(LĐ online) – Cương lĩnh chính trị và Điều lệ của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định: Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Thực tế đã khẳng định Đảng Cộng sản là đội tiên phong trong thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, là hạt nhân của giai cấp đang đại biểu cho quốc gia – dân tộc hiện nay.
Giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng là tư tưởng nhất quán trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là vấn đề nguyên tắc trong xây dựng Đảng, bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta; đồng thời, có những yêu cầu đặt ra cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn trong điều kiện mới.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, bản chất giai cấp công nhân của Đảng thể hiện ở 3 phương diện:
Một là, Đảng đại diện cho lợi ích, lý tưởng của giai cấp công nhân và lợi ích quốc gia – dân tộc.
Lợi ích của Đảng gắn bó thống nhất với lợi ích giai cấp: Lợi ích đó bao gồm cả lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài của giai cấp.
Với Đảng Cộng sản cầm quyền, lợi ích đó bao gồm cả lợi ích quốc gia – dân tộc và của giai cấp; vì thế, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Ngoài lợi ích của nhân dân và của giai cấp công nhân, Đảng ta không có lợi ích nào khác”. Đảng Cộng sản đấu tranh để giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, xây dựng nước Việt Nam độc lập, giàu mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, không còn người bóc lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản. Đó là lý tưởng chính trị cao nhất của Đảng Cộng sản. Và, những người cộng sản luôn tuyên bố công khai về mục đích phản ánh bản chất giai cấp đó.
Hai là, Đảng là kết tinh của giai cấp công nhân và gắn bó với quần chúng.
Là một bộ phận của giai cấp, xuất thân từ phong trào công nhân, gắn bó với giai cấp nhưng Đảng không phải là toàn thể giai cấp. Lê nin yêu cầu: Không được lẫn lộn Đảng, tức là đội tiền phong của giai cấp công nhân với toàn bộ giai cấp, vì Đảng – đội tiền phong của giai cấp, chỉ được lựa chọn từ những người giác ngộ nhất, ưu tú nhất, luôn đặt lợi ích của giai cấp và dân tộc lên hàng đầu;
Mối quan hệ gắn bó mật thiết với quần chúng, cũng là một biểu hiện của bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Sự gắn bó đó còn được diễn đạt một cách hình ảnh là “quan hệ máu thịt”. Phẩm chất này là một yếu tố định tính giai cấp của Đảng Cộng sản.
Ba là, Đảng luôn tiên phong trong hoạt động thực tiễn và lý luận.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng một phẩm chất thể hiện bản chất giai cấp công nhân, đó là gương mẫu về đạo đức. “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”, cho nên… “vô luận trong hoàn cảnh nào, người đảng viên cũng phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết. Nếu khi lợi ích của Đảng và lợi ích của cá nhân mâu thuẫn với nhau, thì lợi ích cá nhân phải tuyệt đối phục tùng lợi ích của Đảng”.
Theo Mác và Ăng – ghen, Đảng tiên phong về lý luận thể hiện ở phương diện: “về lý luận, họ hơn bộ phận còn lại của giai cấp vô sản ở chỗ là họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và kết quả chung của phong trào vô sản”. Tính chất trí tuệ, bản lĩnh kiên định trong khi Đảng Cộng sản lãnh đạo cách mạng bắt nguồn từ phẩm chất lý luận này. Tiên phong về lý luận là điều kiện cần để một đảng lãnh đạo giai cấp và dân tộc, bởi theo Lê nin: “Chỉ đảng nào được một lý luận tiên phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi tiên phong về lý luận, trung thành và vận dụng sáng tạo lý luận Mác – Lê nin là yếu tố hàng đầu để Đảng vững mạnh và thống nhất về chính trị, tư tưởng: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy…; chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lê nin”. Nói chuyện tại Hội nghị bồi dưỡng chỉnh huấn do Trung ương triệu tập tháng 1-1965, Người nói: Đảng ta xứng đáng là đội tiên phong, là bộ tham mưu của giai cấp vô sản, của nhân dân lao động và của cả dân tộc, Đảng ta đã biết vận dụng chủ nghĩa Mác – Lê nin vào hoàn cảnh nước ta một cách sáng tạo để nêu ra đường lối, chính sách đúng đắn, đảm bảo cho cách mạng phát triển thắng lợi. Cán bộ, đảng viên ta nói chung là những người cộng sản chân chính, trung thành với lợi ích của giai cấp, của nhân dân và được dân mến, dân tin. Trong tác phẩm: “Đạo đức cách mạng”, Người viết: “Để giành thắng lợi, cách mạng nhất định phải do giai cấp công nhân lãnh đạo. Vì nó là giai cấp tiên tiến nhất, giác ngộ nhất, kiên quyết nhất, có kỷ luật nhất và tổ chức chặt chẽ nhất”.
Một vấn đề rất lớn, liên quan đến năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, sức chiến đấu của Đảng là giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Đây cũng là cốt lõi của vấn đề “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh” – một trong những chủ đề được nêu hàng đầu trong Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng. Bối cảnh hiện nay đang đặt ra mấy yêu cầu cụ thể như sau:
Một là, Đảng phải kiên định mục tiêu chủ nghĩa xã hội; tiếp đến là trực tiếp giải quyết các quan hệ giữa tuân theo quy luật thị trường và bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hoá thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường. Để làm được những trọng trách này đều liên quan đến việc giữ vững và thể hiện một cách thường trực bản chất giai cấp công nhân của Đảng khi giải quyết các mối quan hệ trên.
Hai là, Đảng phải tiếp tục giải quyết hài hoà quan hệ giữa các giai tầng trong một xã hội đa dạng về lợi ích.
Trong khi đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà nước tiếp tục xác định việc thúc đẩy và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động là trọng tâm, trọng điểm. Cùng với hoàn thiện thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nên coi việc hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng và vị thế của người lao động theo hướng ưu tiên. Có như vậy, mới “Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”.
Ba là, trong bối cảnh hiện nay đặt ra yêu cầu mới cả về năng lực hoạt động thực tiễn cũng như năng lực tư duy lý luận nhằm đáp ứng công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Do đó, cần tăng cường bản chất giai cấp công nhân và bản lĩnh chính trị của Đảng. Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Trong những năm tới phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh hơn nữa xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”. Đại hội nhấn mạnh: “Kiên định và không ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng”.
Việc giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng cần được nhìn nhận như một biện pháp để bảo vệ và xây dựng Đảng từ bên trong, từ “cội rễ”. Theo đó, đẩy mạnh việc nghiên cứu lý luận về giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng trong bối cảnh hiện nay là rất cần thiết. Cần chú trọng nghiên cứu các vấn đề liên quan trực tiếp như: Lập trường giai cấp công nhân trong quá trình hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững, quản lý phát triển xã hội hiệu quả; bản chất giai cấp công nhân đối với quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, hiệu lực, hiệu quả; lối sống của giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đã có trình độ học vấn, trình độ văn hoá, có nhiều sáng tạo trong lao động sản xuất, kinh doanh…, đã xây dựng được khối liên minh công nhân – nông dân – trí thức. Trong các lĩnh vực sản xuất, công nhân ta là người chủ đất nước. Đại bộ phận công nhân ta không còn hoàn toàn là vô sản như hồi đầu thế kỷ XX, mà đã là hữu sản, có sở hữu trí tuệ – một thứ sở hữu có thể làm giàu cho xã hội và làm giàu chính đáng cho bản thân mình, một số đã là công nhân có cổ phần xí nghiệp, được hưởng lợi nhuận theo cổ phần đã góp vào. Giai cấp công nhân vẫn nêu cao vai trò tiên phong, đang đưa khoa học kỹ thuật trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, đang có vị thế đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nắm khoa học – kỹ thuật tạo ra năng suất lao động cao và một lượng sản phẩm xã hội cao trong nền kinh tế quốc dân.
Văn kiện Đại hội VIII của Đảng đã dành riêng một chuyên mục về việc giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng, trong đó khẳng định: “Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng hàng đầu đối với Đảng ta. Trong điều kiện hiện nay, giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng là phải: Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong bất cứ tình huống khó khăn nào cũng không dao động, xa rời mục tiêu đó; Kiên định và vận dụng sáng tạo, góp phần phát triển chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, xuất phát đầy đủ từ thực tiễn Việt Nam, trên cơ sở đó xây dựng đường lối, chủ trương và các chính sách đúng đắn; Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, thường xuyên tự phê bình và phê bình, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng; Thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng lập trường quan điểm, ý thức tổ chức của giai cấp công nhân; Xây dựng đội ngũ cán bộ và đảng viên theo quan điểm của giai cấp công nhân; Củng cố mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân. Chăm lo đời sống, thực sự phát huy quyền làm chủ của nhân dân; Trung thành với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại”.
Nếu biết giữ gìn và tăng cường bản chất, giai cấp công nhân của Đảng và biết tổ chức, phát huy tác dụng thì liên minh công nhân – nông dân – trí thức mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta nêu ra sẽ là động lực quan trọng để phát triển đất nước.
