Thay vì dùng thuốc, nhiều nông dân Vũ Quang (Hà Tĩnh) đã áp dụng mô hình nuôi kiến vàng để bảo vệ và chăm sóc các vườn cây ăn quả có múi.
Mô hình nuôi kiến vàng để bảo vệ cây ăn quả có múi được triển khai trên địa bàn Vũ Quang từ tháng 5/2023.
Triển khai từ tháng 5/2023, đến nay, mô hình nuôi kiến vàng để bảo vệ cây ăn quả có múi trên địa bàn Vũ Quang đã phát huy hiệu quả rõ nét, như: khống chế, tiêu diệt triệt để các loài côn trùng gây hại cho cây; hạn chế rụng quả và giúp quả to, mọng nước, ngọt hơn.
Được biết, mô hình này do Trung tâm Bảo vệ thực vật (BVTV) vùng Khu IV (thuộc Cục BVTV) triển khai thí điểm tại các vườn cam, bưởi ở xã Quang Thọ, Thọ Điền, Đức Lĩnh với quy mô gần 3 ha/xã.
Ông Võ Quốc Hội – Giám đốc Trung tâm Ứng dụng KHKT và Bảo vệ cây trồng vật nuôi huyện Vũ Quang cho biết: “Sau khi chọn vườn cam trên 3 năm tuổi để thí điểm mô hình, cán bộ kỹ thuật của trung tâm đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn các nhà vườn loại bỏ nguồn kiến vàng cũ và loài kiến hôi trước khi đưa kiến vàng vào nuôi nhằm tránh hiện tượng tranh giành thức ăn giữa các loài kiến. Nhờ được triển khai bài bản nên đến nay, mô hình đã mang lại lợi ích kép cho bà con, vừa giúp quả tăng độ ngọt do không bị côn trùng tấn công, vừa giúp cây phát triển tốt”.
Ông Lê Quang Toại ở thôn Đăng, xã Thọ Điền phấn khởi trước những lợi ích mà kiến vàng mang lại cho vườn cam.
Gia đình ông Lê Quang Toại ở thôn Đăng, xã Thọ Điền có hơn 2 ha cam 7 năm tuổi. Trước năm 2022, sản lượng thu hoạch đạt khoảng 7 tấn/ha và giá cam chỉ đạt 15 nghìn đồng/kg do chất lượng quả thấp, lợi nhuận do đó thu về không cao. Tuy nhiên, từ khi áp dụng mô hình nuôi kiến vàng, vườn cam của gia đình đã được cải thiện về chất lượng và năng suất.
Ông Toại cho biết: “Từ đầu mùa đến nay, gia đình chỉ mới phun 3 lần chế phẩm sinh học thay vì phải phun 10 lần và phải sử dụng thuốc hoá học như trước để diệt côn trùng; đàn kiến vàng từ 20 tổ đến nay cũng đã được nhân lên hơn 40 tổ và đang có xu hướng tiếp tục tăng đàn. Đặc biệt, năng suất cam đạt cao hơn trước do không bị côn trùng tấn công, ước tính đến cuối vụ gia đình tôi thu về khoảng 18 tấn, cao hơn trước 3 tấn, thu nhập cũng sẽ tăng cao nhờ chất lượng quả được nâng lên”.
Nuôi kiến vàng mang lại lợi ích kép cho người trồng cam Vũ Quang.
Thay vì dùng thuốc hoá học, gia đình anh Phan Anh Toản ở thôn 6 (xã Thọ Điền) đã nuôi kiến vàng trong vườn cam, bưởi rộng hơn 2 ha để bắt các loại côn trùng, sâu bọ… gây hại cho cây.
Anh Toản cho biết: “Sau 5 tháng nuôi thử nghiệm, tôi nhận thấy kiến vàng có thể tiêu diệt được các loại côn trùng gây hại trên vườn cây ăn quả như: bọ xít, rầy mềm, sâu vẽ bùa, rệp sáp, kiến hôi… Những cây cam, cây bưởi có kiến vàng sinh sống thì gần như 100% không có sâu bọ như trước. Nhờ đó, gia đình không phải dùng đến các loại thuốc bảo vệ thực vật và không tốn công phun thuốc.
Điều này mang đến nhiều lợi ích như: cân bằng hệ sinh thái, bảo vệ môi trường, không ảnh hưởng sức khỏe, đặc biệt là giảm chi phí đầu tư. Bởi, thông thường mỗi vụ cam gia đình tôi tiêu tốn hết gần 30 triệu đồng để mua các loại thuốc diệt côn trùng và thuê nhân công thực hiện”.
Nuôi kiến vàng giúp cam to quả, mọng nước hơn do không bị các loại côn trùng tấn công.
Anh Toản cũng nhận thấy, bằng cách sinh trưởng tự nhiên, không dùng chất hóa học, không bị sâu bệnh gây hại, các loại cây có múi được kiến vàng bảo vệ sẽ cho trái to, mọng nước. Giá trị kinh tế nhờ đó cũng được nâng cao, vườn cam của gia đình dù chưa đến kỳ thu hoạch nhưng đã được thương lái đặt hàng khá nhiều.
Nói về kỹ thuật nuôi kiến vàng, ông Võ Quốc Hội chia sẻ, loài kiến vàng rất dễ nuôi, không tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí chăm sóc. Tuy nhiên, nếu không biết cách chăm thì đàn kiến sẽ bỏ đi hoặc chết. Nếu đã xác định nuôi kiến để bảo vệ cây trồng thì không được sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nữa. Vì nếu làm vậy thì kiến sẽ chết hoặc bỏ đi, đây chính là thách thức của những nông dân muốn áp dụng mô hình nuôi kiến vàng để bảo vệ vườn cây có múi.
Theo ngành nông nghiệp Vũ Quang, loài kiến vàng rất dễ nuôi, không tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí chăm sóc.
Các tổ kiến được chọn để đưa về vườn nhân nuôi phải là các tổ có lá bao còn xanh, đường kính tổ trung bình từ 20 cm trở lên và cấu tạo từ 2 lớp lá trở lên. Ngoài ra, cần chăng giây giữa các tán cây để tạo điều kiện cho kiến di chuyển từ cây này sang cây khác để săn mồi và làm tổ. Bổ sung thức ăn cho kiến vàng trên vườn định kỳ 1 tuần/lần để kiến có thể nhân được số lượng lớn.
“Thời gian tới, Trung tâm Bảo vệ thực vật BVTV vùng khu IV sẽ tích cực tuyên truyền, vận động các hộ trồng cây ăn quả có múi đến học hỏi để nhân rộng. Từ đó, từng bước nâng cao chất lượng và thương hiệu cam Vũ Quang, giúp bà con cải thiện thu nhập cũng như tuổi thọ của cây, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững, nói không với thuốc hoá học” – ông Hội cho biết.
Văn Chung
