Kiệt tác sơn dầu của Nguyễn Phan Chánh giá hơn 24 tỷ đồng

Giám tuyển Ace Lê, Giám đốc thị trường Việt Nam của hãng Sotheby’s vừa xác nhận, phiên đấu giá Arts d’Asie của Sotheby’s được tổ chức ngày 14/6 tại Pháp giới thiệu nhiều bức tranh, đồ gốm, tác phẩm điêu khắc nổi tiếng châu Á.

Trong số các tác phẩm đưa ra đấu giá, có bức tranh sơn dầu “Les Chanteuses de Campagne” (Người hát dân ca). Bức tranh này được đánh giá là “hiếm có và quan trọng của Nguyễn Phan Chánh”.

Theo giám tuyển Ace Lê, “Les Chanteuses de Campagne” được Nguyễn Phan Chánh thực hiện bằng sơn dầu trên toan khổ lớn với kích thước 90,5 x 102,5 cm vào năm 1930 – năm ông tốt nghiệp khóa đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương tại Hà Nội.

Bức tranh thể hiện tinh thần giao thoa giữa phương pháp tạo hình hàn lâm Tây phương với họa pháp tranh lụa phương Đông một cách độc đáo.

Tuy là sơn dầu, nhưng họa sĩ đã vẽ triện đỏ họa danh “Hồng Nam” (phía Nam núi Hồng Lĩnh), biên một bài thơ chữ Hán theo lối vẽ văn nhân họa trên lụa phương Đông, ở dưới vẫn ký thêm “Nguyễn Phan Chánh 1930” bằng chữ quốc ngữ.

Với tông nâu trầm đặc trưng của Nguyễn Phan Chánh, “Les Chanteuses de Campagne” vẽ hai cô gái ngồi xổm đối diện với nhau, đội nón quai thao, cầm quạt, bận áo nâu quần lĩnh, đi chân đất.

Bố cục kim tự tháp chặt chẽ, tạo tương quan cận – viễn theo kỹ thuật Tây phương, được xẻ ngang bằng một đường kẻ vách đất, tạo cảm giác cho người xem cũng như đang ngồi xổm bên cạnh hai ca nương “một cách suồng sã mà gần gũi”.

Vì tính đặc sắc của tác phẩm, ông Victor Tardieu (Hiệu trưởng Trường Mỹ thuật Đông Dương) đã tuyển bức tranh này gửi đi tham dự Đấu xảo Thuộc địa 1931 tại Paris cùng những tác phẩm khác của Nguyễn Phan Chánh và sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương.

Các tác phẩm này lập tức gây được tiếng vang lớn ở Pháp, và hầu hết tranh của Nguyễn Phan Chánh đều được các nhà sưu tập chọn mua.

Tháng 7/1931, ban tổ chức sự kiện đã làm một đêm tiệc cho Hiệp hội Y sỹ Pháp để thưởng lãm tranh. Tác phẩm “Les Chanteuses de Campagne” đã được một cặp vợ chồng bác sĩ sưu tập. Tranh được giữ trong tư gia của họ từ năm 1931, rồi truyền xuống đời cháu, và đây là lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng.

Theo đại diện Sotheby’s, bức tranh “Les Chanteuses de Campagne” đưa ra đấu giá có giá dự kiến 600.000-900.000 euro (16,5 tỷ-24,7 tỷ đồng).

Nguyễn Phan Chánh sinh năm 1892 ở Hà Tĩnh. Ông là họa sĩ tiêu biểu cho nền hội họa Đông Dương, đồng thời là người tiên phong nghệ thuật tranh lụa Việt Nam.

Danh họa bắt đầu vẽ từ năm 33 tuổi khi trở thành học viên khóa đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1929, ông có tác phẩm trưng bày trong sự kiện Triển lãm Nghệ thuật Thuộc địa (Salon de l’art colonial) tại Paris, đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp.

Ngay từ sớm, Nguyễn Phan Chánh đã chọn cho mình một lối đi riêng với những chủ đề người lao động và làng quê giản dị mang đậm tinh thần nông thôn Bắc Kỳ, khác hẳn so với phong cách đài các lãng mạn của các hoạ sĩ cùng thời như bộ tứ Phổ – Thứ – Lựu – Đàm, vốn đều có xuất thân từ tầng lớp quan lại.

Nhiều đánh giá cho rằng, Nguyễn Phan Chánh với tranh lụa, Nguyễn Gia Trí với sơn mài, Nguyễn Tư Nghiêm với bột màu… là những cõi riêng của hội họa hiện đại Việt Nam thời kỳ đầu.

Nguyễn Phan Chánh để lại khoảng trên 170 tác phẩm. Ông là người đang giữ kỷ lục về số tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Những tranh nổi tiếng của ông có thể kể đến: “Rửa rau cầu ao”, “Em bé cho chim ăn”, “Chơi ô ăn quan”… Trong đó, bức “Những cô thợ may” được bán với giá 1,39 triệu USD (35 tỷ đồng) trên sàn Christie’s hồi tháng 12/2020.

Thế Vũ