Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Lê Thanh Tùng cho biết, vụ đông xuân 2023 – 2024 khu các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long có kế hoạch gieo sạ khoảng 1,475 triệu ha lúa, phấn đấu năng suất đạt 72,24 tạ/ha, sản lượng 10,655 triệu tấn so với vụ đông xuân 2022 – 2023.
Theo Cục Thủy lợi, dự báo xâm nhập mặn mùa khô năm 2023 – 2024 sẽ xuất hiện sớm và sâu hơn so với trung bình nhiều năm, một số thời điểm tương đương năm 2015 – 2016 và 2019 – 2020. Trong đó, vùng các cửa sông Cửu Long vào tháng 1, 2 năm 2024, ranh mặn 4g/l vào sâu từ 55 đến 65 km, cao hơn 10 đến 15 km so với trung bình nhiều năm. Phạm vi ảnh hưởng dự kiến vượt qua các công trình kiểm soát mặn, nhất là vào các kỳ triều cường, kết hợp gió mạnh.
Qua nhận định của cơ quan chuyên môn, nguy cơ ảnh hưởng của xâm nhập mặn đến sản xuất nông nghiệp trong mùa khô 2023 – 2024 rất lớn. Trong đó, vụ lúa – tôm với diện tích khoảng 162.000 đến 170.000 ha canh tác tại khu vực bán đảo Cà Mau với dự báo mùa mưa kết thúc sớm, khả năng xảy ra thiếu nước cho diện tích khoảng 108.000 ha.
Đối với vụ đông xuân 2023 – 2024, trường hợp nếu như xâm nhập mặn như năm 2015 – 2016, tại vùng ven biển có khả năng xảy ra thiếu nước.
Dự báo vùng ảnh hưởng khoảng 66.000 ha diện tích sản xuất nông nghiệp, trong đó: Long An 5.600 ha, Tiền Giang 13.000 ha, Bến Tre 12.000 ha, Trà Vinh 15.000 ha, Sóc Trăng 20.000 ha.
Cục Trồng trọt cho rằng, nguồn nước cho sản xuất lúa vụ đông xuân này sẽ gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, các địa phương cần lưu ý xuống giống sớm nhằm có nhiều cơ hội tận dụng nguồn nước cho sản xuất lúa và không bị hạn cuối vụ, nhất là đối với các khu vực ven biển, những vùng đã bị thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn năm 2015 – 2016.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Long An cho biết, vụ đông xuân 2023 – 2024, toàn tỉnh có kế hoạch gieo sạ khoảng 225,1 nghìn ha, phấn đấu năng suất đạt 68 tạ/ha, sản lượng hơn 1,5 triệu tấn.
Tuy nhiên, trong vụ sản xuất này ở một số nơi khả năng lúa bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn, do thiếu hụt nguồn nước ngọt. Vì vậy, đối với các huyện phía nam của tỉnh cần chú ý theo dõi những khu vực dễ bị ảnh hưởng của triều cường, xâm nhập mặn; chủ động chuyển sang các cây trồng ngắn ngày, cây trồng sử dụng ít nước tưới và áp dụng các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước để bảo đảm cung cấp đủ nguồn nước tưới cho cây trồng.
Đặc biệt các khu vực bị ảnh hưởng xâm nhập mặn cần chủ động nạo vét ao, kênh, mương nội đồng, sử dụng biện pháp tích trữ nước cho cây ăn trái; tăng cường tuyên truyền, vận động bà con nông dân gieo sạ dứt điểm vụ lúa đông xuân 2023 – 2024 trong tháng 11/2023 và không xuống giống trong tháng 12/2023.
Vụ đông xuân sắp tới theo kế hoạch tỉnh Sóc Trăng gieo sạ khoảng 171.000 ha, năng suất 68,27 tạ/ha với sản lượng 1,167 triệu tấn. Ngành nông nghiệp chủ động xây dựng lịch thời vụ gieo sạ lúa sớm nhằm tránh bị ảnh hưởng do hạn hán, xâm nhập mặn cuối vụ đối với những vùng có nguy cơ cao.
Đồng thời, ngành nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng cũng khuyến cáo bà con nông dân sử dụng giống chống chịu mặn để gieo sạ; áp dụng kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm” nhằm giảm chi phí đầu vào và sử dụng phân bón hợp lý, tiết kiệm.
Nhằm ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn trong vụ đông xuân 2023 – 2024 ở đồng bằng sông Cửu Long, Cục Thủy lợi cho rằng, các địa phương cần thường xuyên kiểm kê nguồn nước; cân đối để bố trí cơ cấu sản xuất, mùa vụ, thời điểm xuống giống lúa phù hợp, bảo đảm hạn chế tác động của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
Cùng với đó chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở những diện tích thường xuyên gặp khó khăn về nguồn nước; tăng cường sử dụng các giống cây trồng thích ứng với điều kiện hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; tăng cường nạo vét cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập ngăn mặn, đào ao trữ nước, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến; ưu tiên cung cấp nước cho sinh hoạt, chăn nuôi, cây trồng lâu năm.. khi hạn hán xảy ra.
Ngoài ra, cần thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn; tăng cường thông tin, tuyên truyền về tình hình nguồn nước, xâm nhập mặn nhằm nâng cao ý thức của người dân trong việc sử dụng nước tiết kiệm; vận động nhân dân phối hợp các đơn vị quản lý, khai thác công trình thủy lợi tranh thủ lấy, trữ nước và sử dụng nước hiệu quả.
Còn theo Cục Trồng trọt, nước mặn xâm nhập vào nội đồng sẽ ảnh hưởng đến quá trình trỗ bông, chín của lúa vào cuối vụ do thiếu nước ngọt có thể gây thất thu hoàn toàn. Nếu ảnh hưởng gián tiếp làm rối loạn các quá trình sinh trưởng và phát triển của lúa, suy giảm năng suất ở giai đoạn đẻ nhánh, làm đòng. Đặc biệt, về lâu dài làm cho đất trồng lúa bị nhiễm mặn khó cải tạo.
Do đó, bà con nông dân cần lưu ý quản lý nước trong ruộng lúa theo từng giai đoạn sinh trưởng và chủ động tưới theo sổ tay hướng dẫn quy trình tưới lúa tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính. Đồng thời, tùy vào điều kiện cụ thể cần đẩy mạnh áp dụng biện pháp tưới ngập – khô xen kẽ.
Vào giai đoạn cuối vụ nếu gặp hạn hán, xâm nhập mặn, bà con cần tranh thủ nguồn nước ngọt để tưới, nhất là vào giai đoạn lúa trỗ bông. Trường hợp không có nguồn nước ngọt, có thể sử dụng nguồn nước bị nhiễm mặn nhẹ (dưới 2 phần nghìn) hoặc dùng nước ngọt tưới phun lá.
