Phiên chợ hôm nay vẫn trống một chỗ ngồi. Thường ngày, bà Liên hay ngồi đó bán rau, vậy mà mấy bữa nay người ta không thấy bà đâu. Họ hỏi nhau có phải bà ấy bị ốm không. Khổ, già rồi, lại có một thân một mình, những lúc ốm đau thế này biết phải làm sao. Sau đó, có người gạt ngay suy nghĩ ấy bằng một tiếng thở dài: “Đau ốm gì đâu, bà ấy bận chăm con mọn!”. Ai nấy đều ngạc nhiên, tò mò, vì bà Liên đã gần 70 tuổi. Họ đặt ra các giả thiết, bàn tán xôn xao cả góc chợ.
Cuộc đời bà Liên thật long đong, lận đận. Người ta bảo có lẽ bà khổ tâm lắm. Gia đình 4 người nhưng giờ chỉ còn lại mình bà cô độc. Bố và mẹ bà đều mất trong một trận lũ quét. Khi ấy bà mới 8 tuổi, em trai 5 tuổi. Hai chị em cầu bơ cầu bất sống qua ngày. Không lâu sau đứa em cũng ốm và mất. Từ đó, bà không còn người thân nào nữa. Chẳng hiểu sao bà Liên cũng không chịu lấy chồng. Nhìn vẻ trầm mặc, buồn rầu của bà, ai cũng thở dài thương cảm.
Thửa đất ven đê khá bằng phẳng, bấy lâu nay chủ ruộng không làm nữa. Họ cho bà mượn trồng rau. Bà Liên cuốc đất, nhặt cỏ, trồng đủ các thứ rau. Sáng nào cũng vậy, bà dậy từ gà gáy, tưới rau xong lại cắt, bó từng loại, xếp vào sọt gọn gàng rồi mang đi bán ở các phiên chợ. Trên những chặng đường đi, tiếng xe đạp cọc cạch mang theo bao nỗi cô đơn như lòng người đang nặng trĩu những tâm tư. Có ai hiểu được có những lúc bà cũng thèm khát được sống bên cha mẹ; cũng thèm cái cảm giác được ở bên người đàn ông mà mình yêu và cũng khao khát được làm mẹ của những đứa con thơ. Ấy vậy mà cái tuổi nó đuổi xuân đi nhanh quá. Thoắt cái bà đã là một bà già còm cõi. Ngày còn trẻ, bà cũng đã từng yêu một người. Khi tình yêu còn chưa được nói nên lời, ông đã đi bộ đội rồi hy sinh. Từ đó bà chẳng nghĩ gì đến chuyện lấy ai nữa.
Chẳng biết từ khi nào, niềm vui của bà thật đơn giản. Mỗi ngày, bà sẽ gieo hạt, trồng rau và nhìn những mầm non lớn lên. Rau cứ đầy sọt bà lại thấy tinh thần phấn khởi. Sau mỗi buổi chợ, bà thường mua quà cho mấy đứa trẻ trong xóm, chỉ là vài quả mận, quả xoài hay mấy cái bánh mì nhưng bọn trẻ con cứ ríu rít. Chúng vui lắm, từ xa thấy bà về là gọi ầm lên. Thỉnh thoảng chơi với bọn nhỏ, nghe chúng tranh nhau kể chuyện bà lại thấy vui vẻ hơn.
Sáng ấy, như thường lệ, bà Liên dậy sớm đi ra ruộng rau ven đê. Trời vừa mưa xong nên đám rau muống, rau dền cứ lên mơn mởn. Bà thoăn thoắt cắt rau bó thành nắm rồi xếp chúng vào sọt. Chợt có tiếng khóc vang lên ở đâu đó, rồi mỗi lúc lại to hơn. Hình như ở rất gần đây thì phải. Mà sao gần đây lại có tiếng khóc trẻ con được. Lấy hết can đảm, bà chạy về nơi có tiếng khóc. Trước mắt bà là gì thế này. Bà ngồi thụp xuống, chiếc đèn pin rơi xuống đất. Một đứa trẻ đỏ hỏn quấn tã nằm thọt lỏn trong chiếc sọt nhựa. Ai đó đã cố tình bỏ rơi nó. Trời ơi, sao người ta nỡ bỏ lại máu mủ của mình như thế chứ. Bà thốt lên. Đứa bé có vẻ mệt quá, nó lịm đi. Có khi nào nó đói quá không. Bà Liên hốt hoảng bế lấy bé, cứ thế chạy một mạch về phía trạm y tế xã.
Giọng bà run run: “Cô y tá ơi, giúp tôi với, tôi không biết phải làm gì!”. Cô y tá ân cần: “Bà ơi, bà bình tĩnh. Bà đưa con cái sọt nhựa, con nhìn xem mẹ bé có để lại cái gì không ạ!”. Trong sọt có vài thanh sữa bột và một cái bình nhỏ. Pha sữa xong, cô y tá cho bé uống. Cái miệng nhỏ xíu nút sữa trông rất đáng yêu. Thế mà không hiểu cơ sự gì bố mẹ lại bỏ rơi bé thế. Bà Liên thầm nghĩ. “Rồi bà định làm gì với đứa bé này ạ?”. Cô y tá lại hỏi. Bà bối rối, thực sự bà cũng chưa biết tiếp theo phải làm gì. Bà bế lấy đứa bé, nó uống sữa xong thì lại vô tư ngủ. Bà Liên bế bé vào lòng. Đứa bé khẽ rúc rúc mình vào ngực bà. Lòng bà bỗng thấy ấm lạ ấm lùng. Tự dưng bà muốn được che chở cho nó quá.
Người ta dự định sẽ gửi đứa bé đến trại trẻ mồ côi hoặc lên loa thông báo cho gia đình nào có nhu cầu nhận con nuôi. “Tôi muốn nhận nuôi đứa trẻ”. Giọng bà Liên quả quyết. Điều ấy làm nhiều người tỏ ra khá bất ngờ. “Bà già ơi, bà suy nghĩ lại đi, bà lo thân bà còn chưa xong thì còn định lo cho ai”. Những lời can ngăn, những tiếng xì xào cứ quẩn quanh lấy tâm trí bà. Bà không muốn nghĩ nữa, biết là khó khăn đấy nhưng bà vẫn muốn nuôi đứa trẻ. Đứa trẻ đang ngủ say bỗng tỉnh giấc, tiếng khóc của nó lại vang lên. Bà Liên lóng ngóng pha sữa, rồi bón cho bé. Bà dịu dàng, nựng bé vào lòng. Tự dưng đứa trẻ thôi khóc, miệng nó nút từng giọt sữa vẻ hạnh phúc.
Ngày tháng cứ trôi đi, ngôi nhà nhỏ của bà Liên giờ đã đầy ắp tiếng cười nói của trẻ thơ. Từ ngày có đứa bé, bọn trẻ trong xóm cũng tích cực sang nhà bà hơn, chúng phụ giúp bà trông bé. Những người trong làng sau đó cũng hiểu, cùng nhau động viên bà; người thì tranh thủ làm cỏ rau giúp bà. Những hôm bé ốm bà không đi chợ được, mọi người bảo nhau lấy rau về ăn rồi trả tiền cho bà. Bà Liên cũng ngày một thấy yêu đời hơn, những muộn phiền, cơ cực dường như tan biến.
Bà Liên ngồi trên triền đê lộng gió. Đã một năm rồi kể từ cái buổi sáng ấy. Những luống rau vẫn xanh mươn mướt. Từng mầm non cứ vươn lên ngày một lớn. Lòng bà thấy lâng lâng bao hy vọng. Đôi mắt bé con mở to trong veo, thỉnh thoảng bé khẽ reo lên vui sướng khi thấy mấy con bướm sặc sỡ bay qua. Ôm bé vào lòng, bà bồi hồi nghĩ đến cái ngày chân tay bủn rủn khi thấy đứa bé đỏ hỏn trong sọt. Thơm lên mái tóc tơ mềm mượt của bé, bà Liên khẽ thì thầm mong sao bé mãi như những mầm xanh kia vươn lên đón lấy ánh sáng mặt trời. Nở một nụ cười mãn nguyện, những mầm sống đang lung linh trong tâm trí bà lão.
Truyện ngắn của Trần Tú
