Bước tiến mới tại “siêu” dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ

Phối cảnh Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Định danh cho siêu cảng

Nếu không có gì thay đổi, trong tuần này, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà sẽ chủ trì cuộc họp về chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Đây nhiều khả năng sẽ là cuộc làm việc, rà soát lần cuối trước khi siêu dự án này được Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư.

Tại Công văn số 10366/BKHĐT – ĐTNN gửi Văn phòng Chính phủ vào đầu tuần trước, liên quan đến việc rà soát dự thảo quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã định danh chính thức cho siêu công trình hạ tầng cảng biển này.

Được biết, trong hồ sơ xin phê duyệt chủ trương đầu tư, liên danh Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn – Terminal Investment Limited Holding S.A đề xuất tên dự án là Cảng trung chuyển quốc tế cửa ngõ Sài Gòn. Tuy nhiên, để đảm bảo phù hợp tên gọi tại Nghị quyết số 81/2023/QH15 về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM; Đề án nghiên cứu xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, UBND TP.HCM và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thống nhất ghi nhận tên dự án là “Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ”.

Trước đó, vào đầu tháng 12/2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có Báo cáo thẩm định số 10120/BC – BKHĐT gửi Thủ tướng Chính phủ kết quả thẩm định (báo cáo lần thứ 2) đối với Hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Báo cáo thẩm định số 10120, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng xem xét việc chấp thuận chủ trương đầu tư có điều kiện đối với Dự án với các nội dung tại khoản 1, Điều 3, Luật Đầu tư.

Trong số các điều kiện để được phê duyệt chủ trương đầu tư, đáng chú ý là việc nhà đầu tư chỉ được thực hiện sau khi Dự án đã phù hợp với quy hoạch các cấp và được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác; chuyển mục đích đất rừng sang mục đích khác; hoàn thành thủ tục về bảo vệ môi trường; thủ tục, điều kiện về công nghệ sử dụng tại Dự án theo quy định của pháp luật về công nghệ và chuyển giao công nghệ.

Nhà đầu tư không được chuyển nhượng dự án trong thời gian 5 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đầu tư. Việc thay đổi nhà đầu tư sau thời gian này thực hiện theo quy định của pháp luật và phải được sự chấp thuận của UBND TP.HCM.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng phải được sự chấp thuận của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các cơ quan có liên quan trong trường hợp phát sinh các vấn đề liên quan đến quốc phòng, an ninh trong chuyển nhượng dự án hoặc chuyển nhượng phần vốn góp, cổ phần chi phối, chuyển nhượng phần vốn góp, cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài trong tổ chức thực hiện…

Về các nhiệm vụ mà UBND TP.HCM sẽ phải đảm nhận, đáng chú ý là việc địa phương này sẽ phải chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành để nghiên cứu, xây dựng các tiêu chí, điều kiện trong hồ sơ lựa chọn nhà đầu tư thực hiện Dự án, trong đó rà soát quy mô sử dụng đất của Dự án để đảm bảo tuân thủ quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật xây dựng và quy chuẩn quốc gia về cảng biển, năng lực tài chính của nhà đầu tư, phương án đầu tư phát triển (trong đó xác định các yếu tố cho giai đoạn 5 năm, đến năm 2030), tổng vốn đầu tư của Dự án, lộ trình đầu tư, hệ thống hạ tầng kết nối, công nghệ, tiêu chí cảng xanh, điều kiện về quốc phòng – an ninh… theo Đề án nghiên cứu xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Liên quan đến việc tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng giao UBND TP.HCM chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiến hành đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư chiến lược thực hiện dự án theo quy định của pháp luật về đấu thầu và Nghị quyết số 98/2023/QH15, các Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98/2023/QH15 (nếu có). Trong đó lưu ý các vấn đề quốc phòng, an ninh, môi trường, năng lực nhà đầu tư, tiêu chí, giải pháp khai thác có hiệu quả dự án, tránh cạnh tranh nội bộ giữa các cảng biển của Việt Nam, bảo đảm công khai, minh bạch, chất lượng, hiệu quả.

Nhà đầu tư được lựa chọn thực hiện Dự án, ngoài việc phải đảm bảo góp đủ vốn chủ sở hữu để thực hiện dự án theo đúng tiến độ đã cam kết; ký quỹ hoặc có bảo lãnh ngân hàng về nghĩa vụ ký quỹ để đảm bảo thực hiện dự án; triển khai thực hiện công trình đúng tiến độ đã được phê duyệt, sẽ phải cam kết đảm bảo đúng tỷ lệ hàng trung chuyển khai thác tại Dự án, không ảnh hưởng đến hoạt động các khu bến cảng, cảng biển lân cận.

Nhiều lợi thế

Trong Báo cáo thẩm định số 5590/BC – BKHĐT gửi tới lãnh đạo Chính phủ vào tháng 7/2024, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ khi triển khai thành công sẽ bổ sung tiềm năng của hệ thống cảng biển hiện hữu, tương hỗ và khai thác tốt nhất tiềm năng của cụm cảng biển số 4 trở thành một trung tâm trung chuyển quốc tế.

“Dự án không chỉ khẳng định vị thế và định vị quốc gia của Việt Nam trên bản đồ hàng hải quốc tế với vai trò là trung tâm trung chuyển vận tải, logistics lớn của khu vực và thế giới, mà còn giúp Việt Nam trở thành khâu quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội, hỗ trợ đắc lực cho hoạt động thương mại xuất nhập khẩu, đảm bảo quốc phòng, an ninh, kinh tế biển”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đánh giá.

Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu quan trọng nói trên, Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ ngoài quyết tâm chính trị lớn, thời gian triển khai nhanh gọn để nắm bắt cơ hội, việc tham gia của một nhà đầu tư quốc tế có năng lực tài chính, đặc biệt là kinh nghiệm khai thác cảng biển giữ vai trò quyết định.

Cho đến thời điểm này, cả hai đơn vị trong liên danh đề xuất Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ đều cơ bản đáp ứng với kỳ vọng, trong đó Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn là đơn vị thành viên của Tổng công ty Hàng hải Việt Nam – VIMC (đơn vị khai thác, vận hành cảng biển lớn nhất Việt Nam) và Terminal Investment Limited Holding S.A-TIL là đơn vị thành viên của hãng tàu biển lớn bậc nhất thế giới – Mediterranean Shipping Company – MSC.

Ông Phạm Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc VIMC cho biết, MSC là hãng tàu lớn nhất thế giới, có trụ sở chính tại Geneva (Thụy Sỹ). Hãng tàu này có năng lực chuyên chở của đội tàu đạt trên 23 triệu Teu/năm, chiếm 18% tổng năng lực vận tải đội tàu thế giới. Các tuyến dịch vụ của MSC đang kết nối tới hơn 500 cảng biển toàn cầu.

Theo lãnh đạo VIMC, hiện hàng hóa tại các quốc gia trong khu vực như Campuchia, Thái Lan, Brunei, Nam Trung Quốc và Philippines chủ yếu được trung chuyển tại Singapore hay Malaysia. Trường hợp hàng hóa từ quốc gia trong khu vực nêu trên trung chuyển tại Cần Giờ, cự ly vận chuyển giảm khoảng 30 – 70% so với khi đến Singapore.

“Vị trí dự kiến xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ rõ ràng có nhiều lợi thế cạnh tranh, thu hút nguồn hàng quốc tế tới từ các quốc gia trong khu vực”, ông Phạm Anh Tuấn cho biết.

Được biết, MSC đang đặt quyết tâm rất cao đối với Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, trong các cuộc làm việc, MSC đều xác nhận là có kế hoạch di dời một phần hoạt động trung chuyển của hãng tàu về Việt Nam, xây dựng cảng trung chuyển quốc tế, hình thành trung tâm trung chuyển tại Việt Nam.

Tổng khối lượng hàng hóa thông qua cảng mà dự kiến MSC muốn đầu tư có thể đạt khoảng 4,8 triệu Teu vào năm 2030 và khoảng 16,9 triệu Teu vào năm 2047, với mục tiêu khai thác phần lớn là hàng trung chuyển quốc tế do Hãng phân phối.

“Đây là một nền tảng rất tốt, rất thuận lợi để đưa Cần Giờ trở thành cảng trung chuyển cửa ngõ quốc tế trong khu vực; đồng thời không làm ảnh hưởng đến hoạt động khai thác của các cảng biển hiện hữu”, ông Nguyễn Xuân Sang, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết.

Hiện điểm vướng mắc duy nhất tại Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ nhiều khả năng sẽ phải cần đến sự tháo gỡ của Quốc hội là tiến độ thực hiện Dự án.

Trong hồ sơ đề xuất Dự án, liên danh Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn – Terminal Investment Limited Holding S.A đề xuất thực hiện Dự án trong 22 năm theo 7 giai đoạn. Tuy nhiên, theo quy định tại Nghị quyết số 98/2023/QH, nhà đầu tư sẽ phải giải ngân toàn bộ tổng vốn đầu tư trong vòng 5 năm.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, yêu cầu này sẽ tạo ra áp lực tài chính và tiến độ giải ngân đối với nhà đầu tư, đồng thời không phù hợp với nhu cầu, khả năng hấp thụ của thị trường, phá vỡ quy hoạch cảng biển thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và ảnh hưởng trực tiếp tới các dự án cảng biển lân cận.

Tại thời điểm hiện nay, để đảm bảo phù hợp với Nghị quyết số 98/2023/QH15, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất tiến độ Dự án vẫn sẽ theo quy định tại điểm b, khoản 9, Điều 7, Nghị quyết số 98/2023/QH15.

“Trong trường hợp Quốc hội chấp thuận sửa đổi điểm b, khoản 9, Điều 7, Nghị quyết số 98/2023/QH15 theo kiến nghị của TP.HCM, thì đồng thời giao UBND TP.HCM thực hiện điều chỉnh tiến độ thực hiện Dự án mà không phải thực hiện lại thủ tục điều chỉnh chấp thuận chủ trương”, Báo cáo thẩm định số 10120 nêu rõ.