Khi trí tuệ bị đặt nhầm chỗ

Anh bạn đó hơn Phó Đức Nam vài tuổi hẳn mọi người vẫn còn nhớ, đó là Phan Sào Nam, từng là ông trùm đường dây cờ bạc nghìn tỷ đồng trước khi sa lưới pháp luật.

Sinh năm 1979, Phan Sào Nam trước khi xộ khám từng là một tên tuổi được biết đến nhiều trong làng công nghệ thông tin cũng như có trong tay một công ty công nghệ có giá trị thương hiệu nhiều tỷ đồng. Bản thân Phan Sào Nam từng giữ nhiều vị trí cao trong các doanh nghiệp công nghệ thông tin của Việt Nam cũng như là niềm mơ ước muốn có trong đội hình của nhiều CEO.

Thay vì đưa trí tuệ thúc đẩy công nghệ thông tin cũng như thúc đẩy chuyển đổi số cho cộng đồng, những gì mà Phan Sào Nam có, sở hữu đã khiến người đàn ông này dần dịch chuyển sang công việc thỏa mãn cái “giàu” trong chớp mắt của các đối tượng ham mê cờ bạc bằng cách khai thác triệt để tâm lý “được ham ăn, thua ham gỡ”. Để rồi phải chịu sự phán xử của pháp luật.

Về Mr Pips Phó Đức Nam (sinh năm 1990), thông tin bất ngờ được đưa ra tại buổi họp báo lúc chiều muộn cách đây vài hôm tại trụ sở Công an Hà Nội, bên cạnh khối lượng khủng về tiền mặt, vàng, xế hộp liên quan đến đường dây lừa đảo tài chính “khét” mà Phó Đức Nam là một ông trùm lại cũng chính là trình độ chuyên môn cao của Mr Pips.

Anh chàng này từng là một trong ba học sinh trung học phổ thông trên thế giới được nhận học bổng toàn phần tại một trường đại học danh tiếng ở Singapore, chuyên ngành công nghệ thông tin. Chưa hết, Mr Pips lưu loát tiếng Anh với IELTS là 8.5 – một mức điểm rất cao cùng tinh thông hoàn hảo về kiến thức tài chính, kinh tế.

Và cũng như Phan Sào Nam, cái phông kiến thức đáng nể, đáng mơ ước với nhiều người đó của Phó Đức Nam đã được anh ta liên kết cùng nhiều đối tượng khác lôi kéo hàng nghìn người sập bẫy đường dây lừa đảo tài chính thuộc hàng lớn nhất Việt Nam từng bị cơ quan công an khám phá.

Những người có “trình” cao như Phan Sào Nam và Phó Đức Nam hoàn toàn có thể có được một vị trí xứng đáng trong sự tiến bộ chung của cộng đồng, thậm chí là những “thần tượng” để lan tỏa trí tuệ, lan tỏa kiến thức công nghệ, kiến thức tài chính. Để từ đó Việt Nam là quốc gia của một nền công nghệ số, kinh tế số mạnh cùng những cá nhân làm giàu đúng với tinh thần thượng tôn pháp luật. Đó cũng là tiêu đích phát triển thành công mà các cá nhân khác trên thế giới đã đi.

“Ông trùm” lừa đảo Mr Pips Phó Đức Nam tại cơ quan công an. Ảnh: CACC

Tiếc thay ở hai “Nam” này, trí tuệ, chuyên môn đã bị đặt nhầm chỗ và để lại những bài học suy ngẫm đau xót. Kể cả việc chủ động trở thành ông trùm lừa đảo cộng đồng lẫn việc dần trở thành công cụ lừa đảo trong tay những ông trùm khác.

Tôi nhớ mãi câu nói của Đại tá Thành Kiên Trung – Trưởng Công an quận Cầu Giấy, Hà Nội, Trưởng Ban chuyên án Phó Đức Nam tại buổi họp báo thông tin về quá trình phá án. “Chúng ta có thế hệ sinh viên, kỹ sư rất giỏi về công nghệ, rất mong đem những kiến thức này để sử dụng vào mục đích lành mạnh, sản xuất, kinh doanh mang lại sự phát triển cho xã hội, tránh trường hợp bị kẻ xấu lợi dụng hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản và xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người khác“, Đại tá Trung nói.

Phải chăng trong cách thức giáo dục của chúng ta, thời gian học tập và đào tạo quá ngắn, quá gấp gáp để không còn thời gian hay thậm chí là không cần cho những cảnh báo, cho những kiến thức cần có về đạo đức công dân, đạo đức kiến thức. Để kiến thức chung phải rất khó khăn mới trở thành kiến thức cá nhân khi đã như mũi tên bật khỏi cung lại bay tới những mục tiêu gây sát thương cho cộng đồng thay vì bay trúng tới cái đích mong đợi.

Bài học từ Phan Sào Nam đến Mr Pips Phó Đức Nam gợi ra câu hỏi, liệu rồi sẽ còn có những “Nam” khác thay vì thúc đẩy phát triển chung của cộng đồng, của nền kinh tế lại là chủ mưu của những lừa đảo, những lôi kéo đầy phạm pháp.

Cụ Nguyễn Du từng cảnh báo: “Có tài mà cậy chi tài/Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”. Người tài, người giỏi là của quý, của hiếm mà không phải lúc nào cũng có được. Bởi vậy hãy hành động để cái tài, cái giỏi ấy được đặt đúng chỗ, được thi thố cao nhất vì lợi ích cộng đồng. Khi ấy trí tuệ, trình độ của số đông sẽ được chắp cánh, bay xa tới những chân trời đích thực.