Không phải là lần đầu tiên, tại sao lại “chấp niệm”?

Ông Cotton cho biết, ông đã đề xuất việc mua lại Greenland với Tổng thống Trump vì tầm quan trọng của hòn đảo này đối với an ninh quốc gia Mỹ cũng như tiềm năng kinh tế to lớn.

Khi báo Wall Street Journal đưa tin về các cuộc thảo luận của ông Trump với các quan chức Mỹ, ngay lập tức, giới lãnh đạo ở Greenland và Đan Mạch đều từ chối việc bán hòn đảo lớn nhất thế giới này.

Khi đó, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen đã đến Greenland và tuyên bố, cuộc thảo luận của giới chức Mỹ là “vô lý” vì: “Greenland không phải để bán. Greenland không phải của Đan Mạch. Greenland là của Greenland”.

Trước những phản ứng này, ngày 20/8/2019, ông Trump hủy chuyến thăm cấp nhà nước đã lên kế hoạch tới Đan Mạch.

Không chỉ ông Trump, trong quá khứ, nước Mỹ đã hai lần bàn đến chuyện mua lại Greenland vào các năm 1867, 1910. Tạp chí Time cho hay, năm 1946, các quan chức Mỹ lần thứ 3 đưa ra đề nghị mua lại vùng lãnh thổ này từ Đan Mạch với giá 100 triệu USD. Tất nhiên là những lời đề nghị này đều không thể thành hiện thực.

Vì sao là Greenland?

Greenland là một vùng lãnh thổ tự trị của Đan Mạch, có diện tích khoảng hơn 2,1 triệu km², với dân số khoảng 56.000 người. Greenland có tầm quan trọng chiến lược khi nằm dọc theo tuyến đường ngắn nhất đến châu Âu, là điểm trọng yếu để giám sát các tuyến đường hàng hải và hoạt động quân sự trong khu vực.

Không những thế, hòn đảo này có nguồn tài nguyên thiên nhiên khổng lồ, bao gồm uranium, đất hiếm và ước tính có 50 tỷ thùng dầu khí ngoài khơi. Đặc biệt, băng đang tan dần ở Bắc Cực do biến đổi khí hậu, mở ra những con đường giao thương hàng hải.

Bên cạnh đó, cạnh tranh ở Bắc Cực đang ngày càng gay gắt khiến Greenland trở thành trung tâm của sự chú ý. Trung Quốc coi Greenland là một phần trong chiến lược “Con đường tơ lụa Bắc Cực”. Trong khi đó, dù không có quan hệ trực tiếp với hòn đảo, sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của Nga ở Bắc Cực cũng khiến các nước láng giềng, trong đó có Đan Mạch lo lắng.

Năm 2019, Phó Giáo sư Walter Berbrick của Học viện Hải quân Mỹ, đồng thời là giám đốc sáng lập của Nhóm nghiên cứu Bắc Cực nhận định: “Bất kỳ ai nắm giữ Greenland sẽ nắm giữ Bắc Cực. Đây là vị trí chiến lược quan trọng nhất ở khu vực và có lẽ là trên toàn thế giới”.

Mỹ hiện có một cơ sở không quân lớn ở phía Tây Bắc của hòn đảo này. Các đơn vị đóng quân ở đây đều là những đơn vị chiến lược với nhiệm vụ điều hành các hệ thống vệ tinh cảnh báo mối nguy cơ bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo liên lục địa vào vùng Bắc Mỹ.

“Nước cờ” thông minh

Căn cứ không quân Mỹ Thule ở Tây Bắc Greenland. (Nguồn: Không quân Mỹ)

Việc lặp lại ý định muốn mua Greenland vào nhiệm kỳ thứ 2 tại Nhà Trắng của ông Trump chứng tỏ ông không coi đây là một lời nói đùa. Phó giáo sư trường Đại học Quốc phòng Đan Mạch Marc Jacobsen đánh giá: “Hiện tại không ai cho rằng đó là điều nực cười”.

Ngày 24/12, chỉ vài giờ sau tuyên bố của Tổng thống Mỹ đắc cử muốn mua lại Greenland, Đan Mạch – một thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) – đã công bố kế hoạch tăng mạnh chi tiêu quốc phòng cho hòn đảo. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch Troels Lund Poulsen, gói chi tiêu này có “giá trị hàng chục tỷ” Krone, tương đương ít nhất 1,5 tỷ USD.

Cho rằng thời điểm công bố này chỉ là một “sự trùng hợp ngẫu nhiên” với tuyên bố của ông Trump, quan chức Đan Mạch tiết lộ, gói chi tiêu này sẽ cho phép mua hai tàu tuần tra mới, hai thiết bị bay không người lái tầm xa và hai đội chó kéo xe trượt tuyết bổ sung cho Bộ Tư lệnh Bắc Cực ở thủ phủ Nuuk của Greenland.

Bộ trưởng Đan Mạch cho hay: “Chúng tôi đã không đầu tư đủ vào Bắc Cực trong nhiều năm, bây giờ chúng tôi đang lên kế hoạch hiện diện mạnh mẽ hơn”.

Không rõ liệu mục đích chính xác của ông Trump khi đưa ra tuyên bố mua lại Greenland là gì và liệu ông sẽ có hành động tiếp theo để hiện thực hóa tuyên bố của mình hay không, song, có lẽ có thể đồng tình với đánh giá của Thiếu tá Lục quân Steen Kjaergaard của Học viện Quốc phòng Đan Mạch với BBC rằng: “Tổng thống đắc cử Trump rất thông minh… ông ấy khiến Đan Mạch ưu tiên năng lực quân sự ở Bắc Cực chỉ bằng cách lên tiếng”.