Vịnh Bái Tử Long là một vịnh biển của tỉnh Quảng Ninh, với hàng trăm đảo lớn nhỏ. Vịnh Bái Tử Long bao gồm một vùng biển của TP.Hạ Long, TP.Cẩm Phả và huyện đảo Vân Đồn.
Phía tây nam của vịnh Bái Tử Long giáp vịnh Hạ Long, phía tây giáp đất liền TP.Cẩm Phả, phía đông giáp biển và phía đông bắc giáp huyện đảo Cô Tô (Quảng Ninh).
Ngoài những giá trị do thiên nhiên ban tặng, vịnh Bái Tử Long còn gắn liền với lịch sử của dân tộc Việt Nam, với di tích thương cảng Vân Đồn nổi tiếng cùng nhiều di tích lịch sử như: đồn Tĩnh Hải; thành nhà Mạc (trên đảo Ngọc Vừng), đình Quan Lạn (xã đảo Quan Lạn, H.Vân Đồn); chùa Trăm Gian (xã đảo Thắng Lợi, H.Vân Đồn)…
Theo Sở VH-TT Quảng Ninh, tên gọi vịnh Bái Tử Long gắn với truyền thuyết đầy thú vị sẽ được người dân địa phương kể cho du khách khi lần đầu đến đây. Việc hình thành vịnh Bái Tử Long phản ánh quá trình dựng nước và giữ nước của đất nước hàng ngàn năm của dân tộc.
Truyền thuyết kể rằng: Ngọc Hoàng có lần sai rồng mẹ mang rồng con xuống hạ giới với mục đích giúp, hỗ trợ người Việt đánh giặc. Đàn rồng đã phun vô số châu ngọc và thoáng chốc biến thành hàng ngàn đảo lớn nhỏ trên biển, ngăn không cho những chiếc thuyền của giặc từ ngoài biển tiến vào đất liền. Những hòn đảo ấy tựa như những bức tường vững chắc chặn đường tiến quân của giặc. Thuyền giặc đang lao nhanh thì bị những hòn đảo chắn ngang nên đã bị nhấn chìm.
Giặc tan, rồng mẹ và con không bay về trời mà ở lại hạ giới, vị trí rồng mẹ đặt chân xuống lần đầu nay là Hạ Long, còn rồng con lại là vị trí Bái Tử Long ngày nay.
Mới đây, tỉnh Quảng Ninh đã xây dựng các tuyến điểm tham quan vịnh Bái Tử Long, với hành trình mới xuất phát từ cảng Ao Tiên (H.Vân Đồn) dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong dịp 30.4 – 1.5 với 2 tuyến tham quan.
Tuyến 1: Cảng Ao Tiên – hang Phất Cờ – nuôi trồng trai ngọc (hòn Đá Đen) – hòn Quạ – cống Lão Vọng – hòn Đũa – đảo Minh Châu – cảng Ao Tiên; tổng hành trình 53 km.
Tuyến 2: Cảng Ao Tiên – đảo Tây Hoi – hòn Mèo Lười – bản Sen – hang Nhà Trò – cảng Ao Tiên; tổng hành trình 30 km.
Việc đưa 2 tuyến du lịch biển mới vào khai thác vừa phát huy hiệu quả của cảng tàu Ao Tiên (H.Vân Đồn), đồng thời góp phần đa dạng sản phẩm du lịch biển mới, làm giãn mật độ khách ở các khu du lịch: Bãi Cháy, Tuần Châu của (TP.Hạ Long, Quảng Ninh).