Trong khoảng 3 năm phát triển, tốc độ phát hành thẻ tín dụng nội địa ở mức tương đối cao so với mặt bằng chung nhưng so với dung lượng thị trường còn hết sức khiêm tốn. Do đó, cần tăng cường khả năng tiếp cận thẻ nhằm góp phần phổ cập tài chính toàn diện và hạn chế tín dụng đen.
Đây một nội dung trao đổi tại Hội thảo Phát huy tiềm năng thẻ tín dụng nội địa hướng tới xã hội không tiền mặt do Vụ Thanh toán (NHNN), Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia (NAPAS) và Báo Lao động phối hợp tổ chức chiều ngày 21/5, tại Hà Nội.
Môi trường tăng trưởng tốt
Tại Hội thảo, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết: Thời gian qua, NHNN đã chủ động xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý tạo thuận lợi cho thanh toán không dùng tiền mặt gắn với đảm bảo an ninh, an toàn.
Đây là một trong các mục tiêu quan trọng của ngành ngân hàng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 ban hành kèm theo quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, NHNN đã chủ động nghiên cứu, ban hành và trình ban hành nhiều quy định kịp thời, phù hợp hoàn thiện hành lang pháp lý về lĩnh vực thanh toán như: trình Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) năm 2024, trong đó có nhiều quy định về đẩy mạnh TTKDTM như: Trình Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 về hoạt động TTKDTM ngay mới gần đây; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn Luật Các TCTD; Nghị định mới về TTKDTM (trong đó có Thông tư quy định về hoạt động thẻ ngân hàng, Thông tư hướng dẫn mở và sử dụng tài khoản thanh toán, Thông tư hướng dẫn về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán…)…; quy định về mở tài khoản thanh toán, phát hành thẻ ngân hàng bằng phương tiện điện tử (eKYC), ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật (QR, thẻ chip,…) tăng cường chuẩn hóa, tăng tính liên thông trong ngành ngân hàng và giữa ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác…
Ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN cho biết, trong xu hướng phát triển mạnh mẽ của hoạt động TTKDTM, dịch vụ thẻ ngân hàng cũng được các TCTD quan tâm phát triển, trong đó thẻ tín dụng là phương thức đáp ứng đa dạng nhu cầu tiêu dùng, thanh toán của khách hàng.
Tính đến tháng 3/2024, số lượng thẻ đang lưu hành đạt hơn 150,6 triệu thẻ (tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2023), với hơn 106,7 triệu thẻ nội địa, 43,9 triệu thẻ quốc tế; trong đó có 27 ngân hàng đang triển khai mở thẻ bằng eKYC với hơn 15,3 triệu thẻ mở bằng eKYC đang lưu hành hoạt động.
Đến hết tháng 3/2024, có 15 tổ chức phát hành thẻ đã phát hành thẻ tín dụng nội địa; số lượng thẻ tín dụng nội địa đang lưu hành đến tháng 3/2024 đạt trên 904,7 nghìn thẻ (tăng 18,37% so với cùng kỳ năm 2023, cao hơn mức tăng thẻ tín dụng quốc tế là 9,53%). Giao dịch thẻ tín dụng nội địa trong 3 tháng đầu năm 2024 đạt 1,3 triệu giao dịch với giá trị đạt 10 nghìn tỉ đồng (tăng 75,43% về số lượng và 89,85% về giá trị, cao hơn mức tăng tương ứng của thẻ tín dụng quốc tế là 27,26% và 25,1%).
“Từ những kết quả trên, có thể thấy mặc dù số lượng thẻ tín dụng nội địa còn khiêm tốn nhưng tăng trưởng mạnh về số lượng, giá trị giao dịch là điểm sáng đáng ghi nhận về phát triển thẻ tín dụng nội địa trong năm vừa qua”, ông Lê Anh Dũng cho biết.
Theo ông Lê Anh Dũng, hiện nay, nước ta có hơn 900 nghìn thẻ tín dụng nội địa với quy mô dân số 100 triệu dân thì đây là tiềm năng lớn để các TCTD có thể khai thác, đẩy mạnh phát hành thẻ tín dụng nội địa. Ngoài ra, cơ cấu dân số trẻ, thu nhập người dân ngày càng tăng, xu hướng thương mại điện tử, hoạt động kinh tế số ngày càng thịnh hành thì thị trường thẻ tín dụng nội địa còn nhiều tiềm năng phát triển nữa.
Bên cạnh tiềm năng lớn từ thị trường thẻ tín dụng, sản phẩm thẻ tín dụng nội địa còn nhiều tính năng, tiện ích, ưu đãi hấp dẫn không kém gì thẻ tín dụng quốc tế, có thể kể đến như: Thẻ tín dụng nội địa ứng dụng công nghệ hiện đại, tuân thủ tiêu chuẩn thẻ chip nội địa của NHNN và tiêu chuẩn quốc tế EMV có tính an toàn, bảo mật cao, hạn chế rủi ro, gian lận, giả mạo cho chủ thẻ.
Thủ tục mở thẻ dễ dàng, chi phí phát hành và thanh toán thấp giúp đối tượng khách hàng có thu nhập thấp dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng với chi phí hợp lý. Sản phẩm thẻ tín dụng nội địa với nhiều tiện ích, tính năng như ứng dụng công nghệ thẻ chip tiếp xúc và phi tiếp xúc, tính năng thẻ ghi nợ/thẻ tín dụng được gắn trên một tấm thẻ, thanh toán giao thông công cộng nhanh chóng, thuận tiện…
Hoàn thiện cơ chế, bảo đảm hài hòa lợi ích
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng khẳng định: Để tiếp tục triển khai mục tiêu thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, phát triển thẻ tín dụng nội địa tại Việt Nam, NHNN tiếp tục chỉ đạo các TCTD và các đơn vị liên quan tích cực triển khai có hiệu quả Nghị định số 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt; hoàn thiện, ban hành kịp thời các văn bản hướng dẫn Nghị định mới tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, hỗ trợ phát triển thẻ tín dụng nội địa; triển khai tốt các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng tại Quyết định 2345/QĐ-NHNN để đảm bảo an toàn, phòng ngừa gian lận, lừa đảo, tăng cường lòng tin của người dùng khi sử dụng các phương tiện điện tử.
Bên cạnh đó, TCTD cần nghiên cứu phát triển các sản phẩm, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, sản phẩm thẻ tín dụng nội địa hiện đại, tiện ích, an toàn, mở rộng hạ tầng, mạng lưới chấp nhận thanh toán; phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông nhằm tiếp cận và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng, thanh toán chính thống, góp phần phổ cập tài chính toàn diện và hạn chế tín dụng đen.
Theo ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN để tiếp tục phát triển mạnh hơn nữa thị trường thẻ tín dụng nội địa, trong thời gian tới Ngân hàng Nhà nước, các thành viên thị trường cần triển khai một số giải pháp.
Một là, NHNN tiếp tục hoàn thiện và triển khai hiệu quả cơ chế, chính sách, quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, hoạt động thẻ ngân hàng.
Hai là, chỉ đạo nâng cấp, phát triển hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng, hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử, hệ thống thanh toán của các ngân hàng đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả và có khả năng kết nối, tích hợp với các hệ thống khác, mở rộng hệ sinh thái thanh toán số để phục vụ thanh toán trực tuyến.
Ba là, các tổ chức tín dụng cần tiếp tục phối hợp xây dựng hệ sinh thái thẻ chip nội địa đa ứng dụng, nghiên cứu, phát triển các sản phẩm thẻ tín dụng nội địa hiện đại, tiện ích, đảm bảo an toàn…
Bốn là, tổ chức chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử cần phối hợp với các ngân hàng, công ty tài chính nghiên cứu, xây dựng cơ chế chia sẻ phí hợp lý để hỗ trợ, chủ động xây dựng công cụ phát hiện, phòng ngừa gian lận thanh toán.
Năm là, NHNN, các thành viên thị trường tiếp tục tăng cường đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục tài chính, trong đó có phương tiện về thẻ tín dụng nội địa…
Dưới góc độ đơn vị chuyển mạch quan trọng, ông Nguyễn Quang Minh – Tổng Giám đốc NAPAS cho biết: Các ngân hàng Việt Nam đã phát hành thẻ tín dụng nội địa từ rất lâu, còn thẻ tín dụng nội địa dùng bộ chip do NHNN ban hành thì từ năm 2021. Trong khoảng 3 năm phát triển, tốc độ phát hành thẻ tín dụng nội địa ở mức tương đối cao so với mặt bằng chung thị trường. Tuy nhiên so với dung lượng thị trường còn hết sức khiêm tốn. Các ngân hàng là thành viên của NAPAS đã phát triển thẻ tín dụng với biểu phí rất đơn giản so với thẻ tín dụng của các tổ chức quốc tế có biểu phí rất phức tạp.
Thủ tục phát hành đơn giản, điều kiện ràng buộc gần như không có. Đây là điều kiện cho các ngân hàng phát hành thẻ tín dụng để người dân tiếp cận dễ dàng hơn, với chi phí hợp lý hơn.
NAPAS đang triển khai các giải pháp công nghệ mới cho phép khách hàng thanh toán thẻ thông qua các thiết bị di động; Số hóa thẻ và thanh toán trên thiết bị di động; Biến thiết bị di động thành thiết bị thanh toán; Cho phép tích hợp với phần mềm đơn vị chấp nhận thanh toán.
Về gian lận giả mạo trong thanh toán thẻ, đại diện NAPAS cho hay, số lượng giao dịch tra soát gian lận giả mạo trong 4 tháng đầu năm đối với giao dịch không xuất trình thẻ (giao dịch thanh toán trực tuyến) chiếm tỷ lệ 95,47% trong các giao dịch gian lận, trong khi đối với giao dịch xuất trình thẻ (giao dịch ATM/POS) chỉ chiếm 4,53%.
Tỷ lệ giao dịch gian lận giả mạo thẻ nội địa hiện vẫn rất thấp so với tổng lượng giao dịch. Tuy nhiên các Ngân hàng vẫn phải xử lý các rủi ro tổn thất cho các giao dịch này mà chưa có quỹ để xử lý.
Để giải quyết các vướng mắc trong xử lý rủi ro liên quan đến các giao dịch gian lận, giả mạo trong thanh toán không dùng tiền mặt nói chung và thẻ nói riêng, NAPAS đề xuất cho phép các Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và dịch vụ trung gian thanh toán được phép sử dụng một phần lợi nhuận trước thuế để trích lập quỹ dự phòng rủi ro trong thanh toán (tương tự như hoạt động cấp tín dụng)…
Về phía NAPAS, rà soát chặt chẽ và đánh giá tiềm năng việc chấp nhận thanh toán thẻ nội địa để đẩy mạnh hơn nữa việc chấp nhận thẻ nội địa, giảm bớt gánh nặng chi phí. Phối hợp cùng các tổ chức phát hành và tổ chức thanh toán để thúc đẩy phát hành/thanh toán thẻ nội địa nói chung và thẻ tín dụng nội địa nói riêng. Tiếp tục hoàn thiện triển khai gia tăng các tiện ích đối với hệ sinh thái thẻ NAPAS: Tokenization, 3DS, Tap to pay, thanh toán QRPay từ nguồn thẻ tín dụng NAPAS…
“Mục tiêu hướng tới là thúc đẩy thị trường thanh toán thẻ, tăng tính cạnh tranh của dịch vụ; các ngân hàng hiện tại cũng đang hợp tác với các đối tác để phát triển và mở rộng mạng lưới chấp nhận thanh toán tại đơn vị chấp nhận thanh toán nhỏ lẻ, tại các vùng mà mạng lưới ngân hàng chưa bao phủ”, lãnh đạo NAPAS nói.
