Ngày 24-4, Quận ủy, UBND Quận 5 tổ chức lễ hoàn thành giai đoạn 1 công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (nay là Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM), nhân dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1-5-1904 – 1-5-2024). Đây là nơi đồng chí Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam bị giam giữ và hy sinh.
Tham dự buổi lễ, Đoàn đại biểu Thành ủy – HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM do đồng chí Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM làm Trưởng đoàn và đoàn đại biểu quận 5 đã dâng hoa, dâng hương trước tượng đài Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam – Trần Phú, trong khuôn viên di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán.
Các đại biểu thành kính dâng hoa, dâng hương và dành phút mặc niệm tưởng nhớ, bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến công lao to lớn đối với đồng chí Trần Phú – Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam và các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc, vì tự do của nhân dân.
Bệnh viện Chợ Quán được xây dựng xong vào năm 1864, được công nhận là “Bệnh viện lâu đời nhất Việt Nam”. Trong quá trình xâm lược nước ta, thực dân Pháp đã bắt bớ, tra tấn dã man nhiều chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước, dẫn đến lâm bệnh. Để khai thác tin tức, chúng đưa tù nhân vào khu nhà bệnh nhân tâm thần của Bệnh viện Chợ Quán để vừa điều trị cầm chừng vừa tiếp tục tra hỏi. Từ đó, khu nhà bệnh nhân tâm thần trở thành nơi giam giữ những người tù bị bệnh.
Ngày 18-4-1931, đồng chí Trần Phú đã bị bắt tại nhà số 66 đường Champagne, nay là đường Lý Chính Thắng (quận 3), cơ quan ấn loát của Đảng.
Sau khi giam giữ và dùng nhiều cực hình tra tấn dã man Tổng Bí thư Trần Phú ở nhiều trại giam khác nhau, thực dân Pháp chuyển đồng chí về Khám Lớn Sài Gòn để chuẩn bị xét xử. Lúc này, sức khỏe của Tổng Bí thư Trần Phú đã ngày càng suy kiệt. Muốn duy trì sự sống của Tổng Bí thư Trần Phú để khai thác những bí mật của Đảng, nên ngày 26-8-1931, chúng đưa ông đến trại giam trong Bệnh viện Chợ Quán để điều trị bệnh. Tuy nhiên, do bệnh tình trở nặng, đến ngày 6-9-1931, Tổng Bí thư Trần Phú đã qua đời ở tuổi 27, với lời nhắn nhủ đến các chiến sĩ cách mạng “Hãy giữ vững chí khí chiến đấu”.
Ngày 16-11-1988, Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Dự án tu bổ, tôn tạo Khu trại giam bệnh viện Chợ Quán được Thành uỷ – HĐND – UBND TPHCM giao cho quận 5 thực hiện với tổng mức đầu tư 100 tỷ đồng.
Dự án gồm 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1, tu bổ nhà giam theo nguyên trạng khu đất. Hoàn thành vào dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú. Qua 4 tháng triển khai thực hiện, dự án tu bổ, tôn tạo nhà giam được thực hiện theo nguyên trạng, quy mô 822m2 trong khu đất di tích với diện tích hơn 2.211m2, với mức đầu tư hơn 33,8 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách TPHCM.
Giai đoạn 2, mở rộng diện tích và xây dựng nhà mới để tiếp đón khách tham quan – Không gian Văn hóa Hồ Chí Minh, nhà trưng bày các hiện vật.
THÀNH TRỌNG
