Powered by Techcity

Sức sống đờn ca tài tử ở TPHCM

Trên thành phố mang tên Bác, ĐCTT vẫn mãi là món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân, là đặc sản văn hóa kết nối tình tri kỷ – tri âm với bạn tài tử khắp mọi nơi.

“Vùng đất lành” cho ĐCTT

Với hơn 100 năm định hình và phát triển, ĐCTT được nhiều thế hệ nghệ nhân dày công vun đắp, sáng tạo những trình thức hòa tấu, dạng thức sinh hoạt, sáng tác và cải biên hàng trăm làn điệu, biên soạn vô số lời ca mới thấm đậm tình người, tình đất phương Nam… Trải dài từ Ninh Thuận đến Cà Mau, ĐCTT luôn lắng sâu trong tâm thức văn hóa cộng đồng, có vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử của dân tộc. Ngay từ những ngày đầu, Sài Gòn – TPHCM luôn chiếm một vị trí quan trọng trong sự phát triển của ĐCTT.

Vùng đất không chỉ xuất hiện nhiều danh cầm, danh ca xuất sắc, mà còn tạo nên nét riêng biệt so với các địa phương khác. Theo nhận định của giới chuyên môn, điểm khác biệt giữa ĐCTT ở TPHCM với các tỉnh, thành khu vực phía Nam là tính chuyên nghiệp cao (từ cách thức sinh hoạt, cho đến sự sáng tạo trong phong cách biểu diễn, truyền dạy…). Hiện nay, TPHCM đang có nhiều nghệ nhân vang danh khắp vùng Nam bộ như: NNND Phạm Công Tỵ (Út Tỵ), Th.S-NSƯT Huỳnh Khải, Th.S-nhạc sĩ Phan Nhứt Dũng, nhà giáo – đạo diễn Kim Loan, NNND Thanh Tuyết, các NNƯT Lê Hoàng Tấn, Phan Minh Đức, Trường Giang, Duy Kim, Huỳnh Tuấn, Phương Hậu, Văn Sơn, Cẩm Thủy, Hà Thu, Xuân Đào…

Một trong những lý do quan trọng để TPHCM trở thành trung tâm của ĐCTT là, thành phố đã xây dựng nên một môi trường mà ở đó, các nghệ nhân có thể giao lưu, biểu diễn và quan trọng nhất là sống được với nghề. Có thể nói, ĐCTT ở TPHCM đang “ngự trị” ở mọi không gian sinh hoạt cộng đồng, từ ngoại thành cho đến nhà máy, công trường, trường học, khu du lịch sinh thái… ĐCTT liên tục xuất hiện từ sự kiện văn hóa lớn của thành phố như Chợ hoa xuân Trên bến dưới thuyền, Đường hoa Nguyễn Huệ, Tuần văn hóa du lịch TPHCM…, các chương trình giải trí như Tìm kiếm giọng ca và ngón đờn tài tử, Tài tử cải lương, Vầng trăng cổ nhạc…, đến các CLB, đội nhóm giao lưu, sinh hoạt biểu diễn ĐCTT ở các quận, huyện, trung tâm văn hóa. Đó là chưa kể đến hàng loạt sân khấu ĐCTT ở các hàng quán, khu vui chơi giải trí nhằm phục vụ du khách trong và ngoài nước.

e6c-4137.jpg
Tiết mục Cần Giờ yêu thương của Trung tâm Văn hóa thể thao – truyền thông huyện Cần Giờ tại lễ khai mạc Liên hoan Đờn ca tài tử TPHCM giải Hoa sen vàng lần VI

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều nghệ nhân đã ví von TPHCM như “vùng đất lành” cho ĐCTT tồn tại và phát triển. Để có được đời sống tinh thần phong phú đa dạng đó, TPHCM cũng đã liên tục xây dựng các đề án để bảo tồn và phát huy nghệ thuật ĐCTT. Tháng 3-2018, UBND TPHCM đã phê duyệt “Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật ĐCTT Nam bộ trên địa bàn TPHCM (giai đoạn 2018-2020)”. Đến tháng 8-2022, TPHCM tiếp tục ban hành kế hoạch “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật ĐCTT Nam bộ trên địa bàn TPHCM đến năm 2025”.

Trên cơ sở các đề án, kế hoạch này, thành phố đã thực hiện nhiều hoạt động như mở các lớp tập huấn truyền dạy về ĐCTT; tổ chức thực hiện các chương trình giới thiệu và trình diễn ĐCTT phục vụ công chúng và sinh viên, học sinh trên địa bàn thành phố; tổ chức nhiều buổi tọa đàm, hội thảo khoa học, nói chuyện chuyên đề với sự tham gia của những nhà nghiên cứu, nhà sư phạm âm nhạc dân tộc và những nghệ nhân, nghệ sĩ, soạn giả danh tiếng; thực hiện nhiều chương trình cổ nhạc trên các phương tiện truyền thông đại chúng; tổ chức nhiều cuộc liên hoan, hội thi ĐCTT từ cấp huyện đến cấp thành phố, thu hút nhiều đối tượng, thành phần trong xã hội tham gia.

Nỗi lo kế thừa

Giống như các di sản văn hóa phi vật thể như ca trù, quan họ, bài chòi, ca Huế, hát xẩm…, ĐCTT là thể loại âm nhạc cần được bảo tồn và phát huy trong đời sống cộng đồng thông qua các phương thức sáng tác, trình diễn và truyền dạy. Đặc biệt với ĐCTT, việc truyền dạy còn nhằm thực hiện cam kết với UNESCO: phải được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giáo dục chính thức và không chính thức tại khắp 21 tỉnh, thành khu vực phía Nam (từ Ninh Thuận đến mũi Cà Mau), liên tục được tái tạo thông qua trao đổi văn hóa, thể hiện sự hòa hợp và tôn trọng lẫn nhau giữa các cộng đồng dân tộc với nhau.

Tuy nhiên, so với trước đây, hoạt động truyền dạy ĐCTT ở TPHCM đang có dấu hiệu đi xuống do nhiều nguyên nhân: những nghệ nhân giỏi nghề, có ngón đờn điêu luyện, sở hữu giọng ca đúng chất tài tử đa phần đã lớn tuổi không đủ sức khỏe truyền dạy; số lượng nghệ nhân đờn giỏi, ca hay tại các CLB ở các địa phương chỉ đếm trên đầu ngón tay; năng lực chuyên môn của một số nghệ nhân dạy đờn, ca hạn chế nhiều so với trước, không nắm chắc “lòng bản” của từng bản đờn, không vững vàng trong diễn tấu và hòa ca, dẫn đến việc truyền dạy gặp nhiều khó khăn, trở ngại, và hệ quả là chất lượng truyền dạy ngày càng giảm sút. Chưa kể, hiện đang có tình trạng một số loại hình nghệ thuật dân gian – dân tộc đã và đang dần bị mai một, biến dạng, lai căng và ĐCTT cũng có chung số phận.

Nguyên nhân chính là do số lượng người trẻ say mê và muốn gắn bó bền lâu với di sản văn hóa tinh thần này không nhiều như trước đây, một phần cũng vì loại hình nghệ thuật này rất kén chọn người chơi, đòi hỏi người học phải có năng khiếu thật sự và phải có sự kiên trì nhẫn nại khi theo đuổi. Trong khi đó, kinh phí hoạt động của các CLB thường hạn hẹp, thù lao bồi dưỡng cho nghệ nhân làm công tác truyền nghề thấp, ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng công tác truyền dạy.

“TPHCM có thể chọn ngày 5-12 hàng năm để tổ chức nhạc hội ĐCTT TPHCM (hoặc định kỳ 2 năm một lần) nhằm kích thích sự phát triển, phát huy tinh thần sáng tạo và tài năng trình diễn cho thành viên các CLB ĐCTT thuộc các trung tâm văn hóa quận, huyện, các CLB và với những ai yêu thích nghệ thuật ĐCTT. Nhạc hội cũng là dịp để tôn vinh các nghệ nhân có công lao đóng góp cho ĐCTT”.

Để vang mãi tiếng đờn

Từ thực tế trên, để ĐCTT tại TPHCM tiếp tục phát triển, vừa phục vụ công tác bảo tồn vừa đáp ứng yêu cầu thưởng thức ngày càng cao của người dân, đòi hỏi cần thiết phải có sự thay đổi mà trước hết là nâng cao chất lượng truyền dạy. Sự thay đổi đầu tiên là cần có chính sách đãi ngộ nghệ nhân, góp phần chăm lo cuộc sống và giúp họ yên tâm cống hiến cho nghề nghiệp, cho công tác truyền dạy thế hệ sau. Tiếp đó, phương pháp truyền dạy cũng cần đổi mới với các hình thức: ghi âm và quay clip các bài bản đờn hoặc ca muốn truyền dạy để phổ biến qua các phương tiện truyền thông, trang mạng xã hội… Những buổi sinh hoạt tại các CLB ĐCTT nên mời thêm nghệ nhân giỏi chuyên môn tham gia cố vấn, tập luyện thêm các bài bản, làn điệu mới. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng của thành phố như Sở VH-TT có thể đứng ra phối hợp các đơn vị khác, với các nghệ nhân danh tiếng để xây dựng chương trình đào tạo ĐCTT chuyên nghiệp, với khung chương trình đào tạo phù hợp và cấp bằng công nhận cho học viên sau khi hoàn thành khóa học.

Ở cấp độ cao hơn, cần sớm có sự thống nhất, hoàn chỉnh chính sách tổ chức nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn và truyền dạy nghệ thuật ĐCTT; tổ chức các hội thảo, tọa đàm khoa học chuyên đề về ĐCTT; ứng dụng số hóa nhằm tạo hiệu quả cho việc nghiên cứu khoa học, truyền dạy và quảng bá ĐCTT; thường xuyên khảo sát và đánh giá chất lượng giảng dạy ở các “lò” đào tạo ĐCTT, các thiết chế văn hóa đang tổ chức truyền dạy, các cá nhân mở lớp… Qua đó, ngành quản lý văn hóa và giới chuyên môn sẽ phát hiện và kịp thời khắc phục, điều chỉnh hoạt động truyền dạy ngày càng hoàn thiện, hiệu quả và chất lượng hơn. Và một điều không thể không nhắc đến là để nghệ thuật ĐCTT tại TPHCM được bảo tồn và phát huy bền vững, đã đến lúc nên xem xét việc xây dựng cơ chế xã hội hóa hoạt động ĐCTT. Vận động toàn xã hội cùng chung tay bảo lưu, giữ gìn di sản nghệ thuật dân gian truyền thống của đất Nam bộ.

Tối 4-12, tại sân khấu ngoài trời Ga Bình An, đường số 20, phường An Khánh, TP Thủ Đức, Sở VH-TT TPHCM phối hợp Trung tâm Văn hóa TPHCM tổ chức khai mạc Liên hoan ĐCTT Nam bộ TPHCM giải Hoa sen vàng lần thứ VI năm 2023. Liên hoan gồm 2 bảng: Bảng A có 22 đội thuộc TP Thủ Đức và các quận, huyện; bảng B dành cho các thí sinh tự do. Cuộc thi khuyến khích các đơn vị xây dựng chương trình dựa trên các bài bản tuyển chọn từ các cuộc vận động sáng tác lời mới cho ĐCTT Nam bộ do TTVH TPHCM lưu hành cũng như các bài ca được viết lời mới do các địa phương khác xuất bản trong thời gian qua.

THÚY BÌNH

Th.S PHẠM THÁI BÌNH



Nguồn

Cùng chủ đề

Quảng bá sản phẩm làng nghề truyền thống trên TikTok, nhiệm vụ bất khả thi?

Tự tin “chốt” thử thách mới Tham gia tập 6 của chương trình “Nghề Chủ Chốt”, diễn viên Hùng Thuận nhận nhiệm vụ quảng bá hình ảnh làng nghề truyền thống và hỗ trợ người sản xuất cập nhật xu hướng bán hàng trực tuyến trên TikTok Shop. Ngay khi nhận đề bài, diễn viên Hùng Thuận đã khẳng định: “Đây là công việc mà Thuận làm hàng ngày cùng với các bạn luôn. Chốt!”. Ngay lập tức, Hùng Thuận đã...

Người dân, du khách hào hứng tham gia nhiều hoạt động tại Lễ hội Sông nước

Ngày 2-6, người dân, du khách tiếp tục đổ về tham gia, cổ vũ các hoạt động bên lề thuộc khuôn khổ Lễ hội Sông nước TPHCM lần 2, kéo dài 10 ngày (từ 31-5 đến 9-6). Cũng trong dịp này, Sở Văn hoá và Thể thao TPHCM tổ chức Không gian văn hoá, giới thiệu các loại hình nghệ thuật di sản văn hoá dân tộc được UNESCO công nhận tại công...

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ tại TPHCM

Sáng 8-12, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TPHCM, Sở VH-TT TPHCM tổ chức Hội thảo khoa học "Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn TPHCM". Hội thảo là một trong các hoạt động văn hóa - khoa học giá trị, ý nghĩa, thiết thực kỷ niệm 10 năm UNESCO vinh danh nghệ thuật Đờn ca...

Khai mạc Liên hoan Đờn ca tài tử Nam bộ TPHCM giải “Hoa Sen Vàng”

Tối 4-12, tại sân khấu ngoài trời Ga tàu thủy Bình An, đường số 20, phường An Khánh, TP Thủ Đức, Sở VH-TT TPHCM - Trung tâm Văn hóa TPHCM tổ chức khai mạc Liên hoan Đờn ca tài tử Nam bộ TPHCM giải Hoa Sen Vàng lần thứ VI năm 2023. Ban giám khảo Liên hoan Đờn ca tài tử Nam bộ TPHCM giải Hoa Sen Vàng lần thứ VI năm 2023...

Lan tỏa nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ

Bảo tồn và phát huy Không phải đợi đến khi được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, mà ngay từ trước đó, ĐCTT đã được chú trọng đầu tư, quảng bá. Tuy nhiên, dấu mốc 5-12-2013 vẫn được xem là bước ngoặt để từ đó ĐCTT nhận được sự chú ý nhiều hơn. Từ dấu mốc đó, trong suốt 10 năm qua, chỉ tính riêng tại TPHCM đã có...

Cùng tác giả

Dâng hương tưởng niệm, trao quà gia đình chính sách

(HTV) - Đoàn công tác Tổng Cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam do Thiếu tướng Trần Ngọc Anh - Cục trưởng Cục Chính trị dẫn đầu có chuyến đi về nguồn tại huyện Lộc Ninh (tỉnh Bình Phước). ...

An Giang thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác, giao lưu kết nối giao thương hợp tác đầu tư

(HCM CityWeb) - Sáng 26/11, tại TP.Hồ Chí Minh, UBND tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị giới thiệu tiềm năng đầu tư và quảng bá sản phẩm đặc trưng tỉnh An Giang. Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Hồ Văn Mừng phát biểu khai mạc hội nghị   Tham dự có Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc,...

Tập huấn công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục cho cơ sở đại học

Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến, với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ GDĐT; đại diện lãnh đạo và cán bộ của 7 tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục trong nước và hơn 200 cơ sở giáo dục đại học, với 300 điểm cầu, hơn 2.000 đại biểu tham gia tập huấn. Quang cảnh hội thảo Phát biểu khai mạc hội thảo, Cục trưởng Cục...

Tổng Bí thư: Thời điểm ý Đảng quyện với lòng dân bước vào kỷ nguyên mới

Chiều 25.11, tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, GS-TS Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành T.Ư Đảng, trực tiếp trao đổi chuyên đề “Kỷ nguyên phát triển mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”. Tham dự lớp học có nhiều ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, các ủy viên T.Ư Đảng, cùng nhiều lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan T.Ư, địa phương và các học viên các...

TP Hồ Chí Minh đặt mục tiêu huy động 714.000 tỷ đồng nguồn lực xã hội phát triển hạ tầng

Dự án đường Vành đai 3 đoạn qua huyện Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh (ảnh: Hoàng Hùng)   UBND TP Hồ Chí Minh khẳng định việc xây dựng Đề án “Huy động nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển hạ tầng trên địa bàn TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2024 – 2030” là rất cần thiết nhằm đề ra định hướng, giải pháp quản lý, khai thác, huy động, phân bổ, sử dụng và phát huy có hiệu quả các nguồn...

Cùng chuyên mục

Trao mũ bảo hiểm cho học sinh tiểu học trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh

(HCM CityWeb) – Sáng 25/11, Ban An toàn giao thông TP.Hồ Chí Minh phối hợp với Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Công ty Honda Việt Nam tổ chức Lễ trao mũ bảo hiểm cho học sinh Trường Tiểu học Giồng Ông Tố, TP. Thủ Đức, TP.Hồ Chí Minh Ban An toàn giao thông TP.Hồ Chí Minh phối hợp...

Triển lãm “Hoàng Sa, Trường Sa – Biển, đảo thiêng liêng”

Trong hai ngày 22 và 23-11, tại TP Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phối hợp với Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ), Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam và Bảo tàng Hải quân tổ chức Triển lãm “Hoàng Sa, Trường Sa - Biển, đảo thiêng liêng”. Triển lãm giới thiệu gần 200 tài liệu, bản đồ, hình ảnh...

Nhận diện lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TPHCM sau 50 năm

Chủ trì tọa đàm là các đồng chí: Phan Nguyễn Như Khuê, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM; Nguyễn Thọ Truyền, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM và NSƯT Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH-TT TPHCM. Phát biểu kết thúc, đồng chí Phan Nguyễn Như Khuê cho biết, kết quả tọa đàm là cơ sở tin cậy để Hội...

Công bố bảng xếp hạng 100 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam năm 2024

(HCM CityWeb) – Chiều 19/11, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Công ty Anphabe (đơn vị tư vấn tiên phong về giải pháp Thương hiệu Nhà tuyển dụng và Môi trường làm việc Hạnh phúc) đã công bố bảng xếp hạng 100 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2024. Ban tổ chức công bố kết quả TOP 100 nơi làm việc tốt...

Cục Thuế TPHCM có thêm 2 phó cục trưởng

Sáng 18-11, Cục Thuế TPHCM tổ chức hội nghị công bố quyết định bổ nhiệm phó cục trưởng Cục Thuế TPHCM. Cùng với đó là các giải pháp nuôi dưỡng nguồn thu, chú trọng đến thuế thương mại điện tử… Đánh giá cao hai đồng chí vừa được bổ nhiệm, trưởng thành từ cơ sở, nắm bắt đầy đủ các vấn đề khó khăn hiện nay của ngành thuế TPHCM, ông...

Vận động doanh nghiệp kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe tải, container lắp đặt camera quan sát “điểm mù”

(HCM CityWeb) - Trong thời gian qua, tình hình tai nạn giao thông còn diễn biến phức tạp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó các vụ tai nạn giao thông do người điều khiển các phương tiện di chuyển vào đúng “điểm mù” của xe tải, xe container vẫn còn phổ biến. Điểm mù của xe container   Đội CSGT...

TP.Hồ Chí Minh triển khai nhiều giải pháp nâng cao chỉ số Thủ tục hành chính

(HCM CityWeb) – Trong thời gian qua, TP.Hồ Chí Minh đã triển khai các chỉ số chỉ đạo, điều hành và đánh giá chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công theo thời gian thực trên môi trường điện tử. Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trần Thị Diệu Thúy thông tin tình hình triển khai Đề án 06...

Ra mắt ứng dụng công dân số Thành Phố Hồ Chí Minh

(HCM CityWeb) – Chiều 14/11, trong khuôn khổ Hội nghị giao ban với UBND một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về thúc đẩy triển khai nhiệm vụ của Đề án 06, UBND TP.Hồ Chí Minh đã ra mắt “Ứng dụng Công dân số Thành phố Hồ Chí Minh” (gọi tắt là “App Công dân số”) với mục đích Kết nối công dân và chính quyền. Đây là một ứng dụng di động thông...

Cảnh giác với thủ đoạn mạo danh cơ quan tư pháp liên hệ người nhà của các đối tượng đang bị khởi tố bị...

(HCM CityWeb) - Ngày 13/11, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã phát thông báo cảnh giác với thủ đoạn mạo danh cơ quan tư pháp (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân) liên hệ với người nhà của các đối tượng đang bị khởi tố bị can, bắt tạm giam để yêu cầu người nhà nạn nhân chuyển tiền “chạy án” bằng tiền điện tử USDT rồi chiếm đoạt. Qua công tác...

Đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025 của TP.Hồ Chí Minh

(HCM CityWeb) – Sáng 13/11, tại Hội trường UBND quận Phú Nhuận, Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2023-2025. Quang cảnh hội nghị Đến dự hội nghị có Giám đốc Sở Nội vụ...

Tin nổi bật

Tin mới nhất