Kỷ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, ngày 23/8, tại Hà Nội, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức Lễ tiếp nhận 3 tác phẩm tranh sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh của họa sĩ Văn Giáo. Hiện vật được trao tặng từ ông Đoàn Văn Đức, Phó Chánh Văn phòng Thành ủy Hà Nội và gia đình ông Nguyễn Văn Đức, con trai họa sĩ Văn Giáo.
Họa sĩ Văn Giáo (6/10/1916-10/1/1996) là một trong những họa sĩ thuộc thế hệ đầu của nền hội họa cách mạng Việt Nam. Ông gần như dành trọn cả cuộc đời cho việc sáng tác các tác phẩm về đề tài thiên nhiên và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Họa sĩ Văn Giáo là người đầu tiên vẽ chân dung Bác Hồ trực tiếp trong không khí cách mạng ở Hà Nội tháng 10/1945. Với phương pháp trực họa giàu cảm xúc và lòng đam mê không mệt mỏi dành cho hội họa, Văn Giáo đã trực tiếp đến và vẽ ở những nơi Bác từng sống, làm việc như: Nghệ An, Cao Bằng…, ghi dấu ấn vào lịch sử mỹ thuật cách mạng Việt Nam bằng nhiều bức tranh giá trị vẽ về Bác.
Phát biểu tại buổi lễ, Tiến sĩ Vũ Mạnh Hà, Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Những sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh của họa sĩ Văn Giáo được đánh giá là rất gần gũi, có hồn và chạm đến trái tim của đông đảo người dân Việt Nam. Không chỉ dừng lại những bức chân dung về lãnh tụ, đó còn là những thời khắc lịch sử của dân tộc cũng như những dấu mốc quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ năm 2018, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã có chủ trương, định hướng và bắt đầu nghiên cứu, khảo sát, sưu tầm tác phẩm mỹ thuật của các họa sĩ nổi tiếng sáng tác về đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh với mục tiêu xây dựng một bộ sưu tập các tác phẩm mỹ thuật để gìn giữ, bảo quản và trưng bày phục vụ công chúng trong nước, quốc tế.
Đến nay, Bảo tàng đã sưu tầm được một số tác phẩm mỹ thuật có giá trị, phản ánh chân thực cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, như: tranh màu nước “Nguồn Cốc Bó” của danh họa Trần Văn Cẩn, tranh lụa “Đêm Nguyên tiêu” của họa sĩ Nguyễn Thụ, tranh sơn dầu “Nắm đất Tổ quốc” của họa sĩ Văn Giáo cùng các bản phác thảo tranh có giá trị khác.
Nói tới những bức tranh quý về đề tài Bác Hồ của họa sĩ Văn Giáo, không thể không nhắc đến bức “Bác Hồ viết Tuyên ngôn độc lập” và “Giải đi sớm”.
Bức “Bác Hồ viết Tuyên ngôn độc lập” được ông phác thảo từ năm 1971 bằng màu nước, kích thước 26x34cm; đến năm 1974 mới hoàn thiện bằng chất liệu sơn dầu, kích thước 81x110cm. Bức tranh đặc tả hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đang viết Tuyên ngôn độc lập tại tầng 2 ngôi nhà 48 phố Hàng Ngang, với vầng trán rộng, đôi mắt suy tư, phong thái giản dị nhưng thanh cao, toát lên thần thái của một bậc vĩ nhân trước vận mệnh lịch sử của dân tộc.
Bức “Giải đi sớm” được họa sĩ Văn Giáo lấy cảm hứng từ bài thơ “Tảo giải” (phiên âm tiếng Việt là “Giải đi sớm”) nằm trong tập thơ “Nhật ký trong tù” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông vẽ lại cảnh Bác bị lính Tưởng Giới Thạch giải từ nhà lao Long An sang nhà lao Đồng Chính, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). Tranh được sáng tác vào năm 1977, sử dụng chất liệu bột màu, kích thước 65×51 cm.
Gìn giữ bức tranh sơn dầu “Bác Hồ viết Tuyên ngôn độc lập” suốt hơn 30 năm qua, ông Đoàn Văn Đức, Phó Chánh Văn phòng Thành ủy Hà Nội đã quyết định hiến tặng Bảo tàng Hồ Chí Minh để bức tranh được bảo quản và phát huy giá trị lâu dài.
Sinh ra trong gia đình có truyền thống cách mạng, ông Đoàn Văn Đức cho biết, cả ông nội và bố ông đều đã có cơ hội được gặp Bác. Trong quá trình ông và gia đình bảo quản bức tranh, nhiều cơ quan, đơn vị đã liên hệ để được tới chiêm ngưỡng. Bức tranh cũng đã được gia đình họa sĩ cho mượn để trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trong triển lãm kỷ niệm 100 năm ngày sinh cố họa sĩ Văn Giáo.
Nhân dịp này, gia đình họa sĩ Nguyễn Văn Đức-con trai họa sĩ Văn Giáo cũng hiến tặng Bảo tàng Hồ Chí Minh Phác thảo màu nước “Bác Hồ viết Tuyên ngôn độc lập” và bức “Giải đi sớm”.
Họa sĩ Nguyễn Văn Đức cho biết: Họa sĩ Văn Giáo đã dành hơn 30 năm cuộc đời để vẽ về đề tài Bác Hồ. Với họa sĩ Văn Giáo, Bác Hồ là nguồn cảm hứng bất tận để sáng tạo những tác phẩm khiến người xem xúc động. Sinh thời, ông vẫn nói Bảo tàng Hồ Chí Minh là nơi có thể lưu giữ, trưng bày những tác phẩm về Bác Hồ, giúp nhân dân cả nước, kiều bào cũng như khách quốc tế tham quan, hiểu hơn về cuộc đời thanh bạch vì nước vì dân của Bác. Vì vậy, việc hiến tặng những bức tranh này cho Bảo tàng Hồ Chí Minh là đúng với tâm nguyện của họa sĩ Văn Giáo.
Những tác phẩm trên của họa sĩ Văn Giáo có ý nghĩa quan trọng trong công tác nghiệp vụ của Bảo tàng Hồ Chí Minh, góp phần làm phong phú thêm kho hiện vật tại Bảo tàng về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vĩ đại, tư tưởng, đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cũng tại sự kiện, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương đã trao Bằng khen của Bộ cho các cá nhân hiến tặng tranh về Chủ tịch Hồ Chí Minh của họa sĩ Văn Giáo.
