Đỉnh Ngọc Linh nằm tiếp giáp tỉnh Quảng Nam với Kon Tum nằm ở độ cao hơn 2.600 m so với mực nước biển đang sở hữu một loại dược liệu quý hiếm: sâm Ngọc Linh, quốc bảo Việt Nam. Từ một loài “thuốc giấu” của đồng bào Xê Đăng, đến nay sâm Ngọc Linh đã giúp hàng trăm hộ dân vùng cao đổi đời, nhiều người trở thành tỉ phú.
Những ngày này, nhân viên của Công ty CP sâm Việt Linh (đóng tại thôn 2, xã Trà Linh, H.Nam Trà My, Quảng Nam) đang tất bật với việc thu hái hạt sâm đã chín đỏ.
Hạt khi thu hoạch sẽ được phân loại, thống kê và bắt đầu ươm mầm cho vụ mới. Những cây sâm được gieo ươm sẽ phục vụ cho việc mở rộng diện tích trồng trên ngọn núi cao nhất dãy Trường Sơn.
Hạt sâm Ngọc Linh chín đỏ
Cùng với thời tiết thuận lợi, cây sâm Ngọc Linh năm nay phát triển tốt, cho quả đạt, ít hạt lép
Hạt sâm Ngọc Linh chín có màu đỏ, trên đầu chấm đen. Tùy theo từng bông mà số lượng hạt khác nhau, mỗi bông thường dao động từ 30 – 100 hạt chắc
Ngoài củ sâm thì hạt sâm Ngọc Linh cũng có giá trị kinh tế rất cao. Hiện nay, giá mỗi hạt từ 70.000 đồng, có thời điểm lên đến 150.000 đồng. Với mỗi lon khoảng 1.000 hạt thì giá cũng ngót nghét 100 triệu đồng/lon
Cứ tháng 4 hằng năm, cây sâm bắt đầu ra hoa, mỗi cây chỉ có một bông, từ tháng 9 – 10 bắt đầu thu hoạch hạt
Những cây sâm Ngọc Linh được trồng bắt buộc phải dựa vào tán lá rừng để tránh cái nắng gay gắt, dựa vào thảm thực bì từ lá rừng rơi rụng để bám rễ; sau đó dựa vào những cơn mưa phùn rả rích quanh năm, không khí trong lành, nhiệt độ cùng độ ẩm phù hợp để phát triển
Sau khi thu hoạch, hoa và lá sẽ được cắt để cho củ sâm Ngọc Linh vào thời kỳ ngủ đông
Sâm Ngọc Linh là loại dược liệu quý hiếm, cả hoa hay lá. Bởi, điều kiện sinh trưởng của sâm Ngọc Linh rất đặc biệt nên hàm lượng dưỡng chất cao
Những hạt sâm được mặc “áo giáp nhựa” để tránh chuột, chim ăn
H.Nam Trà My có 1.500 ha sâm Ngọc Linh, hơn 1.500 hộ dân thuộc 7 xã đang đăng ký trồng thêm 2.500 ha
Mùa thu hoạch hạt năm nay, Công ty CP sâm Việt Linh thu hoạch khoảng 35.000 hạt
Hiện Công ty CP sâm Việt Linh đang trồng sâm Ngọc Linh trên phần diện tích gần 6 ha
Hạt sâm Ngọc Linh là món ăn khoái khẩu của chuột. Do đó, để bảo vệ cho những chùm hạt tránh bị loại động vật này cắn phá, nhân viên Công ty CP sâm Việt Linh phải dùng những bình nhựa hình cầu có đục lỗ bọc bên ngoài trong suốt quá trình phát triển của hạt cho đến khi thu hoạch. Cây sâm Ngọc Linh từ 5 – 7 năm tuổi bắt đầu cho hạt
Nhân viên tỉ mỉ thu hoạch hạt sâm Ngọc Linh
Ông Nguyễn Mậu Tâm, Phó giám đốc Công ty CP sâm Việt Linh, cho biết sau khi thu hoạch, số hạt thu được sẽ được sàng lọc, phân loại. Hạt đạt chất lượng sẽ được đưa đi gieo ươm ngay sau đó để đảm bảo tỉ lệ nảy mầm cao. “Chất lượng hạt giống sâm Ngọc Linh là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình nảy mầm và tỷ lệ hình thành cây giống. Để cây sâm cho hạt chín đỏ thì quá trình chăm sóc cũng gặp khá nhiều khó khăn. Cây sâm Ngọc Linh phụ thuộc vào thời tiết, khí hậu rất nhiều”, anh Tâm nói
Sau cơn mưa rừng, những vạt nắng buổi trưa hiếm hoi xuyên qua tán lá, soi những đường nắng chéo xuống vườn sâm đang vào thời kỳ ra hạt khiến cho chùm hạt sâm càng trở nên đẹp rực rỡ
Giá hạt sâm Ngọc Linh vài năm trở lại đây không còn cao như các năm trước. Tuy nhiên, theo nhiều chủ vườn sâm, do nhu cầu mua hạt của người dân đang ngày một tăng cao nên có khả năng giá sẽ tăng trở lại
Một cây sâm Ngọc Linh có gần 200 hạt
Đến mùa thu hoạch quả sâm, chùm quả trước đó đã được bọc bằng hộp nhựa có đục lỗ hoặc túi lưới để bảo vệ trước thời tiết khắc nghiệt cũng như sự phá phách của những loài chim, chuột
Việc thu hoạch hạt sâm Ngọc Linh được thực hiện bằng phương pháp thủ công, sau đó kiểm đếm, phân loại từng hạt, chia thành các bọc nhỏ, mỗi bọc từ 800 – 1.000 hạt và đều được đánh dấu chất lượng hạt trong từng bọc
Từng chùm hạt sâm đung đưa theo từng cơn gió trong ánh nắng chiếu vào từ tán rừng
Hạt sâm Ngọc Linh thường mọc tập trung ở trung tâm tán lá, sau 2 tháng bắt đầu chuyển từ màu xanh đến xanh thẫm, vàng lục, khi chín ngả màu đỏ
