បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីតែមួយគត់៖ Tet con dui របស់ប្រជាជន Gie Lang

នៅពេលដែលខ្យល់រដូវរងាបក់មកយ៉ាងខ្លាំងក្លា គ្រប់ទីកន្លែងដែលស្មៅ និងដើមឈើប្រែពណ៌លឿង ដើមស្រូវចាប់ផ្តើមរីកដុះដាល និងកាន់គ្រាប់ពូជ វាក៏ជាពេលដែលប្រជាជន Gie Lang រៀបចំពិធី Et Dong។

ថ្វាយបង្គំព្រះសត្វកណ្តុរ

ជនជាតិ Gie Lang គឺជាសាខារបស់ជនជាតិ Ba Na ដែលរស់នៅក្នុងឃុំ Tan Lap, Dak Pne, Dak T'Re និង Dak R've (ស្រុក Kon Ray, Kon Tum)។

ភូមិ Kon Brap Du គឺជាកន្លែងដែលពិធីបុណ្យប្រពៃណី Et Dong ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជាប្រចាំ។ រូបថត៖ DUC NHAT

ដោយ​មាន​ជំនឿ​បែប​ពហុនិយម និង​ជំនឿ​អរូបិយ ប្រជាជន Gie Lang មាន​ពិធីបុណ្យ​ជាច្រើន​ទាក់ទង​នឹង​វដ្ដ​ជីវិត​មនុស្ស ដំណាំ និង​បសុសត្វ រួមទាំង​ពិធីបុណ្យ Et Dong ផងដែរ។ នេះគឺជាពិធីបុណ្យដ៏ធំមួយរបស់ជនជាតិ Gie Lang សម្រាប់ពួកគេ Et Dong ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីរបស់សហគមន៍ទាំងមូល។

តាម​ភាសា​របស់​ជនជាតិ Gie Lang Et Dong មាន​ន័យ​ថា​ពិធីបុណ្យ​កណ្តុរ​ឬ​ស្សី​។ ពិធីបុណ្យនេះបានកើត មាន និងអភិវឌ្ឍយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងសកម្មភាពធ្វើស្រែចំការ និងជំនឿវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់សហគមន៍ភូមិ។

ព្រឹទ្ធាចារ្យ A Jring Deng ព្រឹទ្ធាចារ្យភូមិ Kon Brap Du (ឃុំ Tan Lap) បានឲ្យដឹងថា ពិធីបុណ្យ Et Dong ធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅចុងខែកញ្ញា និងដើមខែតុលា នៃប្រតិទិនសុរិយគតិ នៅពេលដែលស្រូវចាប់ផ្តើមមានត្រចៀក និងគ្រាប់។ នេះ​ជា​ពិធី​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ដែល​បង្ហាញ​ពី​ការ​គោរព​បូជា​របស់​សហគមន៍​ទាំង​មូល​ចំពោះ​ព្រះ​ធម្មជាតិ ជាពិសេស​គឺ យ៉ាង​សូរី យ៉ាង​ដាក ​​យ៉ាង​គង់ ឬ​យ៉ាង​ក្រា យ៉ាង​កុករាំង។ ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានប្រជាជនគោរព និងថែរក្សាដោយលើកតម្កើងតម្លៃរបស់វាជាច្រើនជំនាន់។ គួររំលឹកថា លុះក្រោយពិធីបុណ្យ Et Dong ជនជាតិ Ba Na ត្រូវបានអនុញ្ញាតិឱ្យធ្វើពិធីធំៗក្នុងគ្រួសារ ដូចជា សង់ផ្ទះថ្មី ជួសជុលផ្ទះចាស់ រៀបការ ទិញក្របី និងគោ...។

អ្នក​ភូមិ​នាំ​គ្នា​យក​ពាង​ស្រា​ទៅ​ផ្ទះ​សហគមន៍ ដើម្បី​ធ្វើ​ពិធី​បូជា​ព្រះ​ក្នុង​ពេល​បុណ្យ។

រូបថត៖ DUC NHAT

លោក Gia A Jring Deng បាននិយាយថា តាំងពីបុរាណកាលមក ប្រជាជន Gie Lang គោរពបូជាព្រះពស់ និងប្រារព្ធពិធីបុណ្យពស់។ បន្ទាប់ពីសញ្ជឹងគិតមួយរយៈ អ្នកភូមិបានរកឃើញថា ពស់ពេលខ្លះឆ្អែតណាស់ ប៉ុន្តែពេលខ្លះឃ្លានខ្លាំង ដោយគ្មានប្រភពអាហារថេរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អាហាររបស់កណ្តុរឬស្សីគឺជាឫសដើមឈើ ដូច្នេះហើយ វាមិនដែលខ្វះអាហារពេញមួយឆ្នាំនោះទេ។ កណ្តុរ​មិន​បំផ្លាញ​ដំណាំ​ដូច​សត្វ​កណ្ដុរ​ទេ។ ដូច្នេះ អ្នក​ភូមិ​បែរ​ទៅ​គោរព​បូជា​ព្រះ​កណ្តុរ។ ចាប់ពីពេលនោះមក កណ្ដុរឬស្សីបានក្លាយទៅជាម៉ាស្កូត ដែលជានិមិត្តរូបនៃភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាម និងការខិតខំប្រឹងប្រែង ហើយមួយឆ្នាំមិនស្រេកឃ្លានសម្រាប់សហគមន៍ Gie Lang ។

Et Dong គឺជាពេលវេលានៃការបញ្ចប់ឆ្នាំចាស់ ដែលជាការចាប់ផ្តើមនៃឆ្នាំថ្មីជាមួយនឹងក្តីសង្ឃឹមថ្មី និងសេចក្តីរីករាយថ្មី។ តាមរយៈពិធីបុណ្យប្រចាំឆ្នាំ ជនជាតិ Gie Lang ចង់អប់រំកូនចៅ ចៅៗ ឱ្យចេះថែរក្សាប្រពៃណី ដឹងគុណដូនតា ស្រលាញ់គ្នា និងខិតខំធ្វើការ ដើម្បីឱ្យមានជីវភាពធូរធារ និងសប្បាយរីករាយ។

ប្រជាពលរដ្ឋ​អុជ​ទៀន​ធូប​បួងសួង​ដល់​ព្រះ​អង្គ​ចូល​រួម​ក្នុង​ពិធីបុណ្យ។ រូបថត៖ DUC NHAT

ការចូលរួមសហគមន៍

ពិធីបុណ្យ Et Dong ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងរយៈពេល 3 ថ្ងៃដោយមានពិធីប្រពៃណីជាច្រើន។ ពិធី​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ធ្វើ​ពី​ជ្រុង​ពិសិដ្ឋ​នៃ​គ្រួសារ​នីមួយ​ៗ នៅ​តាម​វាលស្រែ និង​តាម​ផ្ទះ​រួម។ ទាំងអស់អនុវត្តតាមការរៀបចំ និងការណែនាំរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យភូមិ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនពិធីបុណ្យនេះ ព្រឹទ្ធាចារ្យភូមិបានចាត់យុវជនឱ្យចូលព្រៃកាប់ឬស្សីដើម្បីធ្វើខ្លោងទ្វារបម្រាម និងបង្គោលទង់ជាតិ។

នៅថ្ងៃដំបូង យុវជនទាំងនោះនាំគ្នាកាប់ឬស្សី និងផ្តៅ ហើយអ្នកភូមិបានដំឡើងទ្វារបញ្ញើនៅតាមផ្លូវទៅវាលស្រែ ហើយបោះបង្គោលនៅខាងចុងផ្ទះសហគមន៍។ ពេល​រៀប​ចំ​រួច​ហើយ គ្រួសារ​នីមួយៗ​រៀបចំ​តង្វាយ​ថ្វាយ​បង្គំ​នៅ​វាល​ស្រែ។ ពួកគេនឹងអញ្ជើញ Yang (ព្រះ) និងបុព្វការីជនមកធ្វើពិធីបុណ្យជាមួយកូនចៅរបស់ពួកគេ។ គ្រួសារនីមួយៗនឹងរៀបចំដង្វាយរួមមានៈ ពាង ស្រាក្រឡុក ស្លឹកចេកស្រស់ មើមឬស្សី ប៉េង (ស្លឹកឈើមួយប្រភេទ) ... បន្ទាប់មកយកទៅផ្ទះសហគមន៍ដើម្បីធ្វើពិធី Et Dong នៅតាមសហគមន៍។

នៅថ្ងៃទីពីរ គ្រួសារធ្វើពិធីសែននំបញ្ចុកនៅផ្ទះ។ រូបថត៖ DUC NHAT

បន្ទាប់ពីវាយស្គរវែងពីផ្ទះសហគមន៍រួច ព្រឹទ្ធាចារ្យភូមិជាអ្នកដំបូងដែលដាក់ពាងស្រាដ៏មានតម្លៃនៅកណ្តាលផ្ទះសហគមន៍ បន្ទាប់មកតុបតែងវា ហើយចងវាទៅនឹងបង្គោល។ ក្រោយ​ពី​ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ភូមិ​មក គ្រួសារ​ទាំង​នោះ​បាន​នាំ​ចង្ហាន់​ត្រឡប់​ទៅ​ផ្ទះ​សហគមន៍​វិញ។ គេ​យក​ស្លឹក​ចេក​ស្រស់​មក​គ្រប​កម្រាល រួច​យក​ស្លឹក​ប៉េង​មក​រុំ​បាយ។ តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ក្នុងគ្រួសារ ខ្ចប់អង្ករប៉ុន្មានគ្រាប់នោះ។

ពេល​ដែល​ក្រុម​គ្រួសារ​ត្រៀម​ខ្លួន​រួច​ហើយ ក្រោម​ដំបូល​ផ្ទះ​សហគមន៍ ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ភូមិ​បាន​វាយ​ស្គរ​វែង​ដើម្បី​ចាប់​ផ្តើម​ពិធី​អញ្ជើញ​លោក Yang ។ ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ភូមិ​កាន់​អំបោះ​មួយ ហើយ​ចង​ខ្សែ​ពី​ពាង​ស្រា​របស់​គាត់ ហើយ​ហុច​វា​ទៅ​ឲ្យ​គ្រួសារ​នីមួយ​ៗ ដែល​ភ្ជាប់​វា​ទៅ​នឹង​ពាង​ស្រា និង​បង្គោល។ អំបោះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសារធម្មតាពីអ្នកភូមិទៅកាន់ព្រះ និងបុព្វការីជន និងជាចំណងដែលបង្រួបបង្រួមគ្រួសារក្នុងសហគមន៍។

នៅថ្ងៃទីពីរ គ្រួសារធ្វើពិធីសែននំបញ្ចុកនៅផ្ទះ។ ស្ត្រីផ្ទះបាយ (ស្ត្រីចំណាស់ក្នុងគ្រួសារ) អង្គុយក្បែរគ្រាប់ពូជស្រូវដែលនៅសេសសល់ពីដំណាំមុន ដោយអធិស្ឋានដល់លោក Yang ឱ្យទទួលបានផលល្អក្នុងដំណាំបន្ទាប់។ បន្ទាប់​មក ម្ចាស់ផ្ទះ​ធ្វើ​ពិធី​ដាក់​គ្រាប់​ស្រូវ​ដែល​ចម្អិន​ពី​ពូជ​ស្រូវ​ចាស់​ដាក់​ពីលើ​ក្បាល។ យោងទៅតាមគោលគំនិតរបស់ប្រជាជន Gie Lang វាគឺជាការដឹងគុណចំពោះ Yangs និងបុព្វបុរសដែលបានផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវភាពបរិបូរណ៍និងសុខភាព។

ពិធីបុណ្យ​នេះ​ជា​ឱកាស​មួយ​សម្រាប់​អ្នក​ភូមិ​ជជែក​គ្នា​មាន​ជំនឿ និង​ជូនពរ​ឆ្នាំ​ថ្មី ។ រូបថត៖ DUC NHAT

ថ្ងៃទីបីជាថ្ងៃនាំដូនតាទៅស្ថានសួគ៌។ ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ ប្រជាជន​ធ្វើ​ពិធី​សែន​ព្រេន​លើ​អាសនៈ​ដ៏​ពិសិដ្ឋ​នៅ​គេហដ្ឋាន​រួម។ សត្វ​ដែល​បូជា​នោះ​បន្ទាប់​ពី​គេ​យក​ទៅ​សម្លាប់​ចោល​ក៏​ត្រូវ​បាន​គេ​ចែក​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក។ អ្នកភូមិហូបបាយជុំគ្នា ពិភាក្សារៀបចំ និងជួសជុលផ្ទះក្រោយច្រូតកាត់ ឬពិភាក្សារឿងរៀបការឱ្យកូន...

«ថ្ងៃទី៣ ក៏នាំគ្នាទៅផ្ទះឃុំ ដើម្បីពិនិត្យបរិមាណស្រូវដាក់ក្រោមពាងស្រា ដើម្បីទស្សន៍ទាយអនាគត បើកញ្ចប់ស្រូវនៅដដែល មានន័យថា គ្រួសារនឹងមានផលដំណាំច្របូកច្របល់ក្នុងរដូវធ្វើស្រែថ្មី ផ្ទុយទៅវិញ បើស្រូវប្រឡាក់ ឬមានច្រើន ឬតិចពេក គ្រួសារនឹងជួបរឿងអាក្រក់ជាច្រើន»។

បើតាមបុរសចំណាស់ A Jring Deng នាពេលកន្លងមក ពិធីបុណ្យ Et Dong តែងតែត្រូវបានប្រជាជន Gie Lang ប្រារព្ធរយៈពេល 7 ថ្ងៃ។ យ៉ាង​ណា​មិញ ការ​ប្រារព្ធ​ពិធី​ដ៏​យូរ​គឺ​ចំណាយ​ពេល​ច្រើន និង​ខ្ជះខ្ជាយ ដូច្នេះ​អ្នក​ភូមិ​បាន​កាត់​ឲ្យ​ខ្លី​ត្រឹម ៣ ថ្ងៃ។

លោក Pham Viet Thach ប្រធាននាយកដ្ឋានវប្បធម៌ និងព័ត៌មានស្រុក Kon Ray បានឲ្យដឹងថា នៅស្រុក Kon Ray មានភូមិចំនួន ៦ របស់ជនជាតិ Gie Lang ដែលតែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យ Et Dong។ នៅឆ្នាំ 2021 ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយក្រសួងវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍ជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីជាតិ។ (ត្រូវបន្ត)

ប្រភព៖ https://thanhnien.vn/doc-dao-di-san-van-hoa-phi-vat-the-tet-con-dui-cua-nguoi-gio-lang-185250323195136852.htm