Lễ cấp sắc là một nghi lễ truyền thống và quan trọng bậc nhất trong kho tàng văn hóa của dân tộc Dao. Lễ cấp sắc của người Dao đỏ, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai có sức hấp dẫn không chỉ đối với chính đồng bào dân tộc nơi đây, mà còn là phong tục thu hút sự quan tâm của nhiều dân tộc anh em khác sinh sống trên vùng núi cao phía Bắc và các du khách thập phương.
Mời quý vị cùng tác giả Vũ Tiến Dũng tái hiện lại Lễ cấp sắc này qua bộ ảnh “Lễ cấp sắc 12 đèn của dân tộc Dao Đỏ Lào Cai”. Bộ ảnh được tác giả gửi tham dự Cuộc thi Ảnh và Video Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Lễ cấp sắc 12 đèn của người Dao đỏ.
Theo quan niệm của người Dao, đàn ông nếu chưa trải qua lễ cấp sắc thì không coi là người trưởng thành. Nghi lễ dân gian này được lưu truyền từ xa xưa đến nay trong cộng đồng người Dao đỏ ở Sa Pa, thể hiện khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Lễ tổ chức hằng năm vào tháng 11, tháng 12 hoặc tháng Giêng. Người Dao đỏ có thể tổ chức cấp sắc cho một đợt tối đa 13 người, nếu ít hơn phải theo số lẻ (theo số lẻ 3, 5, 7. . .).
Trong lễ cấp sắc mở đầu thầy cúng khai đàn đánh một hồi trống mời tổ tiên về dự, báo với tổ tiên biết lý do buổi lễ, trong Lễ cấp sắc có nhiều các nghi lễ diễn ra ở trong nhà và bên ngoài nhà. Trong nhà sẽ diễn ra lễ truyền phép thông qua những ghi chép trong sách cổ của người Dao và các đạo cụ hành lễ như nến, chiếu, dấu ấn, gậy, súc xắc, bọc gạo,…
Những người được cấp sắc 12 đèn phải trải qua một quá trình rèn luyện, thông thạo các nghi lễ, và các bài cúng ghi trong sách Nôm Dao
Lễ cấp sắc có 2 phần lễ chính là lễ quá tăng (qua đèn) gồm các phần: Trình diện, cấp đèn, hạ đèn, đặt pháp danh, qua cầu. Phần lễ tẩu Slai (lễ thăng cấp) gồm: lễ lên đèn, ban mũ, lễ trình diện Ngọc Hoàng, lễ tơ hồng, lễ thăm thiên đình. Cấp sắc có nhiều bậc, tùy theo cấp bậc mà số lượng quân âm binh được cấp cho chồng, vợ là khác nhau. Bậc đầu tiên là cấp sắc 3 đèn, chồng được thầy cấp cho 36 quân âm binh, vợ được cấp 24 quân âm binh; bậc cuối cùng là cấp sắc 12 đèn, chồng được cấp 120 quân âm binh, vợ được cấp 60 quân âm binh. Thời gian lễ thường kéo dài từ 1 đến 5 ngày, gồm lễ trình diện, gia chủ mỗ lợn, gà đề cúng tổ tiên. Mỗi bậc đều có sự khác biệt, theo các nghi lễ thể hiện những ý nghĩa lịch sử, văn hóa nhất định.
Một nghi thức chứa đựng tính linh thiêng của buổi lễ đó là “dẫn” các trò về âm… Sau khi làm lễ xong và xin âm dương thành công các thầy sẽ dắt các học trò vào nằm thẳng ngay ngắn rồi đặt một chiếc mặt nạ và một đôi đũa lên mặt. Các thầy đi 3 vòng quanh trò vừa đi vừa khấn đồng thời bỏ mặt nạ ra. Sau đó thầy cả đến chỗ nằm của từng học trò, ngậm 1 ngụm nước chè nhỏ rồi phun vào bụng, vỗ vào ngực rồi đỡ từng người dậy ngồi vào ghế.
Theo tín ngưỡng người Dao, lễ cấp sắc là một phong tục bắt buộc đối với người đàn ông. Chỉ những người được cấp sắc mới được coi là người đàn ông trưởng thành, được tham gia vào các công việc hệ trọng của làng, nếu chưa được cấp sắc thì dù sống tới già vẫn bị coi là chưa trưởng thành. Còn người đã được cấp sắc dù là trẻ tuổi vẫn được tham gia các nghi lễ quan trọng của gia đình hay cộng đồng. Người Dao quan niệm, chỉ người đã thụ lễ mới có đủ tâm, đức để phân biệt lẽ phải trái ở đời, mới có thể trở thành thầy hữu ích cho cộng đồng, người dân và đặc biệt được công nhận là con cháu của Bàn Vương – tổ tiên của người Dao.
Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ là một nghi lễ truyền thống quan trọng bậc nhất trong kho tàng văn hóa của dân tộc Dao Đỏ. Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ Sapa Lào Cai có sức hấp dẫn không chỉ với đồng bào dân tộc nơi đây mà còn là phong tục cần được bảo tồn và phát triển.
Vietnam.vn
