Lễ Cấp sắc của người Dao đỏ Lào Cai

Lễ cấp sắc của người Dao đỏ được coi là hoạt động truyền thống và quan trọng bậc nhất trong kho tàng văn hóa của dân tộc Dao, mang đậm giá trị nhân văn, có ý nghĩa giáo dục về truyền thống, giúp con người nhận thức đúng đắn về nhân cách, đạo đức, trách nhiệm đối với gia đình và xã hội, được thể hiện ở các điều giáo huấn ghi trong sắc cấp cho người thụ lễ, tuyệt đối kỵ làm việc ác, điều xấu.

Quý vị hãy cùng tác giả Dương Quốc Toản tìm hiểu về nghi lễ này qua bộ ảnh "Lễ Cấp sắc của người Dao đỏ Lào Cai". Bộ ảnh được tác giả gửi tham dự Cuộc thi Ảnh và Video Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.

Lễ cấp sắc hay còn gọi là lễ lập tịch của người Dao ở Lào Cai, thường được tổ chức từ tháng 10 năm trước đến tháng 2 năm sau. Tuy nghi thức và nội dung tổ chức của mỗi ngành Dao có những đặc điểm khác nhau nhưng đều mang một ý nghĩa chung là lễ trưởng thành cho những người đàn ông trong gia đình.

Đó không chỉ là sự trưởng thành về thể chất mà còn là sự trưởng thành về tâm linh, về đạo lý làm người, về vai trò của cá nhân với cộng đồng.

Lễ cấp sắc 12 đèn của người Dao đỏ không chỉ có các nghi lễ huyền bí mà còn tạo ra một môi trường diễn xướng, thể hiện các loại hình nghệ thuật: nghệ thuật thẩm mỹ và nghệ thuật tạo hình dân gian.

Trong lễ cấp sắc mở đầu thầy cúng khai đàn đánh một hồi trống mời tổ tiên về dự, báo với tổ tiên biết lý do buổi lễ, trong Lễ cấp sắc có nhiều các nghi lễ diễn ra ở trong nhà và bên ngoài nhà. Trong nhà sẽ diễn ra lễ truyền phép thông qua những ghi chép trong sách cổ của người Dao và các đạo cụ hành lễ như nến, chiếu, dấu ấn, gậy, súc xắc, bọc gạo,...

Một nghi thức chứa đựng tính linh thiêng của buổi lễ đó là “dẫn” các trò về âm... Sau khi làm lễ xong và xin âm dương thành công các thầy sẽ dắt các học trò vào nằm thẳng ngay ngắn rồi đặt một chiếc mặt nạ và một đôi đũa lên mặt. Các thầy đi 3 vòng quanh trò vừa đi vừa khấn đồng thời bỏ mặt nạ ra. Sau đó thầy cả đến chỗ nằm của từng học trò, ngậm 1 ngụm nước chè nhỏ rồi phun vào bụng, vỗ vào ngực rồi đỡ từng người dậy ngồi vào ghế. (Ảnh: Dương Toản)

Nghi lễ cũng nhắc nhở con người không ngừng tu dưỡng bản thân , góp phần vào việc bảo tồn, phát huy và tạo ra một không gian văn hóa cho các giá trị nghệ thuật dân gian, giá trị giáo dục truyền thống của người Dao được duy trì và phát triển bền vững.

Trước đàn lễ, thầy cúng sau khi khấn sẽ xin âm dương với thần linh để người được cấp sắc chính thức được công nhận là người đã trưởng thành. Kết thúc phần Lễ, những lời cầu nguyện may mắn cho người được cấp sắc sẽ được viết ra giấy, gói lại và đốt sau lễ.