Hệ số nợ phải trả của doanh nghiệp không quá 4 lần

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán (Dự thảo) bản mới nhất đã nới lỏng quy định chặt chẽ về điều kiện hệ số nợ khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng.

Theo đó, hệ số nợ phải trả (bao gồm cả giá trị trái phiếu dự kiến phát hành, ngoại trừ trái phiếu phát hành để cơ cấu lại khoản nợ) trên vốn chủ sở hữu của tổ chức phát hành không quá 4 lần, ngoại trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác (dự thảo trước đó quy định không quá 3 lần).

Việc quy định hệ số nợ phải trả của doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng là để ngăn tình trạng “mỏng vốn” của doanh nghiệp, hạn chế rủi roc ho nhà đầu tư.

Pháp luật hiện hành cũng đã ban hành một số quy định để ngăn tình trạng mỏng vốn của doanh nghiệp. Cụ thể, Khoản 4 Điều 20 Nghị định số 91/2015/NĐ-CP quy định tổng mức vốn huy động để phục vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước (bao gồm cả các khoản bảo lãnh vay vốn của các công ty con do doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ theo quy định tại Khoản 1 Điều 189 Luật Doanh nghiệp phải bảo đảm hệ số nợ phải trả không quá ba lần vốn chủ sở hữu được ghi trên báo cáo tài chính quý hoặc báo cáo tài chính năm của doanh nghiệp nhà nước tại thời điểm gần nhất với thời điểm huy động vốn…”. 

Điểm c Khoản 1 Điều 5 Nghị định số 96/2024/NĐ-CP quy định doanh nghiệp kinh doanh bất động sản phải đảm bảo tổng tỷ lệ dư nợ vay tại tổ chức tín dụng, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp để thực hiện dự án không quá 4 lần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp đối với mỗi dự án bất động sản có quy mô sử dụng đất dưới 20ha và không quá 5,67 lần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp đối với mỗi dự án bất động sản có quy mô sử dụng đất từ 20ha trở lên.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2023, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp trên HNX dưới 1,3 lần, HoSE ở mức 1,6 lần, UPCoM ở mức 1,4 lần; đối với nhóm VN30 ở mức 2 lần. Lượng doanh nghiệp có hệ số nợ/vốn chủ sở hữu trên 4 lần (căn cứ báo cáo tài chính năm 2023 được kiểm toán) chiếm 5,8% số doanh nghiệp trên HNX. Tỷ lệ số doanh nghiệp này ở HoSE và UPCoM lần lượt là 4,7% và 1,5%.

Góp ý về dự thảo Nghị định trên, VCCI đề nghị làm rõ thêm về khái niệm vì dự thảo chưa quy định rõ nợ chỉ bao gồm nợ vay hay toàn bộ nợ phải trả của doanh nghiệp.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, thông lệ các giao dịch huy động tài chính trong và ngoài nước với các ngân hàng, định chế tài chính đánh giá và xác định về chỉ số an toàn tài chính của bên vay chỉ xét trên hệ số nợ ròng (nợ vay trừ đi tiền) trên vốn chủ sở hữu. Trong khi đó, toàn bộ nợ phải trả bao gồm rất nhiều khoản mục khác, không chỉ vợ vay, mà còn các khoản nghĩa vụ không mang tính chất nợ (như người mua trả tiền trước, doanh thu chưa thực hiện…) hay các khoản quỹ (như Quỹ khen thưởng, phúc lợi; Quỹ bình ổn giá).

Xem xét quy định tương tự với lĩnh vực bất động sản (lĩnh vực đầu tư được coi là có độ rủi ro), hệ số nợ được tính là tổng tỷ lệ dư nợ vay tại tổ chức tín dụng, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp, tức bản chất là nợ vay, mà không tính toàn bộ khoản nợ phải trả.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc làm rõ nợ phải trả theo hướng chỉ bao gồm nợ vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn, dài hạn (các chỉ tiêu 320, 338, 339 trên Báo cáo tài chính).

VCCI cũng cho rằng, việc quy định một hệ số nợ chung áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, bất kể quy mô là không hợp lý vì các doanh nghiệp lớn thường kinh doanh trong những lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn, do đó có hệ số nợ cao tự nhiên hơn các doanh nghiệp nhỏ. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp lớn thường ít chịu áp lực cạnh tranh từ các đối thủ hơn doanh nghiệp nhỏ, nên các bên cho vay vẫn chấp nhận cho doanh nghiệp lớn vay thêm tiền dù có hệ số nợ cao hơn.

Xem xét quy định tương tự với lĩnh vực bất động sản (lĩnh vực đầu tư được coi là có độ rủi ro cao), Điều 5.1 Nghị định 96/2024/NĐ-CP cho phép hệ số nợ của dự án lên đến 5,67 lần với bất động sản có quy mô lớn (trên 20 ha).

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung quy định cho phép các công ty mẹ có vốn điều lệ lớn (có thể lấy mốc 10.000 tỷ đồng) được phép áp dụng hệ số nợ lớn hơn (chẳng hạn là 5).