Powered by Techcity

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô

Ô Quan Chưởng, cửa ô cuối cùng còn lại của Hà Nội. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Năm cửa ô:

Hình ảnh năm cửa ô đã trở thành biểu tượng trong ngày Giải phóng Thủ đô, khi nhạc sĩ Văn Cao viết trong bài “Tiến về Hà Nội”: “5 cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về…”.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến từng chia sẻ: “Dự đoán của nhạc sĩ Văn Cao trùng khớp với 5 cánh quân tiến vào tiếp quản Hà Nội đầu tháng 10-1954. Từ ngày 7 đến 9/10/1954, các đơn vị bộ đội đã qua cửa ô Cầu Giấy, Cầu Dền, Yên Phụ, Hàng Đậu và Thụy Khuê vào Hà Nội.

Các đơn vị thuộc Trung đoàn Thủ đô dẫn đầu đội hình bộ binh hành tiến từ Mai Dịch, Ô Cầu Giấy, Hàng Đẫy, Cửa Nam, Hàng Bông, ra Bờ Hồ, Đồng Xuân, Cửa Bắc vào thành Hà Nội. Phía nam, đội hình bộ binh, cơ giới của Đại đoàn 308 hùng dũng diễu qua Bạch Mai, Phố Huế, Tràng Tiền … Đoàn quân đi đến đâu, tiếng reo hò nổi lên như sóng dậy đến đó. Đường phố rực màu cờ hoa cùng những gương mặt, nụ cười, ánh mắt rạng ngời của người dân Hà Nội chào đón.

(Lời kể của cựu chiến sĩ “Cảm tử quân” Trung đoàn Thủ đô Bạch Văn Hạnh)

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến cũng là người nghiên cứu sâu về Hà Nội cho biết, các tài liệu như “Bắc thành dư địa chí” do Tổng trấn Lê Chất tổ chức biên soạn dưới thời Minh Mạng, “Hà Nội địa dư” (Dương Bá Cung, 1851, soạn theo sắc chỉ của vua Tự Đức), “Phương Đình dư địa chí loại” (Nguyễn Văn Siêu và Bùi Ngọc Quỹ, in năm 1900), “Thăng Long cổ tích khảo tịnh hội đồ” (Đặng Xuân Khanh biên soạn, EFEO 1956) đều xác định Thăng Long – Hà Nội có 21 cửa ô. Nhưng cũng có các tài liệu sau này chép rằng Hà Nội có 15, 16 cửa ô. Theo thời gian, sau này kinh đô chuyển vào Huế, các cửa ô cũng dần thay đổi hoặc mất đi. Đến cuối thế kỷ 19, cửa ô chỉ còn là tên gọi. Duy nhất một cửa còn sót là cửa ô Quan Chưởng. Năm 1906, chính quyền thực dân Pháp định phá cửa ô này, nhưng may mắn được trường Viễn Đông Bác Cổ can thiệp nên giữ được nguyên vẹn.

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 1
 

Ô Quan Chưởng ngày nay. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Chính quyền cũng đã đổi tên nhiều cửa ô, nhưng dân chúng vẫn gọi theo tên nôm, như: Ô Phúc Lâm gọi là Ô Hàng Đậu, Ô Thịnh Yên gọi là Ô Cầu Dền, Ô Thanh Bảo gọi là ô Cầu Giấy… Những tên nôm đó vẫn được dùng cho đến hôm nay, nhưng cửa ô duy nhất còn lại là Ô Quan Chưởng. Những cửa ô còn lại đã trở thành các công trình công cộng, đường sá, cầu vượt hoặc nhà ở.

Di tích Ô Quan Chưởng ngày nay nằm trên phố Hàng Chiếu, phường Đồng Xuân, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đi từ xa đã có thể thấy đoạn tường và cổng cửa ô rêu phong cổ kính. Trên cổng còn ghi dòng chữ: “Đông Hà Môn” nghĩa là cửa Đông Hà, nhưng dân gian vẫn gọi đây là Ô Quan Chưởng.

Ô Chợ Dừa hiện nay là điểm giao cắt của 6 tuyến phố Xã Đàn, Khâm Thiên, Tôn Đức Thắng, Tây Sơn, Đê La Thành, Ô Chợ Dừa.

Ô Cầu Dền chính là ngã tư lớn nối Phố Huế, Bạch Mai, Trần Khát Chân, Đại Cồ Việt.

Ô Đống Mác nằm cuối phố Lò Đúc, ở đoạn giao với đường Trần Khát Chân và phố Kim Ngưu.

Ô Cầu Giấy được cho là nằm ở phố Thanh Bảo giao với phố Sơn Tây.

Cầu Long Biên

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 2
 

Những người lính Pháp cuối cùng rút khỏi Hà Nội. (Ảnh tư liệu)

Cầu Long Biên là chứng tích lịch sử quan trọng của ngày Giải phóng Thủ đô. Ngày 20/7/1954, theo các điều khoản Hiệp định Geneva, toàn bộ quân đội Pháp có 80 ngày để rút quân khỏi Hà Nội.

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 3
 

Cầu Long Biên ngày nay. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Đến 16 giờ ngày 9/10/1954, những người lính Pháp cuối cùng đã rút khỏi Hà Nội qua cầu Long Biên sang phía Gia Lâm, để từ đó rút về Hải Phòng. Một đơn vị của Trung đoàn Thủ đô tiến lên đầu cầu Long Biên giữa tiếng reo hò, hoan hô của nhân dân đứng đón dọc các phố Hàng Đậu, Trần Nhật Duật.

Cột Cờ Hà Nội

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 4
 

Lễ chào cờ tại sân Cột Cờ Hà Nội. (Ảnh: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III)

Đúng 15 giờ ngày 10/10/1954, trong không khí tưng bừng của đoàn quân tiến về giải phóng Thủ đô, có một buổi lễ đặc biệt diễn ra ngay sân Đoan Môn – Hoàng thành Thăng Long (khi đó gọi là sân Cột Cờ), đó chính là lễ chào cờ lịch sử đầu tiên trong ngày Hà Nội được giải phóng.

Các đơn vị tham dự lễ chào cờ tập hợp thành khối nghiêm chỉnh, đứng đầu là Trung đoàn Thủ đô. Tiếp theo đội hình bộ binh là cơ giới, pháo binh hàng ngữ thẳng tắp, trang nghiêm. Chung quanh sân vận động, quần chúng nhân dân chen chân đứng kín các trục đường, háo hức tham dự lễ chào cờ lịch sử.

Lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính thành phố tổ chức với sự có mặt của các đơn vị quân đội tham gia tiếp quản Thủ đô và hàng vạn đồng bào. Đoàn quân nhạc cử Quốc ca. Còi Nhà hát Lớn nổi lên một hồi dài. Lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên đỉnh Cột Cờ, phấp phới tung bay.

Tại lễ chào cờ lịch sử này, người dân Hà Nội lắng nghe Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh (do Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ đọc) gửi đồng bào Thủ đô nhân ngày giải phóng: “Tám năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhau, nhưng lòng Chính phủ luôn luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay, do nhân dân ta đoàn kết, nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, hòa bình đã thắng lợi, Chính phủ lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết kể… Chính phủ và nhân dân ta phải cùng nhau cố gắng nhiều để khôi phục, củng cố và phát triển đời sống tinh thần và vật chất của Thủ đô ta”.

Nhà hát Lớn

Sau ngày Giải phóng Thủ đô, Nhà hát Lớn Hà Nội là nơi tổ chức kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa I, kỳ họp đầu tiên trong hòa bình của thủ đô Hà Nội (ngày 20 đến 26/3/1955). Đây cũng là nơi người dân Hà Nội treo ảnh chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, băng-rôn biểu ngữ và cờ đỏ sao vàng đón chào đoàn quân chiến thắng tiến về Thủ đô.

Phố Hàng Đào

Phố Hàng Đào là nơi các tầng lớp nhân dân Hà Nội tề tựu đón đón chào đoàn quân tiến về giải phóng Thủ đô ngày 10/10/1954.

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 5
 

Trung đoàn Thủ đô về đến phố Hàng Gai. (Ảnh: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III)

Phố Hàng Đào cũng là nơi đón đoàn xe đầu tiên do Thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Chủ tịch Ủy ban Quân chính và bác sĩ Trần Duy Hưng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quân chính dẫn đầu đi qua phố Hàng Đường, Hàng Ngang, Hàng Đào vào trung tâm thành phố.

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 6
 

Phố Hàng Đào ngày nay. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Trung đoàn Thủ đô, các đoàn cơ giới và pháo binh cũng tiến vào thành phố qua cung đường này.

Chợ Đồng Xuân

Những di tích lịch sử gắn với cuộc chiến bảo vệ và giải phóng Thủ đô ảnh 7
 

Chợ Đồng Xuân ngày nay.

Chợ Đồng Xuân là nơi đã diễn ra những trận chiến đấu anh dũng trong 60 ngày đêm Hà Nội rực lửa chống thực dân Pháp xâm lược cuối năm 1946, đầu năm 1947. Nổi bật nhất trong đó là trận đánh chợ Đồng Xuân ngày 14/2/1947. Những trận chiến này góp phần bảo vệ cho cơ quan Trung ương rút lui an toàn, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đến thắng lợi, và Thủ đô được giải phóng hoàn toàn vào ngày 10/10/1954.

Chiều 8/10/1954, Pháp làm lễ cuốn cờ tại Thành Hà Nội. Sáng 9/10, bộ đội ta từ đê La Thành chia làm hai mũi tiến vào tổ chức tiếp thu các khu vực quân sự như Quần Ngựa, Bạch Mai, Đồn Thủy, Thành Hà Nội. Quân Pháp rút đến đâu, ta tiến đến đấy, tổ chức tiếp thu theo lối “cuốn chiếu”…

Ở ngoại thành, địch rút khỏi quận lỵ Văn Điển từ ngày 6/10. Sáng 9/10, các đội công tác ngoại thành cùng bộ đội vào tiếp quản Quảng Bá, Cầu Giấy, Ngã Tư Sở, Quỳnh Lôi và đến trưa tiếp quản Đại lý Hoàn Long (Hà Đông ngày nay).

16 giờ ngày 9/10, những tên lính Pháp cuối cùng rút hết sang phía đông cầu Long Biên để rời khỏi Hà Nội.

Đến 16 giờ 30 phút, Quân đội Việt Nam hoàn toàn kiểm soát thành phố, tiếp quản toàn bộ thành phố Hà Nội gọn gàng và trật tự.

Đêm 9/10, đêm hòa bình đầu tiên thành phố rực rỡ trong rừng cờ và niềm vui khôn xiết của nhân dân Thủ đô.

(Đảng bộ thành phố Hà Nội 90 năm xây dựng và phát triển)

———

(Tham khảo từ các nguồn: Đảng bộ thành phố Hà Nội 90 năm xây dựng và phát triển – NXB Hà Nội; Lịch sử Nhà hát Lớn Hà Nội; Lịch sử Hà Nội – Philippe Papin; Trang web Sở Nội vụ Hà Nội; Triệu dấu chân qua những cửa ô – Nguyễn Trương Quý)

Nhandan.vn

Nguồn: https://nhandan.vn/nhung-di-tich-lich-su-gan-voi-cuoc-chien-bao-ve-va-giai-phong-thu-do-post718938.html

Cùng chủ đề

Người Hà Nội xuống phố hòa vào không khí 70 năm giải phóng Thủ đô

10/10/2024 | 23:36 TPO – Tối 10/10, hàng nghìn người dân đã đổ về Hồ Gươm, hòa mình vào không khí đặc biệt thiêng liêng trong dịp kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2024). VIDEO: Không khí Hà Nội tối 10/10. Tối 10/10, đông đảo người dân và du khách đã đến...

Hà Nội trong ký ức người Việt xa xứ và bạn bè Nga

Bà Phạm Thanh Xuân, Ủy viên Ban thường vụ Hội Người Việt Nam tại Nga: Tôi sinh ra và lớn lên ở Thủ đô Hà Nội. Tôi đã xa Hà Nội 36 năm rồi. Sau rất nhiều năm xa Hà Nội, khi trở về, tôi cảm thấy rất vui mừng trước sự phát triển của Thủ đô. Bên cạnh những con phố cổ, những mái ngói thâm nâu, thì bây giờ Hà Nội đã có những con đường phố to hơn,...

Từ điểm tựa hoà bình tiến tới tương lai

Khu vực Hồ Hoàn Kiếm và phụ cận. Ảnh: DUY LINHCũng năm này, một đoạn video về Hà Nội tour của các Đại sứ Phái đoàn Liên minh châu Âu, Pháp, Anh và Romania đã được chia sẻ chóng mặt trên các nền tảng mạng xã hội khắp toàn cầu. Đoạn clip bắt đầu từ cảnh Đại sứ Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam Bruno Angelet, Đại sứ Anh Giles Lever, Đại sứ Pháp Jean Noel...

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước: Hà Nội phải xứng tầm Thủ đô trong kỷ nguyên phát triển mới

Sáng 10/10,  Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và TP Hà Nội tổ chức trọng thể lễ kỷ niệm cấp quốc gia kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024). Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự lễ kỷ niệm. Tham dự lễ kỷ niệm còn có lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, ban,...

Hà Nội – đô thị hiện đại giữa lòng di sản nghìn năm

(Dân trí) – TP Hà Nội đang có nhiều thay đổi lớn về diện mạo. Nhiều tuyến đường vành đai, trục hướng tâm, cầu được đầu tư, từng bước hình thành hệ thống giao thông đồng bộ, khép kín, xứng với vị thế là Thủ đô. Những công trình hiện đại tiêu biểu của Hà Nội (Video: Hữu Nghị) Di sản kiến trúc đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng bản sắc các đô thị lịch sử. Cùng với...

Cùng tác giả

Thúc đẩy “chuyển động” các dự án điện khí

Phát triển điện khí/LNG là tất yếu Mục tiêu phát triển điện khí nói chung và LNG nói riêng đã được xác định rõ với vai trò sẽ nguồn điện chạy nền, đảm bảo sự ổn định, an toàn cho hệ thống điện khi các nguồn năng lượng tái tạo với đặc tính không ổn định, phát triển với tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu nguồn điện; cùng với chính sách không tiếp tục phát triển các dự...

Công binh, quân y, không quân Việt Nam thực hành xử lý tình huống thảm họa động đất

Công binh Việt Nam và Ấn Độ phối hợp thực hành về nhận thức và xử lý vật liệu nổ Những ngày qua, các lực lượng gìn giữ hòa bình Việt Nam tiếp tục các hoạt động trong giai đoạn huấn luyện kỹ năng chuyên ngành thuộc Diễn tập song phương giữa Việt Nam và Ấn Độ về gìn giữ hòa bình Liên Hiệp Quốc (VINBAX 2024). Theo đó, bộ phận công binh học lý thuyết trên lớp về nhận thức...

Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ “một mũi tên trúng hai đích”

Tên lửa tầm xa của Mỹ có thể giúp Ukraine nhắm vào nhiều mục tiêu quan trọng của Nga. (Nguồn: The Guardian) Tổng thống Mỹ Joe Biden đã “bật đèn xanh” để Ukraine được sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ sản xuất (ATACMS) để tấn công bên trong nước Nga. Câu hỏi đặt ra ATACMS có gì lợi hại mà Ukraine mất nhiều thời gian mới có thể “xé rào”, đồng thời với sự góp mặt của ATACMS,...

Cùng chuyên mục

Thúc đẩy “chuyển động” các dự án điện khí

Phát triển điện khí/LNG là tất yếu Mục tiêu phát triển điện khí nói chung và LNG nói riêng đã được xác định rõ với vai trò sẽ nguồn điện chạy nền, đảm bảo sự ổn định, an toàn cho hệ thống điện khi các nguồn năng lượng tái tạo với đặc tính không ổn định, phát triển với tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu nguồn điện; cùng với chính sách không tiếp tục phát triển các dự...

Công binh, quân y, không quân Việt Nam thực hành xử lý tình huống thảm họa động đất

Công binh Việt Nam và Ấn Độ phối hợp thực hành về nhận thức và xử lý vật liệu nổ Những ngày qua, các lực lượng gìn giữ hòa bình Việt Nam tiếp tục các hoạt động trong giai đoạn huấn luyện kỹ năng chuyên ngành thuộc Diễn tập song phương giữa Việt Nam và Ấn Độ về gìn giữ hòa bình Liên Hiệp Quốc (VINBAX 2024). Theo đó, bộ phận công binh học lý thuyết trên lớp về nhận thức...

Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ “một mũi tên trúng hai đích”

Tên lửa tầm xa của Mỹ có thể giúp Ukraine nhắm vào nhiều mục tiêu quan trọng của Nga. (Nguồn: The Guardian) Tổng thống Mỹ Joe Biden đã “bật đèn xanh” để Ukraine được sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ sản xuất (ATACMS) để tấn công bên trong nước Nga. Câu hỏi đặt ra ATACMS có gì lợi hại mà Ukraine mất nhiều thời gian mới có thể “xé rào”, đồng thời với sự góp mặt của ATACMS,...

Động thổ nhà máy tôn thép 45 triệu USD; Bổ sung 800 tỷ đồng để xây dựng cầu Phong Châu mới

Động thổ nhà máy tôn thép 45 triệu USD; Bổ sung 800 tỷ đồng để xây dựng cầu Phong Châu mớiHải Phòng: Động thổ nhà máy sản xuất tôn thép Việt Pháp 45 triệu USD; Bổ sung 800 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương để xây dựng cầu Phong Châu mới… Đó là hai trong số những thông tin về đầu tư đáng chú ý trong tuần qua. Hải Phòng: Động thổ nhà máy sản xuất tôn...

Giá dầu tăng mạnh, thị trường kim loại phục hồi

Giá năng lượng và kim loại đồng loạt tăng mạnh, trong đó giá dầu thô bứt phá nhờ những diễn biến mới trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, thị trường kim loại cũng ghi nhận diễn biến tích cực với sự phục hồi của bạc và bạch kim. Đóng cửa, chỉ số MXV-Index tăng 1,32% lên 2.179 điểm. Chỉ số MXV-Index Giá dầu thô đồng loạt tăng mạnh trở lại Kết thúc phiên giao dịch đầu tuần, giá dầu thô...

Thủ tướng đề xuất 3 bảo đảm chiến lược cho công cuộc xóa đói nghèo trên toàn cầu

Tổng thống Brazil, Chủ tịch G20 Luiz Inácio Lula da Silva và Phu nhân đón Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân tới dự Hội nghị  Sáng 18/11 theo giờ địa phương, tại thành phố Rio de Janeiro, Brazil, Hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2024 đã khai mạc với chủ đề “Xây dựng một thế giới công bằng và một hành tinh bền vững” dưới sự chủ trì của Tổng thống Brazil Lula da Silva, Chủ tịch G20...

Chương trình Trình diễn trang phục các dân tộc tỉnh Hòa Bình

Tối 17/11, tại Quảng trường Hòa Bình (TP Hòa Bình), trong khuôn khổ Tuần Văn hóa - Du lịch (VH-DL) tỉnh Hòa Bình năm 2024 diễn ra Chương trình Trình diễn trang phục các dân tộc tỉnh Hòa Bình. Tới dự có đồng chí Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức Tuần VH-DL tỉnh; lãnh đạo các sở, ban, ngành, huyện, thành phố cùng đông đảo nhân dân và du khách. Phát biểu...

Nga phản đối ngừng bắn, cáo buộc Mỹ châm dầu vào lửa

Lãnh thổ Ukraine bị tập kích mạnh Trang The Kyiv Independent ngày 18.11 dẫn thông báo từ giới chức địa phương của Ukraine cho hay các cuộc tấn công của Nga trong ngày đã làm nhiều người thương vong. Tại tỉnh Sumy ở miền bắc, nhiều cuộc tấn công trong đêm khiến 11 người thiệt mạng và 89 người bị thương. Điểm xung đột: Mỹ cho Ukraine tấn công sâu vào đất Nga, xung đột sắp leo thang? Không quân Ukraine nói...

Chương trình nghệ thuật “Cùng nhau giữ nước” khơi dậy dòng chảy lịch sử hào hùng của dân tộc

Tối 18/11, tại Hoàng Thành Thăng Long – Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì, phối hợp với Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam, UBND thành phố Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật “Cùng nhau giữ nước”. Chương trình nhằm chào mừng kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và 35 năm ngày hội quốc phòng toàn dân, 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô. Tham...

Tin nổi bật

Tin mới nhất