Không đơn giản chỉ là sự trở về

Sứ mệnh 50 năm

Trong những ngày Tết Quý Mão, câu chuyện về cựu binh Mỹ Peter Mathews đang tìm chủ nhân của cuốn sổ tay mà ông giữ của một liệt sỹ ở Hà Tĩnh đã xuất hiện trên báo chí. Ngay lúc đó, nhà báo Vũ Duy – Trưởng Ban Thời sự VOV1, Đài Tiếng nói Việt Nam giao cho nhà báo Thu Hòa tìm hiểu.

“Thực sự lúc đó rất hoang mang không biết làm sao có thể kết nối được với ông Peter Mathews. Ngay lập tức, tôi liên lạc với phóng viên Phạm Huân – Thường trú Đài TNVN tại Mỹ. Hôm đó là ngày 16/2/2023. Chỉ 2 ngày sau đó, phóng viên Phạm Huân đã liên lạc được với Peter Mathews và đề nghị được đến nhà ông. Mừng vô cùng!”, nhà báo Thu Hòa nhớ lại.

Nhà báo Thu Hòa và cộng sự đã kết nối được với ông Trần Nhật Tân – Chủ tịch MTTQ Hà Tĩnh. Ông Tân – thông qua bạn bè bên Mỹ đã liên lạc được với ông Mathews, đề nghị chụp các trang viết trong cuốn sổ tay của liệt sỹ Cao Văn Tuất và phát hiện được thông tin về liệt sỹ ở trang cuối của cuốn sổ. Tất cả thông tin được ghi lại, đối chiếu và xác nhận từ các cơ quan hữu quan của Hà Tĩnh rằng, chủ nhân cuốn tổ tay Cao Xuân Tuất chính là liệt sỹ Cao Xuân Tuất ở thôn Cao Thắng – xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh.

“Cũng từ cuộc phỏng vấn độc quyền của VOV với ông Peter Mathews, chúng tôi được biết ông sẽ tới Việt Nam, về Hà Tĩnh, trao lại cuốn sổ tay cho gia đình liệt sỹ vào ngày 4/3/2023. Chúng tôi ngay lập tức lên kế hoạch đi Hà Tĩnh trước ngày đó, về nhà liệt sỹ thắp hương và ghi lại những câu chuyện từ gia đình liệt sỹ Cao Văn Tuất và chuẩn bị cho cuộc gặp với ông Peter Mathews tại đây” – chị Thu Hòa kể.

Nhớ lại cuộc gặp gỡ xúc động, phóng viên Phạm Huân – Thường trú Đài Tiếng nói Việt Nam tại Mỹ chia sẻ, để liên hệ được với ông Peter không dễ vì không hề có một chút thông tin nào của ông.

“May mắn thế nào tình cờ tôi tìm được email của ông trên một bài viết trên mạng, đó chính là trang web mà ông Peter tạo ra để nói về cuốn sổ tay mà ông tìm thấy cũng như thời gian ông tham chiến ở Việt Nam. Ông Peter không có thói quen sử dụng mạng xã hội và rất ít khi kiểm tra email, nên sau vài ngày email liên lạc tôi mới nhận được thư trả lời của ông. Ngay sau khi có hồi âm, tôi đã xin đến nhà riêng để phỏng vấn trực tiếp, ông Peter đồng ý và rất nhiệt tình đón tiếp chúng tôi” – Phạm Huân chia sẻ.

Ông Peter và vợ ở trong một ngôi nhà nhỏ ở ngoại ô bang New Jersey, ấn tượng đầu tiên khi Phạm Huân bước vào nhà là trên bàn để ngay ngắn cuốn sổ tay mà ông Peter đã tìm thấy và cất giữ sau hơn 50 năm cùng những bài báo và thông tin liên quan. Khi nói chuyện với phóng viên, cảm xúc của những năm tháng ở Việt Nam dâng trào trong ông Peter, ông ngân ngấn nước mắt khi kể lại chi tiết câu chuyện ông tìm thấy cuốn sổ.

“Chậm rãi và run run mở từng trang của cuốn sổ, ông Peter kể cho chúng tôi nghe ông đã tìm thấy cuốn sổ đó thế nào, ông ngưỡng mộ những nét vẽ trong đó ra sao cũng như hành trình tìm kiếm chủ nhân cuốn sổ, mong muốn được trả lại cuốn sổ tay đó tại Việt Nam, điều mà ông coi là một sứ mệnh cuộc đời sau hơn 50 năm” – nhà báo Phạm Huân bồi hồi.

Cuộc hội ngộ đầy cảm xúc

“Khi phóng viên Phạm Huân báo về là đã liên lạc được với ông Peter Mathews khiến chúng tôi vỡ òa! Và mọi lo lắng được hóa giải khi liên tiếp dồn dập thông tin về kế hoạch đi Việt Nam, về Hà Tĩnh của ông Peter Mathews” – nhà báo Thu Hòa chia sẻ.

Khó khăn trong lần tác nghiệp này đối với nhà báo Thu Hòa và cộng sự ở chỗ, tại Hà Tĩnh, nhóm đã lường trước việc, để có một không gian riêng tư phỏng vấn nhân vật là không thể có. Do đó, chị và đồng nghiệp cố gắng khai thác nhiều nhất có thể khi thực hiện cuộc phỏng vấn tại nhà riêng của ông Peter Mathews ở bên Mỹ. Tại Hà Tĩnh, nhóm phải đi lại nhiều lần từ thành phố về thôn Cao Thắng để có thể lấy được những tư liệu giá trị nhất.

Nhân vật để lại trong nhà báo Thu Hoà nhiều cảm xúc nhất chính là liệt sỹ Cao Văn Tuất. Còn gì vui mừng và hạnh phúc hơn khi sau đúng 60 mùa Xuân “ra đi từ mái tranh nghèo”, ông được “Trở về” đoàn tụ cùng gia đình, người thân!

Qua những trang viết của ông trong cuốn sổ tay, những bài thơ, trang thư ông viết gửi cho mẹ, cho em khiến cho người chị gái và em gái của ông như được sống lại những khoảnh khắc trong những ngày yên bình xưa cũ. “Thực sự đó những giây phút vô cùng xúc động với những ai chứng kiến được khung cảnh đó ở thôn Cao Thắng – xã Kỳ Anh – huyện Kỳ Xuân vào sáng mùng 5/3/2024”, chị Thu Hòa bồi hồi.

Điều đặc biệt, đúng vào dịp đánh dấu 10 năm thiết lập mối quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai nước, ngay tại mảnh đất Hà Tĩnh, nơi từng là “tọa độ lửa” trong kháng chiến chống Mỹ, đã chứng kiến hành trình trở về của nhiều kỷ vật thời chiến. Trong đó có câu chuyện về cuốn sổ tay của liệt sỹ Cao Văn Tuất được trao trả lại cho gia đình sau hành trình hơn nửa thế kỷ, đi qua nửa vòng Trái Đất tới nước Mỹ và trở về Việt Nam, góp phần an ủi người thân đến giờ này vẫn chưa tìm được mộ phần liệt sỹ.

Làm sao để kể một câu chuyện bằng âm thanh “chạm” được tới cảm xúc của người nghe là điều không dễ, còn với nhà báo Thu Hòa là nhờ vào tình yêu, sự nhiệt huyết với nghề. “Tình yêu với sự nhiệt huyết, đam mê với nghề chắc chắn sẽ tạo ra những đứa con tinh thần đẹp đẽ. Từ trái tim sẽ chạm tới trái tim!” – nhà báo Thu Hòa bày tỏ.

Hoàng Anh