Powered by Techcity

Sài Gòn – TPHCM Di sản văn hóa sống

1. Trong phạm vi đô thị, con người nhận được từ quá khứ các tài nguyên tự nhiên và tài nguyên văn hóa được xã hội coi là có giá trị, cần được bảo tồn và chuyển giao cho các thế hệ sau. Mất di sản là mất những đặc trưng để nhận diện một đô thị, một cộng đồng trong thế giới toàn cầu hóa. Do đó cần nhận diện những đặc trưng cơ bản của di sản văn hóa đô thị, để ứng xử phù hợp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị và phát triển đô thị bền vững, nhân văn.

Sài Gòn – TPHCM nhìn từ góc độ di sản văn hóa đô thị có 4 đặc trưng cơ bản. (1) Đô thị sông nước và hướng biển. Điều này xác định vị thế địa – văn hóa, địa – kinh tế của Sài Gòn. (2) Trung tâm kinh tế dịch vụ và liên kết trong và ngoài nước từ khi khởi lập đến nay. (3) Đô thị đa dạng văn hóa từ nhiều cộng đồng dân cư, nhiều nguồn gốc, tộc người… do quá trình hòa hợp, giao lưu, tiếp nhận văn hóa, lối sống, tín ngưỡng tôn giáo, kinh tế, kỹ thuật… (4) Đô thị quy hoạch theo kiểu phương Tây nhưng kết hợp yếu tố truyền thống: phát triển 2 khu vực Sài Gòn/Chợ Lớn với 2 chức năng hành chính và thương mại.

Do đó, nói đến Sài Gòn – TPHCM là nói đến đô thị sông nước và phát triển cảng thị; đô thị hiện đại về kinh tế – văn hóa; con người cởi mở, nghĩa tình. Những yếu tố này quyết định vị thế chính trị của Sài Gòn trong quá khứ và TPHCM hiện nay, chính là những yếu tố không thể đánh mất trong quá trình hiện đại hóa, vì nó sẽ quyết định sự phát triển tương lai của thành phố.

2. Di sản văn hóa đô thị có tầm quan trọng, vì nó là bằng chứng để thực hiện chức năng kết nối quá khứ và hiện tại. Các loại hình di sản văn hóa đô thị Sài Gòn – TPHCM phản ánh lịch sử thành phố từ thời thế kỷ 18 đến nay. Không chỉ vậy, lịch sử công nghiệp, thương nghiệp – nhất là xuất nhập khẩu lúa gạo không thể không ghi nhận hệ thống bến cảng – nhà máy xay xát lúa gạo ở Sài Gòn, hệ thống bến – chợ với 2 trung tâm lớn là chợ Bến Thành, chợ Bình Tây; hệ thống công trình kiến trúc tín ngưỡng tôn giáo cho biết về lịch sử các cộng đồng dân cư của thành phố… Di tích Lò gốm cổ Hưng Lợi là minh chứng cho xóm nghề nổi tiếng “gốm Sài Gòn”, cùng với sự phát triển của kỹ thuật sản xuất đồ gốm đặc trưng, mà ngày nay nhiều sản phẩm còn lại đã trở thành cổ vật quý giá.

Bên cạnh đó, các hình thức kiến trúc từ công trình công cộng đến công sở, từ công trình dân dụng đến công trình mỹ thuật… đã cho biết sự đa dạng về văn hóa cũng như các giai đoạn lịch sử dưới các thể chế chính trị. Khu Chợ Lớn với cộng đồng người Hoa có thể là thí dụ về sự lắng đọng của lịch sử trong khoảng gần 200 năm với sự bảo tồn các hội quán, đền, miếu, dãy phố cổ và những sinh hoạt đặc trưng ở đó. Hay cảnh quan sông nước, trên bến dưới thuyền là sinh hoạt đời thường hàng trăm năm nhưng thực sự có giá trị thẩm mỹ nghệ thuật vào những ngày giáp Tết, ghe miền Tây chở hoa, cây kiểng và nhiều thứ khác lên bến Bình Đông. Tất cả đã nối tiếp nhau duy trì giá trị thẩm mỹ của di sản văn hóa, càng theo chiều dài lịch sử càng được nâng cao và tôn vinh.

Di sản đô thị còn có giá trị truyền thông và tạo dựng thương hiệu cho đô thị. Những hình ảnh biểu trưng về một đô thị, một khu vực thông qua di sản vật chất hoặc tinh thần: Bến Nhà Rồng, Tòa nhà UBND TPHCM, nhà thờ Đức Bà, miếu Bà Thiên hậu… hay những địa danh Thủ Thiêm, Thủ Ngữ, Bến Nghé, Gia Định, Sài Gòn, Chợ Lớn… Lưu truyền những biểu tượng này ngoài ý nghĩa lịch sử còn có ý nghĩa tạo dựng thương hiệu văn hóa cho thành phố.

Bản sắc và truyền thống văn hóa đô thị thể hiện trong sự hòa hợp, thống nhất của cảnh quan đô thị và lối sống thị dân. Cảnh quan đô thị gồm cảnh quan tự nhiên, quy hoạch – kiến trúc, những di sản văn hóa vật thể… Lối sống thị dân quan trọng nhất là sự thể hiện mối quan hệ thực sự gắn bó với đô thị, những quan hệ với cộng đồng, ứng xử với môi trường của thị dân vừa phù hợp với điều kiện riêng của từng đô thị, vừa là nét văn hóa tinh túy của các vùng miền, đồng thời cũng phản ánh sự giao lưu và hội tụ tinh hoa văn hóa. Tất cả được chọn lọc qua quá trình phát triển và làm nên hồn vía, cốt cách của đô thị đó.

3. Tính chất khác biệt độc đáo nhất của di sản văn hóa là sự không thể tái tạo hoặc thay thế, khác với những tài sản có giá trị kinh tế khác. Giá trị “vốn xã hội” của di sản văn hóa cần nhìn nhận trong một phạm vi rộng, tầm vĩ mô. Khi các đô thị đang vùn vụt phát triển, thay đổi hàng ngày, giá trị di sản văn hóa luôn giúp người dân, giúp nền kinh tế phát triển. Kinh nghiệm của nhiều đô thị, nhiều quốc gia trong việc khai thác giá trị di sản văn hóa bằng các phương thức, như tạo dựng hình ảnh cảnh quan cho khu vực di sản văn hóa, góp phần làm tăng giá trị của cả khu vực và là điểm nhấn cho cả vùng, qua đó truyền tải ý nghĩa và giá trị di sản đến với cộng đồng, tạo thói quen và ký ức cho cộng đồng về di sản văn hóa.

Những năm gần đây “cơn lốc” hiện đại hóa hạ tầng đô thị ở TPHCM có tác động không nhỏ đến sự tồn tại của hệ thống di sản, ảnh hưởng tiêu cực đến đặc trưng và thương hiệu văn hóa của thành phố. Việc nhận dạng và bảo vệ những đặc trưng và thương hiệu thông qua bảo tồn các loại hình di sản đô thị, phát huy giá trị di sản văn hóa nhằm hướng đến xây dựng đô thị hiện đại nhưng có chiều sâu ký ức lịch sử. Bảo vệ di sản văn hóa luôn là tiêu chí quan trọng của “thành phố đáng sống, thành phố sống tốt” ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Nguyễn Thị Hậu



Nguồn

Cùng chủ đề

Phở Lệ 95.000 đồng/tô nổi tiếng bậc nhất khu Chợ Lớn, khách ở xa vẫn lặn lội đến ăn

Phở Lệ được xem là một trong những quán phở nổi tiếng bậc nhất khu Chợ Lớn. Không chỉ thu hút người dân khu vực quận 5 mà thực khách tại các quận khác cũng lặn lội tìm đến vì “tiếng lành đồn xa”. Đi trên đường Nguyễn Trãi sầm uất của khu Chợ Lớn, không khó để nhận thấy phở Lệ với biển tên quán gồm 3 thứ tiếng Việt - Hoa - Anh. Tô thập cẩm đặc biệt...

TPHCM: Doanh thu du lịch dịp lễ đạt trên 3.230 tỷ đồng

Gần 1 triệu lượt người dân, du khách tham quan, vui chơi tại các điểm đến trên địa bàn TPHCM,  doanh thu du lịch khoảng 3.235 tỷ đồng trong kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5. Trong đó, khách du lịch nội địa gần 325.000 lượt, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2023; khách quốc tế khoảng 54.000 lượt, tăng 12,5% so với cùng kỳ… Khách lưu trú tại các cơ sở lưu...

Sôi động thị trường “giải nhiệt”

Mặc dù chưa thực sự bước vào mùa nắng nóng nhưng thời tiết oi bức khiến nhu cầu sử dụng các mặt hàng “giải nhiệt” gia tăng, trong đó tập trung vào phân khúc tầm trung, giảm giá nhiều... Thông tin từ các chợ đầu mối trên địa bàn TPHCM, sau ngày 24-2 (rằm tháng Giêng), lượng hàng đổ về ổn định như thời điểm trước tết. Giá bán tại chợ đầu mối...

Rước lân xuống phố | BÁO SÀI GÒN GIẢI PHÓNG

Tiếng trống rộn ràng cùng đoàn người trong trang phục vàng, đỏ rực rỡ - một khoảng trời xuân với chút hân hoan, cầu may mắn mỗi dịp tết đến xuân về. Chờ lân xuống phố - rước hên vào nhà. Chờ nghe tiếng trống ngoài đường Đoàn lân còn tít phía xa thì tiếng trống, tiếng chập cheng đã vọng lại khiến người trong nhà cũng phải nhỏm dậy để trông màn lộn nhào...

Bước đà cho cuộc nâng tầm

Ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế trên toàn cầu, nhiều người đánh giá năm 2023 là một năm “kinh tế buồn”, nhưng không vì thế mà các hoạt động thuộc về giá trị tinh thần tại TPHCM trở thành khoảng trống. Năm 2024, các sự kiện văn hóa - giải trí tại TPHCM sẽ tiếp tục nỗ lực định vị vai trò “văn hóa sáng tạo” của TPHCM, từng bước nâng tầm chất lượng, làm động lực...

Cùng tác giả

LA Sol – không gian sống rộng mở tại phía Tây Hồ Chí Minh

LA Sol – không gian sống rộng mở tại phía Tây Thành phố Hồ Chí MinhLA Sol là phân khu đầu tiên mở bán của LA home. Sở hữu những tiện ích đẳng cấp của toàn dự án: trung tâm thể dục thể thao, phòng tập gym, yoga, hồ bơi; tuyến phố mua sắm, ẩm thực … đáp ứng nhu cầu của cư dân LA Home – điểm dừng chân êm dịu Dự án LA Home hướng đến một không...

Bế mạc Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam TP.HCM

(HTV) - Sau gần 2 ngày làm việc, sáng 05/11, Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam TP.HCM lần thứ IX, nhiệm kỳ 2024 - 2029 diễn ra phiên bế mạc, tại Nhà Văn hóa Thanh niên TP.HCM. ...

Đoàn doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Estonia đến Việt Nam, sẵn sàng góp sức trong nỗ lực chuyển đổi số

Đại sứ Hannes Hanso chia sẻ tại sự kiện giới thiệu về chuyến thăm của đoàn đại biểu Estonia tới Việt Nam. (Ảnh: Dương Dương) Được tổ chức bởi Trade Estonia thuộc Enterprise Estonia, phối hợp với Đại sứ quán Estonia tại Trung Quốc (kiêm nhiệm Việt Nam), chuyến công tác tới Việt Nam lần này nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế của Estonia, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp và tìm kiếm cơ...

TP.Hồ Chí Minh: Họp mặt kỷ niệm 107 năm Cách mạng Tháng Mười Nga

(HCM CityWeb) - Sáng 5/11, Hội Hữu nghị Việt – Nga TP.Hồ Chí Minh phối hợp với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Thành phố tổ chức lễ kỷ niệm 107 năm Cách Mạng Tháng 10 Nga vĩ đại (7/11/1917 – 7/11/2024). Biểu diễn văn nghệ tại buổi họp mặt kỷ niệm 107 năm Cách mạng Tháng Mười Nga    Phát biểu tại buổi...

TP. Hồ Chí Minh tăng cường bảo đảm bình ổn hàng hóa dịp Tết Ất Tỵ 2025

Chuẩn bị Tết Nguyên Đán Ất Tỵ 2025, khi nhu cầu mua sắm của người dân dự kiến sẽ tăng mạnh, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh cùng các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực bán lẻ và thực phẩm đã khẩn trương triển khai các kế hoạch bình ổn giá, kích cầu tiêu dùng, nhằm đảm bảo nguồn cung hàng hóa dồi dào, ổn định và giá cả hợp lý cho người dân. Trong bối cảnh thời...

Cùng chuyên mục

TP.Hồ Chí Minh: Họp mặt kỷ niệm 107 năm Cách mạng Tháng Mười Nga

(HCM CityWeb) - Sáng 5/11, Hội Hữu nghị Việt – Nga TP.Hồ Chí Minh phối hợp với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Thành phố tổ chức lễ kỷ niệm 107 năm Cách Mạng Tháng 10 Nga vĩ đại (7/11/1917 – 7/11/2024). Biểu diễn văn nghệ tại buổi họp mặt kỷ niệm 107 năm Cách mạng Tháng Mười Nga    Phát biểu tại buổi...

Khởi tố 02 đối tượng về các tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi...

(HCM CityWeb) – Cơ quan Cảnh sát điều tra (Phòng PC01) - Công an Thành phố vừa tiếp nhận đơn tố giác 02 đối tượng về các tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”, “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Đối tượng Phạm Thị Tường An Theo đó, Cơ quan Cảnh sát...

Khởi tố 3 đối tượng về các tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Đưa hối lộ”

(HCM CityWeb) – Cơ quan Cảnh sát điều tra (Phòng PC03) - Công an Thành phố cho biết đã khởi tố 03 đối tượng về các tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Đưa hối lộ”.Thông qua các biện pháp nghiệp vụ, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP.Hồ Chí Minh phát hiện đối tượng Lê Thị Mỹ Châu (sinh năm 1968) - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển...

Hướng dẫn người dân khai nộp hồ sơ đăng ký xe lần đầu bằng dịch vụ công trực tuyến

(HCM CityWeb) - Hiện nay, Bộ Công an đã thực hiện Video Clip “Hướng dẫn người dân khai nộp hồ sơ đăng ký xe lần đầu bằng dịch vụ công trực tuyến toàn trình đối với xe sản xuất lắp ráp trong nước” và triển khai cho Công an các địa phương trên toàn quốc. Việc hướng dẫn giúp cho nhân dân thuận lợi thực hiện các quy định của pháp luật khi đăng ký...

Khai mạc Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ IX, nhiệm kỳ 2024-2029

(HCM CityWeb) – Sáng 4/11, Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ IX, nhiệm kỳ 2024-2029 đã bắt đầu phiên làm việc đầu tiên.Tham dự có Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.Hồ Chí Minh Nguyễn Phước Lộc; Trưởng Ban Dân vận Thành ủy TP.Hồ Chí Minh Nguyễn Mạnh Cường; Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp...

Trưng bày chuyên đề: “Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh – Phát triển và hội nhập”

Ngày 1-11, Sở VH-TT TPHCM phối hợp với Bảo tàng TPHCM tổ chức lễ khai mạc trưng bày chuyên đề “Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh - Phát triển và hội nhập”. Hoạt động trưng bày thuộc khuôn khổ tuần lễ “Khỏe để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, đón khách tham quan từ nay đến ngày 10-11, tại Bảo tàng TPHCM (số 65 Lý Tự Trọng, phường Bến Nghé, quận 1). ...

Triển lãm quảng bá các tác phẩm mỹ thuật học tập và làm theo Bác năm 2024

Ngày 1-11, Sở VH-TT TPHCM phối hợp cùng Hội Mỹ thuật TPHCM tổ chức triển lãm các tác phẩm mỹ thuật chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” tại Hội Mỹ thuật TPHCM (số 218A Pasteur, phường Võ Thị Sáu, quận 3) từ nay đến ngày 30-11. Thông qua các tác phẩm mỹ thuật, nhằm khắc sâu và cổ vũ...

4.000 vận động viên sẽ tham dự Giải chạy bán Marathon TP.Thủ Đức năm 2024

(HCM CityWeb) – Giải chạy bán Marathon TP Thủ Đức lần thứ 2 năm 2024 (Giải chạy THU DUC CITY RUN 2024) diễn ra từ ngày 30/11 đến ngày 01/12/2024 tại Công viên bờ sông Sài Gòn (phường Thủ Thiêm, thành phố Thủ Đức). Ban tổ chức thông tin Giải chạy bán Marathon TP.Thủ Đức năm 2024 tại buổi họp báo   Đây là sự...

Lễ hội chào đón năm mới – City Tết Fest Thủ Đức 2025 diễn ra vào ngày 28/12/2024

(HCM CityWeb) - Lễ hội chào đón năm mới – City Tết Fest Thủ Đức 2025, sự kiện thường niên mang tính biểu tượng của thành phố Thủ Đức, sẽ diễn ra từ ngày 28/12/2024 đến ngày 01/01/2025 tại Công viên bờ sông Sài Gòn (phường Thủ Thiêm, thành phố Thủ Đức). Bà Trần Tuệ Tri thông tin sự kiện tại buổi họp báo ...

02 thí sinh từ nguồn sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ trúng viên chức của Thành phố

(HCM CityWeb) - UBND TP. Hồ Chí Minh vừa ban hành quyết định về phê duyệt kết quả tuyển dụng viên chức của Thành phố từ nguồn sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ năm 2023. UBND TP. Hồ Chí Minh vừa ban hành quyết định về phê duyệt kết quả tuyển dụng viên chức của Thành phố từ nguồn sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán...

Tin nổi bật

Tin mới nhất