Ngay từ cái tựa sách Núi rộng sông dài, cùng với thể loại là bút ký chân dung đã khiến người đọc e dè chậm lại một nhịp trước khi đón nhận tác phẩm. 22 chân dung danh nhân và văn nhân, danh tướng và võ tướng, đó là những nhân vật mang tầm vóc lớn lao của thời đại như: Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Đình Chiểu, Võ Nguyên Giáp, Trần Nam Trung, Lê Nam Phong, Tố Hữu, Kim Lân, Thôi Hữu, Lưu Quang Vũ, Giang Nam, Đào Xuân Quý… hiện lên rờ rỡ qua từng trang sách, giản dị xúc động mà ngời ngợi một cõi riêng. Họ là những người con ưu tú của đất nước qua nhiều giai đoạn lịch sử.
Làm thế nào để có được một cuốn sách bút ký chân dung vừa có giá trị lịch sử vừa có giá trị văn học, lại cuốn hút độc giả như Núi rộng sông dài? Tác giả, Đại tá – nhà văn Nguyễn Minh Ngọc đơn giản bày tỏ: “Tôi chỉ viết về những người mà tôi hiểu và kính trọng, cũng như có chút ít kỷ niệm riêng. Ở đây không có “động cơ” nào ngoài tấm lòng! Nhưng cảm hứng đóng vai trò quan trọng. Khai thác lại các nhân vật này, tôi chỉ mong ước bạn đọc, nhất là lớp trẻ hãy yêu thương gắn bó hơn với Tổ quốc, với nhân dân…”. Chính cảm hứng này cùng với cách làm việc khoa học, cẩn trọng trong việc sắp xếp tư liệu sử liệu không tùy tiện hư cấu của nhà văn đã kết nối được người đọc tới các trang viết của mình, nhất là về một đề tài tưởng chừng rất khó khăn để chạm tới niềm riêng của mỗi người. Nhiều chỗ, người đọc dường như phải đọc hối hả không dừng lại được, nhiều chỗ phải tạm gấp sách để mỉm cười, để rơi nước mắt, và trên hết là sự cảm phục đến các nhân vật lẫn người cầm bút ghi chép.
Nguyễn Minh Ngọc là nhà văn quân đội, có thời gian dài sống và làm việc tại TP. Nha Trang, có nhiều đóng góp cho phong trào văn học nghệ thuật của tỉnh, cá nhân ông cũng được ghi nhận những thành tựu cao trong sáng tác văn học. Núi rộng sông dài là tác phẩm thứ 15 của ông sau 40 năm cầm bút, người tự nhận là “viết nhẩn nha, lười biếng và chậm chạp”. Tuy nhiên, cuốn bút ký chân dung này không hề thuộc về những tác giả có cách viết hời hợt nửa vời, mà đòi hỏi sự dày công cần mẫn nghiên cứu, và tất nhiên nó cũng dành tặng riêng cho những độc giả yêu thích các tác phẩm văn chương nghiêm cẩn mang giá trị lâu bền.
ÁI DUY