Kinh tế thế giới 2024 ‘vượt ngàn chông gai’

Cơ hội và thách thức đan xen tạo nên một bức tranh đa chiều về kinh tế thế giới năm 2024. (Nguồn: Economy Middle East)

Năm 2024 đánh dấu một giai đoạn quan trọng của nền kinh tế thế giới, khi các quốc gia tiếp tục đối mặt với những thách thức lớn, đồng thời có nhiều cơ hội thúc đẩy phục hồi sau đại dịch Covid-19 và các cuộc khủng hoảng kinh tế trước đó. Trong bối cảnh rủi ro địa chính trị tăng cao, thiên tai và hàng loạt cuộc xung đột tại nhiều điểm nóng trở thành rào cản đối với tăng trưởng, các yếu tố như chính sách tiền tệ, thương mại quốc tế và sự chuyển đổi sang các nền kinh tế xanh và bền vững tạo nên một bức tranh đa chiều về kinh tế thế giới.

“Bão” địa chính trị, địa kinh tế

Có thể thấy kinh tế thế giới 2024 đã hứng chịu không ít rủi ro do các cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, Trung Đông…; bất ổn chính trị ở hàng loạt nền kinh tế lớn như Đức, Pháp, Hàn Quốc…; phe cánh hữu và dân túy trỗi dậy sau các cuộc bầu cử nghị viện châu Âu và một số nước ở “lục địa già”; sự trở lại của tỷ phú Donald Trump và chính sách “Nước Mỹ trên hết”, kéo theo nguy cơ về cuộc chiến thương mại mới…

2024 còn là thời điểm xu hướng phân mảnh thị trường và công nghệ thế giới ngày càng rõ rệt, thể hiện qua sự mở rộng của khối BRICS và các biện pháp trừng phạt của Mỹ, làm suy yếu hợp tác quốc tế, cũng như hiệu quả của chuỗi cung ứng toàn cầu. Những diễn biến này đặt ra thách thức mới cho sự ổn định và tăng trưởng kinh tế thế giới.

Sau đại dịch, mức độ hồi phục của các nền kinh tế không đồng đều giữa các quốc gia và giữa các khu vực. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu ở mức thấp, với những khu vực phát triển như Mỹ và EU tiếp tục đối mặt với lạm phát cao, chi phí sinh hoạt tăng và tác động kéo dài từ các biện pháp kích thích kinh tế trước đó. Trong khi đó, các nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt là ở châu Á và châu Phi vẫn gặp khó khăn trong việc phục hồi do chuỗi cung ứng bị gián đoạn và bất ổn chính trị, sự điều chỉnh trong chính sách của các nước lớn và các tác động từ biến đổi khí hậu.

Một điểm nổi bật nữa trong năm 2024 là chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương, đặc biệt là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn cầu. Theo đó, sau khi tăng lãi suất mạnh mẽ trong những năm trước để kiểm soát lạm phát, các ngân hàng trung ương này đang đối mặt với sự khó khăn trong việc duy trì chính sách tiền tệ chặt chẽ trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chưa hoàn toàn hồi phục. Việc tăng lãi suất cao có thể dẫn đến nguy cơ suy thoái hoặc giảm tốc độ tăng trưởng, khiến các quốc gia phải thận trọng trong việc tiếp tục duy trì chính sách này.

Cuộc xung đột Nga – Ukraine vẫn tiếp diễn gây ra những tác động sâu rộng đối với nền kinh tế thế giới. Cuộc xung đột này không chỉ ảnh hưởng đến các nền kinh tế châu Âu mà còn khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đặc biệt là trong các ngành năng lượng, nông sản và kim loại. Châu Âu đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và gia tăng đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo để giảm phụ thuộc vào Nga.

Ngoài ra, sự cọ xát giữa các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu… tiếp tục căng thẳng, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, bán dẫn và tài chính. Điều này không chỉ làm gia tăng sự bất ổn trong thương mại quốc tế mà còn dẫn đến việc các quốc gia phải điều chỉnh lại chiến lược phát triển kinh tế và đầu tư.

Cuối cùng, biến đổi khí hậu tiếp tục là một thách thức lớn đối với nền kinh tế toàn cầu. Năm 2024, các quốc gia đã đối mặt với các ảnh hưởng mạnh mẽ từ thiên tai, khủng hoảng khí hậu, đặt ra yêu cầu phải thực hiện nhanh các biện pháp giảm thiểu khí thải. Điều này đòi hỏi các chính phủ và doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ và chính sách bảo vệ môi trường, đồng thời chuẩn bị cho những tác động của biến đổi khí hậu đối với nền kinh tế – xã hội.

Bước nhảy vọt 2025

Báo cáo thường kỳ tháng 12 của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2024 đạt tốc độ 3,1%, thấp hơn một chút so với năm ngoái. Theo báo cáo này, tỷ lệ lạm phát tiếp tục duy trì đà sụt giảm, xuống còn 4,6% và sẽ về mức 3,5% vào năm 2025. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng 3,2%. Tương tự, Liên hợp quốc, ADB, Fitch Ratings… đều đưa ra các con số lạc quan.

Điểm sáng của kinh tế thế giới 2024 là hoạt động giao dịch thương mại quốc tế hồi sinh mạnh mẽ, tăng tới hơn 7%. Theo dự báo của Bloomberg, thương mại toàn cầu sẽ đạt kỷ lục 33.000 tỷ USD, tăng 1.000 tỷ USD (tương đương 4,3%) so với năm 2023 và là mức cao nhất mọi thời đại. Tuy nhiên, môi trường thương mại toàn cầu có thể sắp có biến, thậm chí là nguy cơ chiến tranh thương mại cận kề, khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhận nhiệm sở vào tháng tới, cùng với đó là các rủi ro từ căng thẳng địa chính trị tại nhiều nơi trên thế giới.

Một trong những xu hướng nổi lên mạnh mẽ nhất trong năm 2024 là chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và bền vững. Công nghệ tiếp tục đóng vai trò trung tâm trong sự thay đổi của nền kinh tế toàn cầu. Sự thay đổi này không chỉ liên quan đến việc cắt giảm phát thải carbon, phát triển công nghệ sạch, mà còn liên quan đến sự chuyển dịch trong các lĩnh vực khác, từ năng lượng tái tạo, giao thông sạch, nông nghiệp bền vững…

Cuộc cách mạng số, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và công nghệ mới, đang tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và quốc gia trong việc phát triển sản phẩm, dịch vụ mới và tạo ra mô hình kinh doanh sáng tạo. Tuy nhiên, AI cũng đang thay đổi cách thức làm việc và sản xuất, dự báo sẽ tạo ra những bước nhảy vọt trong các nền kinh tế.

Bước sang 2025, giới phân tích tiếp tục dự báo về một “bức tranh” phức tạp, nhiều thách thức và cũng đầy cơ hội đan xen, nhưng vẫn phụ thuộc vào các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội đang diễn ra. Theo đó, giới chuyên gia tin rằng, các quốc gia linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến lược, tận dụng tốt cơ hội mới nổi, như trí tuệ nhân tạo, kết hợp với cải cách chính sách để thúc đẩy đổi mới và bền vững, có thể giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tăng trưởng bền vững trong một thế giới dự báo nhiều diễn biến phức tạp. Việc tăng cường hợp tác quốc tế, thúc đẩy thương mại tự do và đa phương hóa, cùng với những chính sách kinh tế linh hoạt và thích ứng, được coi là chìa khóa để vượt qua thách thức và hướng tới một tương lai kinh tế ổn định và bền vững hơn.