Lễ rước mục đồng ở Đà Nẵng

Chiều 7/5 (29/3 âm lịch), ông Lê Đức Phước và ông Nguyễn Quyền, cùng 56 tuổi, người làng Phong Lệ, xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang, dắt trâu ra cánh đồng của làng để dự lễ rước mục đồng.

Lễ này bắt nguồn từ tín ngường thờ Thần Nông của người dân Đà Nẵng. Trong tâm thức của người dân làng Phong Lệ, Thần Nông bảo trợ nông nghiệp, ban cho mùa màng tươi tốt, bội thu.

Trước đây, cứ 3 năm dân làng tổ chức lễ một lần, nhưng từ năm 1936 bị gián đoạn và đến năm 2007 mới được phục dựng. Từ năm 2014, lễ hội cũng bị gián đoạn đến nay.

Trong làng Phong Lệ bây giờ chỉ còn ông Phước (bên phải) và ông Quyền làm nghề chăn trâu để phục vụ cày cấy, còn lại đa số thuê máy cày. Hai ông vẫn nhận bừa thuê cho nhiều hộ dân mỗi khi vào vụ lúa. “Bừa bằng trâu giúp đất tơi để lúa phát triển tốt hơn”, ông Quyền nói.

Hai tuần trước, hai ông được trưởng làng thông báo chuẩn bị trâu, may trang phục nông dân để tham gia lễ hội. “Mười năm rồi lễ hội mới được tổ chức, chúng tôi vui lắm”, ông Phước nói.

Cách đó vài thửa ruộng, ông Ngô Văn Thành, 65 tuổi, sửa soạn mâm cúng trước viên “đá thần”. Mâm cúng gồm hương đèn, rượu, đĩa trầu cau, gà, bánh tráng Túy Loan, bánh kẹo, hoa và trái cây.

Theo truyện dân gian của làng Phong Lệ, ngày xưa có cụ già râu tóc dài bạc trắng đến làng sinh sống, rất gần gũi và yêu mến trẻ mục đồng. Khi tuổi cao sức yếu, cụ qua đời ở một gò đất, hàng ngày trẻ mục đồng vẫn thường đến đây chăm sóc phần mộ, tỏ lòng thương tiếc. Trẻ nào có trâu đi lạc khấn vái, cầu xin sẽ tìm lại được.

Trên gò đất chôn cất cụ dần phát lộ ra viên đá. Người dân trong vùng tin vào sự phù trợ của cụ nên đặt gò đất là cồn Thần và mở hội rước thần về an vị tại đình làng Thần Nông, định ra lễ hội cúng thần với mong ước được phù hộ cho mưa thuận gió hòa.

17h, đoàn rước với chiêng, trống, nhạc bát âm đi từ đình Thần Nông qua các khu dân cư để ra nơi đặt đá thần làm lễ. Trên kiệu bốn người khiêng là tấm Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh, thành phố với đình làng Phong Lệ (đình Thần Nông).

Trong đoàn, ngoài những người lớn tuổi, trẻ em được mặc trang phục nông dân, hóa thân thành các mục đồng.

Khi đoàn rước ra đến cánh đồng, ông Phước và ông Quyền dắt trâu lên đường cùng tham gia. Đoàn rước đi khoảng một km ra nơi đặt đá thần để làm lễ.

Trước đây, viên đá nằm sâu trong làng, nhưng 10 năm trước được di dời ra ngoài cánh đồng bên ngoài quốc lộ 1 để xây trụ sở công an xã. Việc di chuyển của đoàn rước từ đó gặp khó khăn do phải hạ kiệu, cờ, phướn qua gầm cầu nằm phía dưới đường sắt.

Vị chủ tế là trưởng làng làm lễ trước viên đá để xin thần giáng trần và cầu mong sự giúp đỡ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Trưởng làng dùng một bông hoa cúc nhúng vào rượu đặt trên mâm cúng vảy quanh đá thần.

Cạnh nơi hành lễ, các em nhỏ vây quanh hai con trâu của ông Quyền và ông Phước vui đùa. Con trâu được coi là “đầu cơ nghiệp” của nhà nông ngày nay dần vắng bóng khi làng quê dần đô thị hóa.

Nhiều người địa phương thích thú chụp ảnh với hai mục đồng và trâu.

Sau khi làm lễ, mọi người thắp sáng ngọn đuốc để đoàn rước thần về lại đình làng Thần Nông làm lễ.

Người làng Phong Lệ thường chọn tổ chức lễ Mục đồng vào cuối tháng 3 âm lịch khi đã thu hoạch xong vụ lúa Đông Xuân. Rơm được chất trên các bờ ruộng, rạ đã được đốt để chuẩn bị cho vụ gieo trồng mới.

Sau khi đoàn rước về đình làng, vị trưởng làng làm chủ tế để cúng ngay trong đêm.

Trong ngày 8/5, lễ hội mục đồng tiếp tục với các phần như hội đồng chư phái tộc làng Phong Lệ tham gia lễ cúng, các đại biểu và bà con dâng hương, tổ chức trò chơi dân gian, tiệc ẩm thực…