Họa sĩ Ngọc Đan và những chuyến phiêu lưu ‘ngược dòng’

Sáng 18.11 tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, nữ họa sĩ Ngọc Đan đã có buổi khai mạc ấm áp bằng triển lãm mỹ thuật Ngược dòng, được chị đầu tư nhiều công sức và tâm huyết. Ngọc Đan hạnh phúc khi gặp lại “người quen” đồng nghiệp và công chúng yêu mến chị và những tác phẩm tuyển chọn lần đầu tiên được công bố.

Được biết, triển lãm Ngược dòng là tập hợp 30 tác phẩm sơn dầu, đa số là tranh khổ lớn được chị sáng tác trong khoảng thời gian 2019 – 2023, thuộc 2 series: Series tĩnh vật chim, hoa, cá, lá và series Ngược dòng với các tác phẩm hội họa giá vẽ kết hợp với những bộ khung độc đáo tạo thành những tác phẩm sắp đặt trên tường. Cả hai series là sự tiếp nối của tư duy nghệ thuật mang đậm phong cách cá nhân được họa sĩ Ngọc Đan xây dựng và phát triển một cách thống nhất từ 2011 đến nay.

Trả lời câu hỏi thắc mắc của các nhà báo, họa sĩ Ngọc Đan cho biết: “Sở dĩ tên gọi của triển lãm là Ngược dòng và nhiều người hơi tò mò tại sao tôi chọn “chim, hoa, cá, gái” làm những chủ thể chính cho các sáng tác trong suốt những năm qua, đó chính là sự phản biện lại về những định kiến lâu đời trong giới mỹ thuật, vốn luôn không đánh giá cao những hình tượng này”.

Nữ họa sĩ tâm sự: “Thời gian qua thế giới có quá nhiều biến động, cuộc sống dường như bị đảo lộn bởi dịch bệnh và chiến tranh. Tất cả tạo nên một tập hợp chất liệu quý giá để tôi thực hiện những tác phẩm đặc biệt trong giai đoạn này. Với tôi, đặc tính thời đại và thực tại xã hội là bối cảnh để nhận diện con người trong hành trình của sự sống. Nghệ thuật của tôi tập trung khai phá thế giới nội tâm và sức mạnh tinh thần của con người trên hành trình tìm về cội nguồn của nền văn minh. Những ngày Covid – 19 cũng là quãng thời gian tôi chiêm nghiệm và tìm lại mình những gì quan trọng nhất. Tôi có vài tác phẩm sáng tác ở giai đoạn đau thương này, đó là: Hãy kể tôi nghe về bầu trời (2020), Chờ ra khơi (2021), Chờ bão tan (2021), Sống còn (2021)”.

Đó là những khung cửa sổ chia đôi với hai góc nhìn từ hai chiều không gian được đưa vào tranh như một sự đối lập. Một nửa khung cửa sổ là góc nhìn quan sát từ bên trong, cũng là góc nhìn hiện thực đầy vật chất với những vật dụng thực tế ở thì hiện tại đời sống con người cần có để vượt qua những ngày dài giãn cách xã hội. 

Đó còn là góc nhìn từ bên ngoài khung cửa sổ, là ánh mắt và niềm vui của nhân vật khi được hòa mình và tương tác với thiên nhiên, những chú chim cũng không còn sợ hãi mà đến gần với con người hơn, đậu trên cành cây hay trên khung cửa sổ. Những khoảng trống của khung sắt cửa sổ nơi bầy chim đậu tượng trưng cho không gian và bầu trời tự do mà con người luôn hướng đến…

Họa sĩ Ngọc Đan cho rằng: “Ý chí đã không bị hiện tại ngặt nghèo trói buộc, tinh thần đã phá tan ranh giới của hoàn cảnh, góc nhìn của tâm hồn đã vượt thoát khỏi những giới hạn của bối cảnh và hoàn cảnh xã hội, tìm được sự tự do đích thực để bay bổng”.

Hai tác phẩm Chờ bão tan và Chờ ra khơi chị lấy cảm hứng từ làng chài cổ Nam Ô (Đà Nẵng). Dãy thuyền thúng xếp hàng trong những tháng ngày không được ra biển, những mái chèo phải gác lại xung quanh trong cảnh ngư dân đang trông ngóng về hướng biển để chờ cơ hội được ra khơi sau bão giông.

Xem tranh của nữ họa sĩ Ngọc Đan, nhà phê bình mỹ thuật Ngô Kim Khôi đánh giá rất cao cách thể hiện bằng các nét vẽ đơn giản nhưng chuyển tải nhiều thông điệp. Ông nhận xét ngắn gọn: “Tôi nhận thấy trong các tác phẩm của Ngọc Đan dẫu muốn thể hiện cá tính mạnh mẽ, bứt phá bằng cuộc phiêu lưu Ngược dòng nhưng luôn thấp thoáng trong đó sự cô đơn rất nhiều…”.