Họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân – người có tầm ảnh hướng lớn với mỹ thuật Việt Nam

Ngày 11-5, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam diễn ra cuộc trò chuyện nghệ thuật với chủ đề “Những kỷ niệm về họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân”, nhân kỷ niệm 70 năm ông hy sinh (1954-2024), 80 năm ra đời tác phẩm bảo vật quốc gia “Hai thiếu nữ và em bé” (1944-2024) của cố họa sĩ.

Họa sĩ Tô Ngọc Vân sinh năm 1906, tại Hà Nội. Ông học khóa II Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1925-1931).

Ông là họa sĩ tài năng, nằm trong bộ tứ danh họa hàng đầu Việt Nam “Trí – Vân – Lân – Cẩn” (Nguyễn Gia Trí – Tô Ngọc Vân – Nguyễn Tường Lân – Trần Văn Cẩn), nổi tiếng với những tác phẩm sơn dầu, sơn mài, lụa…

Ông là một trong những họa sĩ đầu tiên tiếp thu nghệ thuật phương Tây một cách sáng tạo, có kế thừa truyền thống dân tộc để tạo nên những tác phẩm chất lượng cao và là một trong những người đặt nền móng cho ngành lý luận phê bình mỹ thuật, góp phần đào tạo nhiều họa sĩ tài danh thuộc thế hệ đầu tiên của nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Trong những ngày tháng ác liệt của Chiến dịch Điện Biên Phủ, họa sĩ Tô Ngọc Vân là một trong những người trực tiếp lên đường ra trận, tham gia chiến dịch và ghi lại nhiều khoảnh khắc sinh động về cuộc sống, chiến đấu của quân dân ta. Ông hy sinh năm 1954, gần chiến trường Điện Biên Phủ. Bức ký họa cuối cùng mà họa sĩ Tô Ngọc Vân vẽ là bức ký họa đèo Lũng Lô.

Họa sĩ Tô Ngọc Vân để lại kho tàng nhiều tác phẩm quý, trong đó tiêu biểu là “Thuyền trên sông Hương”, “Thiếu nữ bên hoa huệ”, “Thiếu nữ bên hoa sen”… Đặc biệt, bức “Thiếu nữ và hai em bé” của ông được công nhận là bảo vật quốc gia (2013), hiện đang nằm trong sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Họa sĩ Tô Ngọc Vân được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật và là liệt sĩ đầu tiên của giới nghệ thuật tạo hình Việt Nam.

Nhắc nhớ nhiều kỷ niệm về danh họa, tại buổi tọa đàm, họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam một lần nữa khẳng định, họa sĩ Tô Ngọc Vân có tầm ảnh hưởng về nghệ thuật rất lớn.

“Họa sĩ Tô Ngọc Vân là nghệ sĩ, liệt sĩ đầu tiên của Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Ông cũng là một trong những người đầu tiên có tác phẩm xuất sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những tác phẩm của ông là tài sản quý và cũng là những bài học cho những thế hệ họa sĩ sau này”, họa sĩ Lương Xuân Đoàn chia sẻ.

Chung nhận định, nhà nghiên cứu Nguyễn Hải Yến kể về việc trực tiếp tham gia sưu tầm tác phẩm bảo vật quốc gia “Hai thiếu nữ và em bé” thời kỳ bà còn công tác tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Theo bà, có được tác phẩm này là may mắn lớn cho Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, hiện nay, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam lưu giữ gần 50 tác phẩm của Tô Ngọc Vân và họa sĩ là một trong những danh họa có nhiều tác phẩm nhất ở bảo tàng.

Nhân dịp này, các thế hệ học trò, đại diện gia đình họa sĩ Tô Ngọc Vân cũng chia sẻ nhiều kỷ niệm xúc động về sự nhiệt huyết, say sưa sáng tác, đào tạo và những đóng góp của danh họa cho nền mỹ thuật Việt Nam.

MAI AN