Ứng dụng công nghệ số đã trở thành một phần không thể thiếu trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa di sản, đặc biệt tại quần thể Di tích Cố đô Huế. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ, các công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) đã được triển khai như những giải pháp đột phá, giúp mang lại diện mạo mới cho công tác bảo tồn và trải nghiệm di sản.
Tại Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã đi đầu trong việc tích hợp các công nghệ tiên tiến vào hoạt động quản lý và giới thiệu di tích. Một trong những thành tựu nổi bật là dự án số hóa quần thể di tích, bao gồm các công trình quan trọng như điện Thái Hòa, Hiển Lâm Các, và Lầu Tàng Thơ. Thông qua việc quét laser và dựng mô hình 3D, các chuyên gia đã tạo ra hình ảnh chi tiết, từ kích thước, màu sắc đến kết cấu, giúp lưu giữ nguyên vẹn các yếu tố gốc của các công trình này. Không chỉ phục vụ công tác nghiên cứu và trùng tu, dữ liệu số còn được sử dụng để xây dựng sản phẩm VR và AR, mang đến cho du khách cơ hội khám phá di sản theo cách hoàn toàn mới.
Một điểm sáng khác trong hành trình đổi mới là việc triển khai dịch vụ trải nghiệm thực tế ảo mở rộng (XR) tại Đại Nội Huế. Thông qua kính Nreal Glass, du khách có thể tương tác với không gian lịch sử sống động, từ các nghi lễ cung đình tại sân Đại Triều Nghi đến hình ảnh đổi gác tại Ngọ Môn. Công nghệ XR tái hiện các nghi lễ, kiến trúc và sự kiện lịch sử như lễ dựng nêu, nghi lễ yết kiến, hay màn biểu diễn tại Duyệt Thị Đường một cách chân thực ngay tại các địa điểm vốn đã ghi dấu những hoạt động này trong quá khứ. Đây là trải nghiệm đầu tiên trên thế giới ứng dụng kính Nreal Glass ngoài trời, mang lại cảm giác độc đáo, mới lạ cho du khách.
Không dừng lại ở việc giới thiệu lịch sử qua công nghệ, thực tế ảo còn góp phần tái hiện những công trình đã mất hoặc không thể phục dựng trong thực tế. Trung tâm trải nghiệm VR tại Đại Nội đã khai thác hiệu quả công nghệ này qua dự án “Đi tìm Hoàng cung đã mất.” Những kiến trúc, nghi lễ và giá trị văn hóa một thời được tái dựng bằng kỹ thuật đồ họa, cho phép du khách chiêm ngưỡng hình ảnh của các công trình và nghi thức với độ chính xác cao. Các sản phẩm VR này vừa kết nối du khách với di sản, vừa nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa lịch sử của vùng đất kinh kỳ.
Song song với thực tế ảo, thực tế tăng cường đã được tích hợp vào các ứng dụng tương tác, như việc định danh số các cổ vật triều Nguyễn bằng công nghệ Nomion. Du khách chỉ cần sử dụng smartphone quét chip NFC được gắn trên các hiện vật để khám phá lịch sử, ý nghĩa văn hóa và hình ảnh 3D chi tiết của chúng. Đây không chỉ là bước tiến trong việc đưa cổ vật đến gần hơn với công chúng mà còn đảm bảo tính xác thực và bảo vệ bản quyền cho các hiện vật quý giá.
Trong hành trình bảo tồn, công nghệ 3D và VR đã hỗ trợ tích cực cho công tác trùng tu di tích quan trọng như điện Thái Hòa. Dữ liệu quét 3D đã giúp các chuyên gia thực hiện công tác tu bổ với độ chính xác tuyệt đối, từ mặt cắt đến màu sắc của công trình. Trong thời gian di tích phải hạ giải để trùng tu, hình ảnh VR360 và mô hình 3D đã được sử dụng để du khách có thể tiếp tục tham quan và tìm hiểu từ xa, đảm bảo kết nối không gián đoạn giữa di sản và công chúng.
Những nỗ lực này nhằm bảo tồn giá trị nguyên bản của di tích, đồng thời đáp ứng nhu cầu trải nghiệm ngày càng cao của du khách. Với các công nghệ tiên tiến, các dịch vụ như VR và XR tại Cố đô Huế đã tạo nên sự khác biệt trong hành trình khám phá di sản. Du khách vừa được chiêm ngưỡng các hiện vật, vừa hòa mình vào không gian văn hóa, cảm nhận sự hùng vĩ của lịch sử thông qua những trải nghiệm tương tác sống động.
Trong tương lai, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo và tăng cường tại Cố đô Huế hứa hẹn sẽ tiếp tục được mở rộng và nâng cấp, mang đến cơ hội chiêm ngưỡng di sản một cách toàn diện hơn. Đây không chỉ là bước đi phù hợp với xu thế phát triển công nghệ toàn cầu mà còn là cam kết của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế trong việc gìn giữ và lan tỏa giá trị di sản cho thế hệ mai sau.
Hoàng Anh
