Người Phù Lá ở xã Tà Chải (huyện Bắc Hà, Lào Cai) cho đến nay vẫn còn giữ một số tập tục truyền thống. Một trong số đó là lễ quét ma đầu năm mới, với mong muốn một năm mới bình yên, cây cối bội thu hoa trái và gặp nhiều may mắn. Điều đặc biệt là những người thực hiện lễ quét ma lại là các bé trai trong nhà, với những lời hò hét vui nhộn, khiến những người được tham dự lễ cũng cảm thấy phấn khích, vui vẻ.
Tác giả Quang Văn Hùng tái hiện lại lễ hội này qua bộ tác phẩm “Đuổi ma – lễ hội lớn của người Phù Lá ở Bắc Hà”. Lễ đuổi ma là một trong hai lễ hội cộng đồng lớn nhất trong năm của người Phù Lá ở huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Đây là một nghi thức dân gian, vừa có tính Lễ – cầu Giàng và thần núi; vừa mang tính Hội, với sự tham gia của mọi thành phần già trẻ, lớn bé trong bản. Bộ ảnh được tác giả gửi tham dự Cuộc thi Ảnh và Video Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Người Phù Lá sống tập trung thành một nhóm ở Tà Chải, và giữ gìn khá nhiều tập tục, lễ cúng truyền thống của dân tộc mình. Trong thôn luôn có một ông thầy cúng, thường là làm nghề cha truyền con nối, để thực hiện những lễ tục của dân tộc mình.
Từ rất sớm, người dân đã cùng nhau chuẩn bị trước đồ cúng, lễ vật.
Đoàn lễ đi đến từng nhà trong thôn. Thông thường, người dân trong thôn sẽ chọn hướng đi của đoàn lễ sao cho chỉ đi theo một chiều từ nhà đầu tiên đến nhà cuối cùng, không quay lại, cho đến khi ra tới bìa rừng.
Những người quét ma sẽ chạy thành vòng tròn ở nhà chính trước khi “quét” khắp các góc nhà.
Các bé trai sẽ vừa chạy vừa hò hét, khua kiếm khắp nhà để đuổi con ma ra ngoài.
Lễ đuổi ma, hay còn gọi là lễ quét ma, thường diễn ra vào ngày 30/2 âm lịch. Thông thường, lễ đuổi ma thu hút đông đảo cộng đồng người Phù Lá tham gia nhất, bởi vì lễ cúng này sẽ diễn ra ở tất cả các nhà trong thôn, bản, và kết thúc ở bìa rừng. Lễ hội còn lại cũng thu hút toàn bộ cộng đồng người Phù Lá trong thôn, bản tham gia là lễ cúng rừng, thường diễn ra vào ngày 2/2 âm lịch.
Nơi khởi đầu của lễ quét ma thường là nhà trưởng thôn/trưởng bản. Lễ vật cúng cho lễ quét ma gồm hai con gà màu trắng và đỏ, cùng một con chó. Trước khi lễ cúng diễn ra, những người đàn ông trong cộng đồng người Phù Lá sẽ cùng nhau đi lấy dây cỏ để tết sợi dây chặn ma, và đi chặt cành một loại cây gần giống cây núc nác để đẽo những cây kiếm to nhỏ.
Với người Phù Lá ở Tà Chải, lễ đuổi ma hết sức đơn giản cả về lễ vật và cách thức thực hiện, nhưng đây lại là tập tục thu hút rất đông các thành viên của cộng đồng tham gia. Bởi vì họ được hòa mình vào bầu không khí vui vẻ của những chú bé bôi mặt chạy chém ma khắp nhà, được cùng nhau ăn bữa cơm chung, và cùng mong ước cho một năm mới an lành, bình yên. Đặc biệt, Lễ đuổi ma của người Phù Lá (huyện Bắc Hà) đến nay vẫn còn được duy trì, mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng và là nét đẹp văn hóa và tín ngưỡng truyền thống bà con người dân tộc thiểu số nơi đây.
Vietnam.vn
