Khơi thông nguồn lực đất đai để phát triển kinh tế

Ngày 20/6, tiếp tục Kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai số 31/2024/QH15, Luật Nhà ở số 27/2023/QH15, Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15, Luật Các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15.

Bảo đảm tiến độ xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành

Phát biểu thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, Luật Đất đai 2024 trải qua 4 kỳ họp và cũng là đạo luật được lấy ý kiến nhân dân rộng rãi sau Hiến pháp với 12 triệu lượt ý kiến đóng góp của Nhân dân. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn chỉ đạo cơ quan soạn thảo vừa xây dựng Luật, vừa xây dựng cả Nghị định, Thông tư hướng dẫn, đảm bảo sự đồng bộ giữa Luật và các văn bản quy định, hướng dẫn chi tiết.

Đến nay, Luật Đất đai 2024 là bộ luật được Quốc hội cân nhắc rất kỹ lưỡng khi thông qua, đáp ứng được mong mỏi của người dân, doanh nghiệp. Từ thời điểm Luật được thông qua đến nay, người dân, doanh nghiệp, cộng đồng, các địa phương… đều rất mong muốn Luật có hiệu lực sớm.

Trong Luật Đất đai có rất nhiều chính sách có lợi cho người dân, doanh nghiệp, khơi dậy nguồn lực đất đai để phục vụ phát triển đất nước. Đặc biệt, chính sách về bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho người dân bị thu hồi đất, trong đó đưa ra những quy định đầy đủ, cụ thể với tinh thần thực hiện chỉ đạo tại Nghị quyết 18 của Trung ương là “nơi ở mới phải bằng, hoặc hơn nơi ở cũ”. Theo đó, Luật đã cụ thể hoá các tiêu chí cụ thể như tái định cư ở đô thị thì phải đạt tiêu chí của đô thị, tái định cư ở nông thôn phải đạt tiêu chí của nông thôn mới, nơi tái định cư phải đầy đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội…

Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Đặng Quốc Khánh, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản được Quốc hội thông qua vào tháng 10/2023. Thông thường những luật được thông qua vào tháng 10/2023 thường có hiệu lực vào 1/7/2024. Để đảm bảo đồng bộ, đảm bảo cả 3 luật có nhiều mối liên quan với nhau cùng có một thời hạn hiệu lực, nên Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản phải đợi Luật Đất đai. Thực tế các văn bản quy định, hướng dẫn chi tiết của 2 luật này đã được Bộ Xây dựng chuẩn bị sẵn sàng, kể cả trong trường hợp thời điểm có hiệu lực của 2 luật từ 1/7/2024.

Liên quan các văn bản hướng dẫn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, quá trình xây dựng Luật, cơ quan soạn thảo đã dự thảo các Nghị định và Thông tư. Đến thời điểm này, các Nghị định đã được tiến hành lấy ý kiến các thành viên Chính phủ, đã xong về mặt chính sách cơ bản, giờ chỉ còn xử lý về mặt kỹ thuật. Có nhiều Nghị định đã tiến hành lấy ý kiến các thành viên Chính phủ lần thứ 2. 

Phó Thủ tướng Chính phủ cũng đã họp trực tiếp với các địa phương về các văn bản hướng dẫn của địa phương. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ cũng cho phép riêng về mặt thời gian thì Nghị định, Thông tư có thể dùng thủ tục rút gọn. Tức là ký xong thì có hiệu lực ngay, nhưng quy trình thì làm rất bài bản, được đánh giá tác động.

Liên quan nội dung đánh giá tác động, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, cơ quan được giao là Bộ Tài nguyên & Môi trường cùng với Bộ Xây dựng đã có các bộ hồ sơ đánh giá tác động đầy đủ, tác động tốt, hiệu quả nếu Luật có hiệu lực sớm. Nếu Luật có hiệu lực sớm sẽ giải quyết các tồn đọng, vướng mắc, như việc người dân đang rất mong chờ Luật có hiệu lực để được cấp sổ đỏ với những thửa đất không tranh chấp, vi phạm pháp luật từ 1/7/2014 trở về trước, làm sớm ngày nào, người dân được hưởng lợi ngày đó. 

Bên cạnh đó, có nhiều địa phương xin thí điểm việc phân cấp phân quyền, chuyển đất lúa, đất rừng từ 10ha phải trình lên Chính phủ, còn theo Luật Đất đai 2024 phân cấp cho địa phương, thủ tục hành chính được rút ngắn và trong thẩm quyền cho địa phương. Như vậy, sẽ thu hút, giải quyết các dự án đầu tư và khơi dậy được nguồn lực đất đai.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến về các luật

Thảo luận tại tổ 11, đại biểu Đỗ Đức Duy (Đoàn tỉnh Yên Bái) cho rằng, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Các tổ chức tín dụng lần này đã khắc phục những tồn tại, hạn chế, bất cập của các luật hiện hành. Chính vì vậy, 4 luật này có hiệu lực thi hành sớm được ngày nào thì sẽ giúp giải quyết được những vướng mắc, bất cập sớm ngày đó. 

Theo đại biểu Đỗ Đức Duy, băn khoăn của các đại biểu Quốc hội về tính khả thi của việc thi hành các luật khi hiệu lực thi hành được đẩy lên sớm hơn 5 tháng là đúng, là có cơ sở. Khi luật có hiệu lực thi hành mà tất cả các văn bản hướng dẫn chi tiết đều đã được ban hành thì rất hiệu quả, khả thi và sẽ sớm tháo gỡ cho những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn. 

Qua tiếp xúc cử tri cho thấy, các địa phương, doanh nghiệp, nhà đầu tư và kể cả Nhân dân đều mong muốn các luật này sớm có hiệu lực thi hành, bởi vì quyền và lợi ích của nhà đầu tư, của doanh nghiệp, của người dân được bảo đảm tốt hơn. Nhiều vấn đề chồng chéo, bất cập được tháo gỡ hay thẩm quyền, tính chủ động của các địa phương được tăng lên. Do đó, sẽ sớm phát huy nguồn lực đất đai phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Đại biểu Đỗ Đức Duy cũng thống nhất ý kiến với các đại biểu đề nghị Quốc hội, đề nghị Chính phủ sớm ban hành các Nghị định hướng dẫn đúng như cam kết đã thể hiện trong Tờ trình. Đồng thời, chỉ đạo các địa phương, ngay khi các nghị định của Chính phủ được ban hành, các địa phương cũng cần xây dựng các văn bản hướng dẫn của địa phương.  

“Đây là điều kiện, yêu cầu rất cấp thiết, vì vậy các văn bản dù là ban hành trong thời gian sớm nhất thì hiệu lực thi hành Nghị định của Chính phủ, các thông tư và các văn bản của địa phương cũng cho phép lực từ ngày 1/8 đồng thời với ngày có hiệu lực của Luật” – đại biểu Đỗ Đức Duy nêu quan điểm.

Ngoài ra, đại biểu cũng kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành đẩy mạnh công tác truyền thông về các luật này, nhất là các nội dung đổi mới so với luật hiện hành, những nội dung liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp như quy trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư… để người dân cùng biết, cùng thực hiện và giám sát. 

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Đình Việt (Đoàn tỉnh Cao Bằng) cho rằng, các luật ban hành cần có thời gian để chuẩn bị, các luật muốn có hiệu lực sớm phải có điều kiện nhất định để bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả. 

Đặc biệt, ở 3 Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản có nhiều điều khoản phân cấp cho các địa phương ban hành văn bản hướng dẫn, trong đó có nhiều nội dung lần đầu tiên giao cho HĐND, UBND hướng dẫn, là khó khăn cho các địa phương khi đẩy sớm hiệu lực. 

Trong Tờ trình cũng nêu việc có hiệu lực sớm trong đó có những điều khoản không cần chờ văn bản hướng dẫn chi tiết. Tuy nhiên, theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định các văn bản hướng dẫn chi tiết phải có hiệu lực đồng thời với quy định của Luật để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ.   

Đại biểu đề nghị nên tập trung xây dựng Nghị định, Thông tư để các địa phương có thời gian tiếp cận, chuẩn bị kỹ trong việc triển khai vì có nhiều nội dung phân cấp cho các địa phương, trong đó có những nội dung các địa phương chưa từng làm. Khi ban hành cũng cần thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật để bảo đảm thực hiện thống nhất về nhận thức cũng như không xảy ra khó khăn vướng mắc.