Hướng tới khung pháp lý toàn diện và hiệu quả hơn

Được Quốc hội khóa XII thông qua vào ngày 17/6/2010 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2011, Luật An toàn thực phẩm đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho hoạt động quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam.

Trong quá trình triển khai, Luật đã góp phần tích cực vào việc tạo hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh thực phẩm cả trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, sau 12 năm thực thi, nhiều quy định của Luật đã bộc lộ những bất cập, không còn phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội hiện tại và yêu cầu của công tác quản lý an toàn thực phẩm.

Một trong những điểm không còn phù hợp là quy định về cấp chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy đối với sản phẩm thực phẩm. Trong giai đoạn 2010-2017, số lượng sản phẩm thực phẩm nhiều trong khi số lượng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia còn hạn chế, gây khó khăn trong việc áp dụng các quy định này. Đặc biệt, việc quản lý các hộ sản xuất nhỏ lẻ chưa thực sự hiệu quả, mặc dù đối tượng này cung cấp một khối lượng thực phẩm đáng kể cho xã hội và tiềm ẩn nguy cơ cao về ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm.

Luật hiện hành còn thiếu nhiều quy định quan trọng về quản lý. Cụ thể, các quy định về chỉ tiêu an toàn thực phẩm đối với thực phẩm có nguồn gốc thực vật chưa đầy đủ và đồng bộ. Việc phân cấp trong điều tra ngộ độc thực phẩm chưa rõ ràng, trong khi các quy định về thu hồi Giấy tiếp nhận bản công bố hợp quy/đăng ký bản công bố sản phẩm còn thiếu. Đáng chú ý, nhiều địa phương chưa ban hành quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt, cũng như thiếu các tiêu chuẩn cho sản phẩm truyền thống địa phương.

Sự không đồng bộ trong quản lý giữa các ngành cũng là một thách thức lớn. Ba ngành chính là Y tế, Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Công Thương có những cách tiếp cận khác nhau trong quản lý an toàn thực phẩm. Ví dụ, trong khi hai ngành Nông nghiệp và Công thương áp dụng hình thức ký bản cam kết bảo đảm an toàn thực phẩm, ngành Y tế lại không thực hiện phương thức này. Việc quản lý các loại hình kinh doanh như nhà hàng trong khách sạn, bếp ăn tập thể và chợ cũng chưa có sự thống nhất giữa các ngành.

Về mặt khái niệm, Luật còn thiếu định nghĩa rõ ràng về nhiều thuật ngữ quan trọng. Các khái niệm như “sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ”, “thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn” chưa được định nghĩa đầy đủ. Hơn nữa, còn tồn tại sự không thống nhất giữa Luật An toàn thực phẩm và các luật khác như Luật Doanh nghiệp 2020 về các khái niệm cơ bản như “sản xuất thực phẩm” và “kinh doanh thực phẩm”.

Các quy định về thủ tục hành chính cũng cần được xem xét lại. Hiện tại, quy định về thời gian làm hồ sơ cấp lại giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (trước 6 tháng khi giấy chứng nhận hết hạn) được đánh giá là quá dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Ngoài ra, việc thiếu quy định rõ ràng về thẩm quyền và trách nhiệm trong tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm cũng ảnh hưởng đến tính hiệu quả trong thực thi pháp luật.

Trước những thách thức này, Bộ Y tế đang đề xuất xây dựng Luật An toàn thực phẩm sửa đổi. Mục tiêu là hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quản lý an toàn thực phẩm, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Việc sửa đổi này sẽ tập trung vào việc làm rõ các khái niệm, thống nhất quy trình quản lý giữa các ngành, và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm.

Với những thay đổi này, kỳ vọng Luật An toàn thực phẩm sửa đổi sẽ tạo ra một khung pháp lý toàn diện và hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và thúc đẩy phát triển ngành thực phẩm theo hướng bền vững.