Hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội, giảm thiểu rủi ro từ các FTA

Từ năm 2022, trên cơ sở các chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 99/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 – 2026 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021 – 2025, Bộ Công Thương đã triển khai xây dựng Đề án Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA (FTA Index).

Các chỉ số đo lường của FTA Index  không chỉ là cơ sở để doanh nghiệp, địa phương tự “soi mình”, đánh giá về kết quả của quá trình thực hiện, tận dụng FTA mà còn hỗ trợ doanh nghiệp tối đa từ khâu sản xuất đến khi bán hàng, xuất khẩu, góp phần duy trì được chuỗi giá trị đối với hoạt động của doanh nghiệp.

Chia sẻ tại Tọa đàm “FTA Index – Vai trò của cơ quan địa phương trong hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội, giảm thiểu rủi ro từ các FTA” do Báo Công Thương vừa tổ chức, ông Lê Anh Văn – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ pháp luật và Phát triển nguồn nhân lực (Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam) đánh giá, việc xây dựng bộ chỉ số FTA Index rất ý nghĩa, quan trọng, bởi qua đó sẽ có bộ công cụ đo lường được mức độ tận dụng FTA của doanh nghiệp, cũng như mức độ hỗ trợ của chính quyến địa phương đối với doanh nghiệp trong tận dụng các FTA.

Đồng thời, qua bộ chỉ số này, Chính phủ sẽ nắm rõ hơn tình hình triển khai hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA của các địa phương để có những chỉ đạo, giám sát công tác thực thi FTA tại các địa phương. Đồng thời, có giải pháp, hỗ trợ gỡ khó kịp thời; từ đó giúp cho doanh nghiệp có định hướng phát triển bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn hội nhập.

Trước ý nghĩa tích cực trên, có thể nói, việc triển khai xây dựng bộ chỉ số FTA Index của Bộ Công Thương được đặt nhiều kỳ vọng có thể cải thiện, gỡ khó cũng như nâng cao năng lực tận dụng FTA cho doanh nghiệp. Bởi thực tế, ông Lê Anh Văn cho rằng, thời gian qua, mức độ cung cấp thông tin FTA đối với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa là chưa rõ nét. Còn ở góc độ thực thi, hầu như doanh nghiệp khu vực nhỏ và vừa đang thiếu các công cụ tiếp cận FTA.

Do vậy, thông qua FTA Index, doanh nghiệp cải thiện các hạn chế, khó khăn trong quá trình tận dụng FTA. Đồng thời, nhận biết được chính sách của Nhà nước đang hỗ trợ địa phương ở địa bàn thực thi FTA như thế nào; giúp cho doanh nghiệp định hướng chiến lược về kinh doanh, đầu tư vào sản phẩm hàng hoá, đáp ứng về tiêu chuẩn chất lượng hàng hoá cũng như có kế hoạch nâng cao chất lượng nguồn nhân lực…, nâng cao lợi thế cạnh tranh khi vươn ra thị trường quốc tế.

Về phía địa phương, Giám đốc Sở Công Thương Thành phố Hải Phòng – ông Nguyễn Công Hân cho biết: “Hải Phòng rất quan tâm đến việc triển khai Đề án xây dựng FTA Index nên ngay sau khi Đề án có những bước đi đầu tiên, vào tháng 12/2023, chúng tôi đã chủ động tổ chức Chương trình tập huấn về Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA cho cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Các nội dung như: Giới thiệu/Kế hoạch triển khai/Hướng dẫn tổ chức thực hiện đánh giá FTA Index đã được phổ biến tới các đối tượng tham dự”. Hiện nay, Sở Công Thương thành phố đang phối hợp với Trường Đại học Ngoại thương tiến hành rà soát danh sách doanh nghiệp trên địa bàn theo tình trạng hoạt động thực tế để đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của đối tượng được điều tra.

Bày tỏ mong đợi kết quả từ Bộ chỉ số FTA Index, Giám đốc Sở Công Thương Thành phố Hải Phòng cho rằng, Bộ chỉ số sẽ hỗ trợ Hải Phòng đánh giá mức độ tận dụng và hiệu quả thực thi các Hiệp định thương mại tự do ở các góc độ:  Thứ nhất, đánh giá kết quả thực hiện các FTA của thành phố so với chương trình hành động do Chính phủ ban hành cũng như các chương trình hành động mà chính thành phố xây dựng nhằm thực thi các FTA, từ đó tìm ra những ưu điểm cũng như hạn chế trong việc thực hiện các FTA này, làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách, chiến lược phát triển tại thành phố. Thứ hai, đánh giá được mức độ hiệu quả của các FTA đem lại cho thành phố Hải Phòng, đặc biệt đánh giá đến những đối tượng thụ hưởng trực tiếp là doanh nghiệp và người tiêu dùng. Thứ ba, giúp các nhà đầu tư định hướng và đưa ra quyết định đầu tư, từ đó giúp khuyến khích các dòng đầu tư chất lượng cao vào thành phố tận dụng cơ hội từ các FTA.

Căn cứ kết quả của Bộ chỉ số, địa phương sẽ biết mình đang mạnh ở điểm nào, yếu ở điểm nào, từ đó sẽ có những điều chỉnh trong công tác quản lý nhà nước cho phù hợp nhằm thực thi và tận dụng FTA tốt nhất.

Theo thông tin từ Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), bộ chỉ số FTA Index được xây dựng dựa trên nguồn thông tin dữ liệu thống kê và thông tin khảo sát doanh nghiệp hàng năm, thông qua các hoạt động: Khảo sát và thu thập dữ liệu sơ cấp doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trong nước, doanh nghiệp tại khu vực kinh tế Nhà nước tại địa phương; thu thập dữ liệu thứ cấp từ các nguồn thông tin đáng tin cậy từ trong và ngoài nước; phân tích, xây dựng và kiểm định mô hình tính toán bộ chỉ số; đánh giá và đưa ra giải pháp thúc đẩy việc thực thi các FTA tại từng địa phương thông qua bộ chỉ số của địa phương đó; ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập, xử lý dữ liệu, đặc biệt trực tuyến.

Song ông Lê Anh Văn cho rằng, doanh nghiệp hầu hết thiếu thông tin về FTA, đặc biệt là các cam kết về giảm thuế còn khá mờ nhạt; mặt khác, cán bộ chuyên trách về FTA đang thiếu, nên khả năng khai thác, tận dụng FTA từ doanh nghiệp còn yếu. Ngoài ra, doanh nghiệp chưa chú trọng xây dựng dữ liệu về hệ thống sổ sách, chứng từ sản xuất, kinh doanh; thông tin chia sẻ từ cơ quan quản lý cũng như sự sự phối hợp liên ngành. Theo đó, khảo sát thông tin từ doanh nghiệp đóng vai trò rất quan trọng để xây dựng được bộ chỉ số FTA Index chính xác, xác thực với thực tế tận dụng FTA, đặc biệt là nhận diện, nắm rõ các khó khăn trong quá trình tiếp cận thông tin FTA của cộng đồng doanh nghiệp.

Theo ông Lê Anh Văn, để quá trình khảo sát thu nhận thông tin chính xác, hiệu quả, cơ quan triển khai thực hiện khảo sát phải bám sát sâu vào doanh nghiệp, để thấy khu vực kinh doanh này mức độ hội nhập đang đến đâu. Trong đó, mẫu phiếu, phương pháp khảo sát, cũng như việc xây dựng bộ câu hỏi phải phù hợp với thực tế của doanh nghiệp trong từng ngành hàng. Từ những thông tin khảo sát sát sườn doanh nghiệp, cơ quan chức năng sẽ có dữ liệu thông tin để xây dựng bộ công cụ FTA Index – một bộ tư liệu quan trọng hỗ trợ doanh nghiệp chủ động hội nhập

Thực tế hiện nay, không ít doanh nghiệp còn ngại chia sẻ thông tin. Do vậy, quá trình triển khai xây dựng FTA Index cần thúc đẩy sự phối hợp liên ngành tuyên truyền, tăng cường nhận thức của doanh nghiệp về ý nghĩa của bộ chỉ số, từ đó doanh nghiệp nắm và hiểu để cung cấp dữ liệu chuẩn xác với thực tế, và cơ quan chức năng sẽ có đánh giá xác thực hơn về việc tận dụng FTA của doanh nghiệp. Trong đó, phải nhận diện được các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp ở đâu để có sự điều chỉnh, đề xuất tháo gỡ kịp thời.

Về phía Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, các tổ chức đại diện doanh nghiệp luôn sẵn sàng kết nối, hỗ trợ để tuyên truyền FTA Index đến doanh nghiệp. Tuy nhiên, do có những tổ chức hội mang tính đa ngành, đơn ngành, cần phân loại để có cách thức phối hợp hiệu quả hơn; đồng thời phải có các chương trình tập huấn để các hiệp hội thành viên hiểu rõ FTA Index, từ đó, tạo “chân rết”, xây dựng mạng lưới để triển khai FTA Index hiệu quả. “Hiệp hội sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, cơ quan chức năng để nghiên cứu, tuyên truyền FTA Index sâu rộng đến cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa” – ông Lê Anh Văn khẳng định.