Ngày 19/6/2020, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 – 2030 được Quốc hội khóa XIV thông qua, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định phê duyệt chương trình ngày 14/10/2021. Đây là một giải pháp đột phá, có tính lịch sử, nhằm đẩy mạnh phát triển toàn diện vùng “lõi nghèo” của cả nước; thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước với vùng DTTS&MN.
Chương trình là một bước triển khai thực hiện phương hướng, mục tiêu chung về công tác dân tộc và phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 – 2025 được đề ra trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “Bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển”.
Đây là lần đầu tiên có một Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) dành riêng cho đồng bào vùng DTTS&MN, mà mục đích cao nhất là thực hiện mong mỏi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Đoàn kết dân tộc và nâng cao đời sống của đồng bào”.
Đây được xem là đường hướng, kim chỉ nam để tháo gỡ nhiều vướng mắc, bất cập khi triển khai thực hiện các Chương trình trình MTQG đảm bảo tiến độ, hiệu quả, phù hợp với đặc thù của từng vùng đồng bào DTTS tại các địa phương.
Là huyện miền núi, Sơn Dương có 29 xã và 01 thị trấn với 400 thôn, tổ dân phố; tổng diện tích tự nhiên 78.795,15 ha, diện tích là đồi núi chiếm khoảng 49,5%; có 22 dân tộc với 213.536 khẩu, trong đó dân tộc thiểu số chiếm gần 47% dân số toàn huyện.
Là “Thủ đô kháng chiến” của cả nước, người dân huyện Sơn Dương như được tiếp thêm sức mạnh từ những bản hùng ca của dân tộc được tích đọng từ những ngày đầu cả nước sục sôi theo tiếng gọi non sông, lời hiệu triệu đồng bào cả nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng lên đánh đuổi giặc xâm lăng, giành chính quyền về tay nhân dân.
Với quyết tâm cao triển khai thực hiện hiệu quả các Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025. Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Sơn Dương đã lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo cùng sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ huyện đến các xã.
UBND huyện đã cùng Phòng Dân tộc rà soát kỹ nhiều nội dung cụ thể để từ đó xây dựng, ban hành các kế hoạch thực hiện từng chương trình cụ thể cho cả giai đoạn. Nghiên cứu kỹ các văn bản hướng dẫn của Trung ương, UBND tỉnh để ban hành kịp thời các cơ chế, chính sách cho phù hợp với từng xã cụ thể. Vì vậy, Sơn Dương là huyện đã và đang được đánh giá là huyện dẫn đầu cả Tỉnh về việc tổ chức thực hiện có hiệu quả cao nhất các Chương trình MTQG.
Theo báo cáo từ Phòng Dân tộc huyện Sơn Dương, năm 2024: Tập huấn nâng cao kỹ năng tuyên truyền pháp luật cho người có uy tín (thực hiện Tiểu dự án 1, Dự án 10): Phòng Dân tộc phối hợp với Công an huyện, 11 xã vùng đồng bào DTTS& MN cho 85 đại biểu; kinh phí thực hiện 44,174 triệu đồng.
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 9: treo gần 1.000 băng rôn trên địa bàn 24 xã vùng đồng bào DTTS&MN với kinh phí ước 531 triệu đồng (quá trình triển khai được tổ chức đấu thầu theo quy định).
Triển khai thực hiện Tiểu dự án 3 (Dự án 5) Chương trình MTQG: Dự án phát triển giáo dục nghề nghiệp (GDNN) và giải quyết việc làm cho người lao động vùng DTTS&MN từ năm 2022-2024 là: 77 lớp, với 2.695 học viên, cụ thể: Tổ chức các lớp đào tạo nghề phi nông nghiệp, nhóm I: Thực hiện tuyển sinh, đào tạo 27 lớp, với 945 học viên (lớp 1 tháng); Nhóm II: Thực hiện tuyển sinh, đào tạo 06 lớp, với 210 học viên (lớp 2 tháng); Nhóm III: Thực hiện tuyển sinh, đào tạo 14 lớp với 1.540 học viên (lớp 3 tháng).
Thụ hưởng chính sách hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán của Dự án 1, thuộc Chương trình mục tiêu Quốc gia Phát triển kinh tế – xã hội vùng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Phòng Dân tộc đã phối hợp với UBND 24 xã thuộc huyện Sơn Dương, đã trao hỗ trợ hơn 2.000 bồn nước Inox thương hiệu Sơn Hà (sản phẩm có thời gian bảo hành 20 năm). Chương trình ý nghĩa thiết thực đã góp phần cho nhiều hộ dân được sử dụng nước sạch, đảm bảo an sinh xã hội, sức khoẻ và cuộc sống ấm no. Với người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS, đây là món quà vô cùng ý nghĩa, giúp cuộc sống sinh hoạt của gia đình thuận lợi và an toàn hơn; tăng cường, củng cố niềm tin đối với Đảng và chính quyền.
Các công trình, dự án cơ bản phát huy hiệu quả tốt, làm thay đổi diện mạo nông thôn vùng sâu, vùng xa. Một trong những dự án quan trọng khác được Sơn Dương khẩn trương triển khai là Dự án 4: đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS&MN và Tiểu dự án 18 (Dự án 6): Hỗ trợ đầu tư, xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao và trang thiết bị tại các thôn vùng đồng bào DTTS&MN, cụ thể: Năm 2023, toàn huyện đã giải ngân tổng số vốn 13 tỷ 392 triệu đồng, đạt 92/74% kế hoạch trong mục tiêu hỗ trợ xây dựng 41 nhà văn hóa tại các thôn xóm (có 35 nhà văn hóa được hỗ trợ 300 triệu đồng/NVH). Năm 2024, huyện tiếp tục bố trí nguồn vốn gần 5 tỷ đồng để xây mới và hoàn thiện các công trình NVH triển khai từ năm 2023.
Riêng xã Phúc Ứng, chỉ trong năm 2023, xã đã hoàn thành làm mới 9 nhà văn hóa thôn, trong đó, mỗi nhà văn hóa được Nhà nước hỗ trợ 300 triệu đồng từ Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN, còn lại do nhân dân đóng góp. Mỗi nhà văn hóa sau khi hoàn thành, đưa vào sử dụng có giá trị đầu tư từ 500 đến 700 triệu đồng, có thôn người dân tích cực đóng góp xây nhà văn hóa có giá trị đầu tư trên 1 tỷ đồng. Tới nay 21/21 thôn trong toàn xã đã có nhà văn hóa khang trang, đảm bảo nhu cầu sinh hoạt cộng đồng cho người dân.
Để tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu quả các Chương trình MTQG, Sơn Dương xác định tập trung nguồn lực, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, đặc biệt là cấp xã. Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác xây dựng kế hoạch thực hiện các chương trình MTQG năm 2024. Triển khai hiệu quả các nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần của từng chương trình MTQG theo hướng ưu tiên các nguồn lực cho các xã, thôn phấn đấu thoát diện đặc biệt khó khăn. Tổ chức phát động và đẩy mạnh phong trào thi đua thực hiện các chương trình MTQG nhằm phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, năng động, sáng tạo của người dân; khai thác tốt tiềm năng, lợi thế của các địa phương; gắn phát triển du lịch bền vững từ những bản sắc văn hóa đặc sắc riêng có của đồng bào DTTS đang lưu giữ.
Chia sẻ với Báo Đại Đoàn Kết về hiệu quả thực hiện các Chương trình MTQG, bà Nguyễn Thị Tuyến – Trưởng phòng Dân tộc huyện Sơn Dương cho biết: “Khi áp dụng triển khai các chương trình MTQG cũng gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên với quyết tâm cao của các cấp chính quyền nhằm thu hẹp khoảng cách đời sống KT-XH của đồng bào DTTS so với vùng kinh tế phát triển. Huyện đã có nhiều chính sách hỗ trợ triển khai đồng bộ, từng bước đáp ứng cơ bản về cơ sở vật chất, đời sống dân sinh, tạo điều kiện để nhân dân các xã còn nhiều khó khăn có động lực phấn đấu vươn lên. Nguồn vốn từ các Chương trình MTQG đã góp phần thay đổi đáng kể diện mạo nông thôn, đặc biệt về cách nghĩ, cách làm trong phát triển kinh tế và đời sống của đồng bào DTTS; hàng nghìn hộ dân đã thoát nghèo nhờ chính sách thiết thực của Chương trình. Mục tiêu phấn đấu hết năm 2025 có 100% (29 xã) đạt chuẩn nông thôn mới, là huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh”.
Ông Nguyễn Văn Lợi – Chủ tịch UBND xã Hợp Hòa, cho biết: Với những giải pháp đồng bộ, triển khai linh hoạt các CTMTQG cùng với nguồn vốn đầu tư các dự án của huyện, đặc biệt huy động được sức mạnh Đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng NTM. Đến nay xã Hợp Hòa có 100% đường trục xã, hơn 98% đường thôn, xóm được bê tông hóa; 11/11 thôn có nhà văn hóa gắn với sân thể thao đảm bảo quy mô và diện tích đủ cho người dân vui chơi, hội họp; tỷ lệ hộ dân có nhà ở kiên cố hoặc bán kiên cố đạt trên 75%; tỷ lệ hộ nghèo toàn xã giảm xuống còn dưới 10%; 11/11 thôn duy trì ngày thứ 7 hàng tuần thực hiện thu gom, phân loại rác thải, vệ sinh đường làng ngõ xóm khang trang sạch sẽ. Các thôn đã huy động người dân trồng trên 700 m đường hoa và cây xanh ven đường tạo cảnh quan sinh thái…
Diện mạo Sơn Dương đã và đang thay đổi nhờ biết vận dụng, triển khai lồng ghép kịp thời các nguồn vốn Chương trình MTQG. Từ đó tạo động lực tích cực cho các tổ chức chính trị – xã hội, người dân, nhất là đông đảo đồng bào là người DTTS cùng chung sức, đồng lòng quyết tâm cao thực hiện hoàn thành tốt các mục tiêu của Đại hội Đảng bộ huyện Sơn Dương lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra. Phấn đấu sớm đưa Sơn Dương trở thành lá cờ đầu về đích huyện “đạt chuẩn nông thôn mới” đầu tiên của Tuyên Quang.
