Bánh tráng nướng mắm ruốc

Tôi không biết món ăn vặt này xuất hiện ở Nha Trang khi nào, một hôm con trai tôi (khi ấy học lớp 9) thỏ thẻ: “Con thích ăn bánh tráng trứng, ngon lắm!”. Nghe con mô tả cái bánh tráng được phết lên đó mắm ruốc, mỡ hành, thịt băm, xúc xích…, nướng trên lửa cùng mấy cái trứng cút hay trứng gà đập ra bỏ lên bánh tráng rồi lấy muỗng thoa cho nó lan ra hết cái bánh, có tương ớt, xốt mayonnaise… tôi nghĩ ngay đến cái bánh tráng mắm ruốc ngày xưa.

Thật khó quên những năm 77 – 81 tôi đi học Sài Gòn, trên những chuyến xe đò Nha Trang – Sài Gòn thời ấy, mỗi khi đi qua vùng Phan Rí, Phan Thiết thường thấy những người bán hàng rong bán bánh tráng mắm ruốc. Cái bánh tráng nướng có mè, dày, giòn, khi nào có khách mua, người bán múc một cục mắm ruốc có trộn ớt, tỏi giã nhuyễn bỏ chính giữa. Bẻ miếng bánh tráng, xúc chút mắm ruốc. Ăn xong, uống nước no bụng như tỉnh cả người, tạm quên đường dài. 

Thời gian dần trôi, món bánh tráng mắm ruốc quê mùa ngày xưa dần ít thấy, ít người chuộng. Cho đến một lần ghé Phan Thiết, tôi mới biết cái món ăn vặt này “lên đời” khi gần như có một “ngành công nghệ chế biến” hẳn hoi, tên gọi cũng được kéo dài ra: Bánh tráng cuốn mắm ruốc nướng.

Hai chị bán hàng thoăn thoắt đôi tay. Trên cái bàn thấp, một hộp nhựa lớn chả lụa, nem chua, trứng cút đã được cắt thành miếng nhỏ; thẩu củ cải, cà rốt chua, hũ mắm ruốc đã qua chế biến có ớt, tỏi, vị mặn mặn, ngọt ngọt; hộp nhựa đựng tóp mỡ, thịt bằm, tô hành mỡ… Lấy miếng bánh tráng mè mỏng đặt trên cái đĩa, chị bán hàng múc một muỗng mắm ruốc và thoa đều lên mặt, thêm hành mỡ, chả lụa, nem chua, trứng cút, tóp mỡ, thịt bằm, đồ chua cùng sốt, tương ớt, rồi đưa lên lò và nướng. Bánh vừa độ chín, thật khéo léo, chị bán hàng lấy hai chiếc đũa và cuốn tròn cái bánh tráng lại. Bánh tráng nóng, giòn rụm cộng thêm mùi vị tổng hợp của nhân bên trong, đủ mặn, ngọt, chua, cay, bùi, béo… Chao ơi là ngon. 

Lên Đà Lạt, tôi lại thấy món này cải biên còn diệu kỳ hơn: Trên cái bánh tráng phết mắm ruốc còn có pa-tê, trứng cút, hải sản, xíu mại, phô mai, xúc xích… và sốt mayonnaise trông khá hấp dẫn. Trời lành lạnh, ăn cái bánh tráng nướng kiểu này, uống ly sữa đậu nành nóng thì còn gì bằng.

Tà tà đi khắp miền Trung từ Phan Thiết ra đến Quảng Ngãi đều có thể thấy món bánh tráng mắm ruốc. Tuy nhiên, từ Phú Yên đổ ra, cái bánh tráng nướng mắm ruốc chân phương hơn, nhân ít hơn, chỉ có mỡ hành, ruốc tôm, trứng… Và theo tôi quan sát, những nơi vốn là “quê xứ” của bánh tráng thì món bánh tráng nướng mắm ruốc không nổi tiếng bằng ở Nha Trang, Phan Thiết, Đà Lạt, Sài Gòn… 

Người đi xa về lại Nha Trang những ngày mùa đông lạnh, ngang qua hàng bánh tráng trứng nướng, mùi thơm lan tỏa ấm sực một góc phố. Rồi đôi khi, gặp lại mùi thơm ấm áp ấy ở nơi khác, cảm giác đầu tiên là nhớ nhà, nhớ biển…

ĐÀO THỊ THANH TUYỀN