp để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cặp vợ chồng – những đối tượng có mong muốn sinh con để đảm bảo chất lượng dân số, giống nòi tốt nhất.

Cũng theo lý giải của lãnh đạo Cục Dân số, thực tế hiện nay, nhiều người có mong muốn và điều kiện để sinh con thứ 3, nhất là cán bộ công chức. Tuy nhiên, khi sinh con thứ 3 thì họ gặp phải những chế tài xử phạt, nhất là đối với đảng viên, mà những chế tài này đều đã được xây dựng từ rất nhiều năm trước. Trong khi, một bộ phận khác không vướng vào những chế tài này như những người nông dân, lao động ở vùng sâu vùng xa thì lại sinh nhiều con.

Vì vậy, với xu thế giảm sinh hiện nay ở nước ta, ông Lê Thanh Dũng cho rằng, nhìn từ kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới, chúng ta phải thay đổi quy định này.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu với các cấp có thẩm quyền để hoàn thiện chính sách, phù hợp với thực tế hiện nay, để có những quy định, chế tài phù hợp với từng thời kỳ, từ đó chúng ta sẽ có cơ cấu và chất lượng dân số tốt nhất trong tương lai”, ông Lê Thanh Dũng cho biết.

Dự kiến, Cục Dân số sẽ trình Chính phủ dự thảo Luật Dân số trong tháng 12.2024.