Cứ vào đầu tháng 01 Chăm lịch đến hết thượng tuần trăng của tháng, khắp các làng Chăm rộn ràng chuẩn bị cho nghi thức Lễ tống ôn đầu năm. Lễ Rija Nâgar, theo cách gọi tắt của người Chăm là Jagar, Rija có nghĩa là lễ múa, Nâgar có nghĩa là vùng, miền, làng. Theo dân gian còn gọi là Lễ tống ôn đầu năm. Lễ Rija Nâgar là một hệ thống lễ nghi tín ngưỡng dân gian gắn liền với cộng đồng người Chăm từ lâu đời và đã trở thành một lễ hội dân gian trong đời sống tâm linh, tinh thần được nhiều làng Chăm lưu giữ cho đến ngày nay.
Để tìm hiểu về nghi lễ Rija Nâgar, mời quý vị cùng Vietnam.vn tham dự buổi lễ qua bộ ảnh ” Lễ cúng đầu năm (lễ Tống ôn) của đồng bào Chăm” của tác giả Nguyễn Văn Anh. Bộ ảnh giúp quý vị hiểu thêm về lễ Tống ôn là lễ chung của cả một cộng đồng người Chăm (bao gồm cả Chăm đạo Bàlamôn và Chăm đạo Bàni). Là một lễ nghi rất quan trọng, liên quan mật thiết đến đời sống tín ngưỡng của người Chăm để tống khứ đi những điều xui xẻo của năm cũ và cầu mong mọi sự tốt lành trong năm mới, chuẩn bị mở đầu cho việc đồng án, cầu mong một mùa bội thu. Do đó, hàng năm Theo truyền thống lễ Rija Nâgar được tổ chức trong hai ngày “một ngày vào và một ngày ra” (vào ngày thứ Năm ra ngày thứ Sáu). Bộ ảnh được tác giả tác giả gửi đến tham dự Cuộc thi ảnh và Video “Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam”, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Ngày nay, lễ Rija Nâgar cũng tổ chức trong hai ngày, nhưng không nhất thiết phải nhằm ngày thứ Năm và ngày thứ Sáu như trước đây, mà được tổ chức vào ngày thứ Ba và thứ Tư hoặc thứ Bảy và Chủ nhật trong tuần cho đến hết tháng 01 Chăm lịch. Ngày nay, số lượng thầy Vỗ và thầy Bóng ở khu vực huyện Bắc Bình không nhiều. Do đó, nếu tất cả các làng đều tổ chức lễ Rija Nâgar vào hai ngày thứ năm và thứ sáu thì sẽ không kịp thời gian hoàn tất đến hết thượng tuần trăng của tháng.
Đặc sắc nhất trong Lễ hội Rija Nâgar đó là vũ điệu đạp lửa của ông thầy Bóng. Mỗi vị thần mời về dự lễ đều có một điệu múa riêng, một sắc phục và một đạo cụ riêng. Trong hai ngày diễn ra lễ, thầy Bóng ngây ngất trong điệu múa nhập đồng, đến lúc thăng hoa thầy Bóng cầm roi ngựa múa, nhảy phi vào đạp tắt đống lửa đang rực cháy trước rạp lễ trong tiếng reo hò của mọi người. Năm nào thầy bóng lên đồng dập tắt được đống lửa thì năm đó dân làng tin rằng sẽ tiễn đưa được cái khô hạn, nắng nóng ra đi và đem lại khí trời mát mẻ mưa thuận gió hòa cho dân làng cày cấy.
Lễ Rija Nâgar được diễn ra tại một nhà lễ (kajang) ở một bãi đất trống cuối làng. Lễ vật dâng cúng gồm: Dê, Gà, 5 mâm cơm, xôi chè, trầu cau, bánh trái (chuối, bánh ngọt), rượu trứng, sáp ong…Ngoài ra, trên bàn lễ còn có vật lễ quan trọng là Lửa – nước. Thầy cúng chính gồm có: thầy Mâduen (thầy Vỗ), Ông Ka-in (thầy Bóng) mặc áo đỏ múa lễ, đạp lửa, lên đồng phản ánh nguyện vọng của cộng đồng lên thần linh và ngược lại.
Kết thúc Lễ Rija Nâgar là nghi thức Palaw Saih, tức là nghi thức thả những hình nhân thế mạng làm bằng bột gạo dùng để thay thế, hoán đổi cho dân làng những người còn sống, những gia súc sống để tống khứ đi mọi ô uế, xấu xa của năm cũ và đón nhận những điều tốt lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu trong năm mới.
Lễ hội đầu năm là một nét văn hoá truyền thống độc đáo của đồng bào dân tộc Chăm, được tổ chức vào những ngày đầu năm mới theo Chăm lịch. Từ bao đời nay, Lễ hội được lưu giữ với ý nghĩa cầu mong cho sức khoẻ, cuộc sống an lành, mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu. Xua đi những cái xấu xa, ô uế của năm cũ, đón những điều tốt lành trong năm mới. Đây còn là dịp để bà con cộng đồng Chăm ngồi lại học hỏi, trao đổi kinh nghiệm sản xuất cho đời sống vật chất và tinh thần thêm phần phong phú.
Năm 2024, Cuộc thi ảnh và Video “Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam” tiếp tục được Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức trên trang web https://happy.vietnam.vn dành cho tất cả công dân Việt Nam và người nước ngoài từ 15 tuổi trở lên. Cuộc thi nhằm tôn vinh những cá nhân và tập thể có những sản phẩm thông tin tích cực, đóng góp thiết thực vào việc tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đẹp về Việt Nam ra thế giới. Qua đó giúp người dân trong nước, đồng bào ở nước ngoài và bạn bè quốc tế tiếp cận những hình ảnh chân thực về đất nước, con người Việt Nam, thành tựu của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, hướng tới một Việt Nam hạnh phúc.
Mỗi hạng mục dự thi (ảnh và video) có các giải thưởng và giá trị giải thưởng như sau:
– 01 Huy chương Vàng: 70.000.000đ
– 02 Huy chương Bạc: 20.000.000đ
– 03 Huy chương Đồng: 10.000.000đ
– 10 giải Khuyến khích: 5.000.000đ
– 01 tác phẩm được bình chọn nhiều nhất: 5.000.000đ
Các tác giả đạt giải sẽ được Ban Tổ chức mời tham dự Lễ công bố và trao giải thưởng và giấy chứng nhận trên sóng truyền hình trực tiếp của Đài Truyền hình Việt Nam.
Vietnam.vn
