Những năm qua, nhờ thực hiện hiệu quả chương trình bố trí ổn định dân cư tại vùng thiên tai, nguy hiểm, biên giới đã giúp Lào Cai nâng cao đời sống mọi mặt của người dân, hạn chế thấp nhất thiệt hại do thiên tai, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, hỗ trợ người dân tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, góp phần giảm nghèo, củng cố quốc phòng, an ninh.
Bên căn nhà mới xây, ông Nguyễn Văn Vững, thôn Cầu Xum, xã Thái Niên (Bảo Thắng) tâm sự: Được sự quan tâm của chính quyền địa phương, gia đình tôi có điều kiện chuyển khỏi vùng có nguy cơ sạt lở. 2 năm qua, gia đình đã có cuộc sống ổn định hơn tại thôn Cầu Xum, không còn lo sợ nguy hiểm rình rập mỗi khi mùa mưa tới.
Không chỉ gia đình ông Nguyễn Văn Vững, tại khu sắp xếp dân cư ra khỏi vùng nguy cơ thiên tai, nguy hiểm của xã Thái Niên còn có hơn 30 hộ chuyển về. Ông Vũ Văn Biển, Bí thư Chi bộ thôn Cầu Xum cho biết: Các hộ chuyển về nơi ở mới cảm thấy rất yên tâm, bởi trước đây nhà của họ nằm trong vùng nguy hiểm, đặc biệt là không có điện thắp sáng. Nơi ở mới có đầy đủ hạ tầng thiết yếu giúp bà con ổn định cuộc sống, yên tâm tập trung phát triển kinh tế.
Khu sắp xếp dân cư thôn Cầu Xum được đầu tư theo quyết định của UBND tỉnh về sắp xếp dân cư thiên tai, đặc biệt khó khăn, trong đó khu dân cư được đầu tư mặt bằng, đường giao thông, hệ thống thoát nước, hệ thống cấp điện, nhà văn hóa thôn, nhà lớp học điểm trường và hỗ trợ kinh phí di chuyển nhà ở cho các hộ; tổng kinh phí hơn 13,3 tỷ đồng.
Gia đình anh Đặng Văn Sĩ (thôn Cam 3, xã Cam Cọn, huyện Bảo Yên) thuộc diện nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở núi. Ngôi nhà mới của anh Sĩ hiện được bố trí ở vị trí an toàn. Đưa tay chỉ về khe núi có vệt nứt lớn, anh Sĩ bảo đó là nơi ở cũ của gia đình. Mỗi khi mùa mưa đến, gia đình anh và một số hộ ở dưới khe núi luôn nơm nớp lo sợ, những ngày mưa to, tất cả bảo nhau ra khỏi nhà đi trú nhờ vì lo sạt lở. Giờ thì nỗi lo đó đã lùi xa, bởi nơi ở mới nằm trong vùng an toàn, giao thông thuận tiện, các hạ tầng thiết yếu được đầu tư đồng bộ.
Tại khu sắp xếp dân cư thôn Cam 3, xã Cam Cọn có 26 hộ đã chuyển về sinh sống ổn định. Khu sắp xếp dân cư thôn Cam 3 được triển khai theo quyết định của UBND tỉnh về di dân khẩn cấp nội thôn ra khỏi vùng thiên tai, nguy hiểm, với đầu tư mặt bằng, hệ thống điện, đường giao thông, công trình cấp nước và hỗ trợ các hộ di chuyển về nơi ở mới…
Theo đánh giá của Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) – đơn vị thực hiện nhiều dự án sắp xếp dân cư trên địa bàn tỉnh – các điểm dân cư mới có kết cấu hạ tầng giao thông, điện, cơ sở giáo dục, y tế tốt hơn nơi ở cũ; nhiều điểm dân cư phù hợp với tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Có thể kể đến các điểm bố trí như Dự án bố trí sắp xếp dân cư biên giới thôn Choán Ván – Sả Hồ, thị trấn Mường Khương, huyện Mường Khương (quy mô 82 hộ); Dự án bố trí sắp xếp dân cư thiên tai, đặc biệt khó khăn thôn Cầu Xum, xã Thái Niên, huyện Bảo Thắng (32 hộ); Dự án di dân khẩn cấp nội thôn ra khỏi vùng thiên tai nguy hiểm thôn Cam 3, xã Cam Cọn, huyện Bảo Yên (26 hộ); Dự án ra khỏi vùng thiên tai nguy hiểm thôn Đồi Tre (Nả Án), xã Mường Vi, huyện Bát Xát (73 hộ)…
Ông Nguyễn Hữu Trường, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh cho biết: Giai đoạn 2021 – 2025, toàn tỉnh có 2.525 hộ cần được sắp xếp ổn định, trong đó sắp xếp ổn định tại chỗ và xen ghép chiếm 63%, sắp xếp tập trung chiếm 37%. Năm 2024, theo Quyết định số 1719 của Thủ tướng Chính phủ, Lào Cai sẽ sắp xếp ổn định 473 hộ xen ghép; theo Quyết định số 590 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh sắp xếp ổn định 613 hộ (sắp xếp tập trung 341 hộ, sắp xếp xen ghép 138 hộ, ổn định tại chỗ 134 hộ). Tổng kế hoạch 2 chương trình sắp xếp dân cư là 1.086 hộ. Mặc dù Lào Cai đã đưa được nhiều hộ ra khỏi vùng thiên tai, nguy hiểm nhưng số lượng hộ cần di chuyển vẫn còn nhiều, bởi đặc thù địa hình núi cao, hiểm trở, chia cắt mạnh, cùng với thời tiết hằng năm diễn biến phức tạp, thường xảy ra mưa lớn kéo dài, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất nên phát sinh nhiều hộ trong vùng nguy hiểm phải di chuyển khẩn cấp.
Ông Nguyễn Hữu Trường cho biết thêm, trong quá trình sắp xếp dân cư ra khỏi vùng thiên tai, nguy hiểm vẫn có những khó khăn, đó là: Kinh phí hỗ trợ di chuyển cho các hộ; sự phối hợp, vào cuộc của các chính quyền địa phương trong vấn đề mặt bằng, quỹ đất, điều chỉnh quy hoạch đất để người dân sớm di chuyển và ổn định cuộc sống…
