Những năm gần đây, huyện Bát Xát nổi lên là điểm đến lý thú của khách du lịch. Một trong những yếu tố mang lại kết quả này là phát huy được những giá trị văn hóa tộc người. Tại các xã trên địa bàn huyện có người Hà Nhì đen sinh sống như Y Tý, A Lù, Trịnh Tường và Nậm Pung, cấp ủy đảng, chính quyền cùng bà con nơi đây đã và đang có nhiều việc làm để gìn giữ, phát huy những nét đẹp, sự độc đáo văn hóa dân tộc. Các lễ hội trong năm như tết thiếu nhi, lễ hội cấm làng, lễ hội Khô Già Già… với sắc màu riêng đã tạo điểm nhấn cho vùng đất, thu hút khách du lịch.
Theo anh Ly Xá Xuy, chủ Homestay Y Tý Clouds, du khách đến với Y Tý ngày càng nhiều, ấn tượng hơn bởi sự khác biệt, riêng có của người dân bản địa, đặc biệt là người Hà Nhì đen. Các lễ hội và tập quán lao động, sản xuất đã tạo cho con người nơi đây đức tính cần cù, chịu thương chịu khó, đoàn kết, gắn bó, sẻ chia trong cộng đồng. Sự gắn kết cộng đồng cũng là điểm cộng lưu lại trong mỗi du khách khi đến với mảnh đất vùng cao biên giới này.
Sa Pa – khu du lịch quốc gia – là thương hiệu du lịch lớn của đất nước, mỗi năm đón hàng triệu du khách trong và ngoài nước. Theo nhiều du khách, điểm nổi bật của Sa Pa không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, mà còn là sức hấp dẫn của văn hóa tộc người.
Là một trong những huyện vùng thấp của tỉnh, Bảo Yên – “miền đất có hai dòng sông” là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa của nhiều tộc người cùng sinh sống. Trải qua các thời kỳ phát triển, đồng bào các dân tộc Bảo Yên đã tạo dựng, hình thành được vốn văn hóa bản địa vô cùng đặc sắc, trở thành tinh hoa văn hóa cổ truyền, góp phần làm đa dạng, phong phú vốn văn hóa dân gian của vùng đất. Nghệ nhân ưu tú Ma Thanh Sợi – người con xã Nghĩa Đô ở tuổi “xưa nay hiếm” đã dành gần như cả cuộc đời cho việc nghiên cứu, gìn giữ, phát triển văn hóa đặc sắc dân tộc Tày huyện Bảo Yên nói chung, xã Nghĩa Đô nói riêng. Ông tự hào: “Nói tới Nghĩa Đô là nói tới những nét đẹp văn hóa của cộng đồng người Tày. Người Tày xã Nghĩa Đô giờ đã được đông du khách biết đến, tìm đến. Họ đến Nghĩa Đô không chỉ để được hòa mình vào khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp mà còn bởi sự hiếu khách, sự gần gũi, thân thương của bà con dân bản”.
Bà Lương Thị Quyên, chủ một homestay tại bản Hón, xã Nghĩa Đô cho biết: Nhà tôi đón rất nhiều đoàn khách phương xa tới nghỉ. Họ đến trải nghiệm và đều nói rằng sẽ sớm quay trở lại vì rất thích khám phá, tìm hiểu đời sống văn hóa, lao động, sản xuất của bà con. Họ ấn tượng bởi con người nơi đây hiền hòa, mến khách, thân thiện và nét đẹp trong trang phục truyền thống, kiến trúc nhà ở, những bài hát, điệu múa uyển chuyển…
Trong tổng thể diện mạo văn hóa các dân tộc Lào Cai đã thể hiện rõ đức tính cần cù, sáng tạo, đời sống tinh thần phong phú của con người trong lao động, sản xuất. Từ người Kinh đến từ nhiều miền quê khác nhau rồi sinh cơ lập nghiệp ở mảnh đất Lào Cai cho đến đồng bào các dân tộc thiểu số như Tày, Mông, Dao, Nùng, Giáy… bản địa đều thường trực đức tính cần cù, chăm chỉ lao động trong mỗi con người. Vì vậy, xây dựng và phát triển văn hóa con người là nền tảng tinh thần vững chắc, là nguồn lực và sức mạnh nội sinh quan trọng mở ra nhiều hướng phát triển kinh tế – xã hội bền vững cho Lào Cai.
Theo đó, Lào Cai gắn triển khai phong trào xây dựng gia đình văn hóa với triển khai các phong trào xây dựng làng, bản, tổ dân phố văn hóa. Tỉnh đã triển khai xây dựng các câu lạc bộ tuyên truyền, mô hình mẫu, hương ước, quy ước, phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng… để tuyên truyền triển khai thực hiện. Nhiều mô hình làng văn hóa đặc thù được xây dựng như mô hình làng văn hóa du lịch, làng văn hóa vùng đặc biệt khó khăn, làng văn hóa sức khỏe… đã có tác động tích cực tới phát triển đời sống văn hóa, kinh tế – xã hội của Nhân dân.
Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội gắn với xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh được người dân đồng tình hưởng ứng và huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Nhờ thực hiện tốt quy định nếp sống văn hóa làng, bản du lịch và khai thác, phát huy nguồn lực văn hóa dân gian như xây dựng đội văn nghệ, tạo sản phẩm hàng hóa mỹ nghệ… nên ở mỗi điểm đến du lịch của Lào Cai không chỉ thu hút khách du lịch, nâng cao đời sống cho bà con mà còn góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển văn hóa mang bản sắc Lào Cai.
