Ủy ban châu Âu (EC) – cơ quan điều hành của Liên minh châu Âu (EU) – hôm 23/11 đã phê duyệt khoản tạm ứng 900 triệu euro (gần 1 tỷ USD) trong gói tài trợ vốn đang bị đóng băng cho Hungary bất chấp lời lẽ cứng rắn của Budapest chống lại Brussels.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban – người thường xuyên chỉ trích giới lãnh đạo EU và vẫn đang tranh cãi với EC về hàng tỷ Euro tiền quỹ dành cho Hungary – trong những ngày gần đây đã đe dọa sẽ chặn khoản viện trợ tiếp theo của EU cho Ukraine cho đến khi tiền của đất nước ông được trả hết.
Khoản tiền được EC thông qua hôm 23/11 không liên quan đến vấn đề cải cách. Nó đến từ chương trình REPowerEU nhằm giúp các quốc gia thành viên phục hồi sau cuộc khủng hoảng năng lượng theo sau chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine vào năm ngoái và giảm sự phụ thuộc của họ vào nhiên liệu hóa thạch từ Nga.
Tổng cộng 10,4 tỷ Euro theo chương trình phục hồi sau đại dịch Covid-19 của Hungary, bao gồm chương trình REPowerEU, dưới dạng các khoản vay và trợ cấp, cùng với khoảng 22 tỷ Euro trong các quỹ cơ cấu thông thường của EU, đã bị đóng băng kể từ tháng 12 năm ngoái do lo ngại Budapest không tuân thủ các biện pháp bảo vệ nhân quyền và làm suy yếu tính độc lập tư pháp.
EC nhấn mạnh rằng Hungary phải đạt được các cải cách pháp quyền để phần lớn số tiền đó được giải phóng. Cơ quan điều hành EU cho biết trong một tuyên bố: “Ủy ban sẽ cho phép giải ngân thường xuyên dựa trên việc hoàn thành thỏa đáng các cải cách nhằm đảm bảo bảo vệ lợi ích tài chính của Liên minh và tăng cường tính độc lập tư pháp, được chuyển thành 27 siêu cột mốc”.
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán phát biểu tại lễ kỷ niệm 90 năm tuần báo bảo thủ có uy tín của Thụy Sĩ Weltwoche, ở Zürich, Thụy Sĩ, ngày 22/11/2023. Ảnh: Hungary Today
Đề xuất giải ngân cho Hungary được đưa ra trong bối cảnh các nước EU đang chuẩn bị cho các cuộc đàm phán khó khăn để bổ sung ngân sách EU, bao gồm chương trình hỗ trợ tài chính trị giá 50 tỷ Euro cho Ukraine trong 4 năm tới để giúp quốc gia Đông Âu trang trải chi phí trong cuộc chiến dai dẳng với Nga.
Ông Orban đã đe dọa sẽ phủ quyết khoản bổ sung ngân sách trên cho Kiev, cũng như các chuyến hàng vũ khí của EU tới Ukraine và việc mở các cuộc đàm phán tư cách thành viên với quốc gia Đông Âu này, trừ khi Hungary được trả lại những gì mà ông cho rằng đến lúc đất nước ông được nhận.
Nhà lãnh đạo Hungary đã nhiều lần trì hoãn các biện pháp trừng phạt chống lại Nga vì cuộc chiến ở Ukraine, nói rằng EU đang “tự bắn vào chân mình” và ủng hộ một lệnh ngừng bắn nhanh chóng giữa hai bên.
Ông Tibor Navracsics, Bộ trưởng Phát triển Khu vực của Hungary chịu trách nhiệm về các cuộc đàm phán với EC, cho biết việc giải ngân 900 triệu Euro là kết quả của một bước đột phá. “Các cuộc đàm phán đã mang lại kết quả: đợt tài trợ đầu tiên của Liên minh châu Âu đang được triển khai”, ông Navracsics cho biết trên Facebook hôm 23/11.
Quyết định cấp khoản tạm ứng cho Hungary vẫn cần được các quốc gia thành viên EU khác chấp thuận. Điều này có thể được đưa ra thảo luận ngay trong cuộc đàm phán vào ngày 8/12 giữa các Bộ trưởng Tài chính của 27 quốc gia thành viên.
Các nhà lãnh đạo EU cũng sẽ gặp nhau trong Hội nghị Thượng đỉnh tại Brussels vào ngày 14-15/12 để thảo luận về việc mở các cuộc đàm phán chính thức về việc Ukraine gia nhập khối.
Các quan chức EU nói với Reuters vào tháng trước rằng khối này đang xem xét giải phóng viện trợ cho Hungary để giành được sự ủng hộ của Budapest dành cho Ukraine. Tuy nhiên, gần đây hơn, các nguồn tin liên quan đến việc chuẩn bị Hội nghị Thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo EU vào tháng tới bày tỏ hoài nghi rằng động thái trên của EC có thể “lay động” được nhà lãnh đạo Hungary.
Minh Đức (Theo FT, AP, Reuters)
