Ông Trần Quốc Ban – nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh là tấm gương sáng cho nhiều người về phẩm giá, đức hy sinh, về bản lĩnh trung thành tuyệt đối với Đảng, trân trọng Nhân dân, về sự nghiêm túc, tận tụy trong suốt cuộc đời hoạt động.
Ông Trần Quốc Ban sinh ngày 27/12/1932 tại làng Vĩnh Đại, xã Đức Vĩnh (nay là xã Quang Vĩnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh) trong một gia đình nông dân nghèo. Tuổi thơ ông Ban đã từng thấm đẫm từ “Nỗi đau nhà đau ra nỗi nước”.
Đồng chí Trần Quốc Ban và lãnh đạo tỉnh làm việc với Tổng Bí thư Đỗ Mười tại Hà Tĩnh (ảnh tư liệu).
Cha mẹ mất sớm, bà nội phải suốt ngày đi cày thuê cuốc mướn để nuôi ba đứa cháu mồ côi. May mắn, ông Ban là một cậu bé thông minh, sáng dạ. Dẫu đói khổ nhưng bà nội vẫn khao khát cho cháu đi học. Bằng sự hy sinh thầm lặng của bà mình, ông Trần Quốc Ban đã được cho ăn học đến lớp đệ tam niên trung học. Có lẽ lòng nhân ái bao dung, đức tính chịu thương, chịu khó, cần mẫn của bà nội mình là nguồn năng lượng quý nhất, nuôi dưỡng cốt cách ông lớn lên. Được học chữ, được tiếp xúc nhiều với bè bạn, thầy cô, ông Ban đã sớm ý thức được về lòng yêu nước.
“Cách mạng bùng lên, rồi kháng chiến trường kỳ”. Năm lên 18 tuổi, ông Ban đã tạm biệt bà nội, tạm biệt quê hương, gia nhập vào Quân đội nhân dân Việt Nam. Chiến trường càng gian khổ, càng ác liệt, ông càng lớn lên về ý chí và sức mạnh. Năm 1954, Trần Quốc Ban trở thành cán bộ chính trị viên đại đội, thuộc Tiểu đoàn 326, Trung đoàn 18, Quân khu IV. Ngày 23/3/1957, Trần Quốc Ban được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Tháng 4/1959, ông được đơn vị cho chuyển ngành về làm cán bộ tổ chức tại Công ty kiến trúc Vinh. Sau đó, được cấp trên gửi đi học Trường Trung cấp kiến trúc Hà Đông. Mãn khóa học, ông chuyển về công tác tại Ty kiến trúc Hà Tĩnh.
Chân dung đồng chí Trần Quốc Ban.
Nhờ có sức khỏe, có kiến thức và năng lực, tiên phong trong công việc, gương mẫu trong lối sống, Trần Quốc Ban đã sớm trở thành cán bộ lãnh đạo gánh vác sứ mệnh mà ngành giao phó. Tháng 9/1966, ông được đề bạt chức vụ Phó Ty kiến trúc Hà Tĩnh. Tháng 8/1969, ông được đơn vị gửi đi đào tạo hệ chính quy tại Trường Đại học xây dựng Hà Nội. Con đường công danh và sự nghiệp của ông Trần Quốc Ban sán lạn từ đấy. Dẫu ở môi trường nào, lĩnh vực công tác nào, ông Ban luôn giữ được bản chất của mình là chân tình, khiêm tốn, giản dị, chan hòa với anh em, đồng chí. Luôn lấy lời dạy của Bác Hồ “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” để suốt đời học tập và phấn đấu.
Nhớ về ông Trần Quốc Ban, những kỷ niệm lại thức dậy trong lòng tôi. Vào năm 1978, tôi làm phóng viên Báo Nghệ Tĩnh, còn anh trai tôi làm cán bộ ở Phòng Tổ chức xây dựng Ty xây dựng Nghệ Tĩnh. Ông Ban lúc đó làm Phó Ty xây dựng Nghệ Tĩnh. Nhờ qua lại nhiều lần thăm anh trai, tôi được hiểu thêm về ông cả hình dáng, cả cốt cách. Ông Ban là người ham đọc sách (nhất là những cuốn sách kỹ thuật về kiến trúc, xây dựng, giao thông) để tích lũy cho mình kiến thức, thêm sáng tạo khi chỉ đạo các công trình xây dựng. Đôi chân ông luôn luôn vận động, tiếp cận tất cả những đơn vị gần xa.
Những chuyến đi thực tế như vậy giúp ông rõ thêm về nhân lực, về cơ sở vật chất, về đặc thù nghề nghiệp, môi trường địa lý, để từ đó có những giải pháp trong công tác chỉ đạo. Vào những năm tháng ấy, vừa mới nhập tỉnh được vài năm, lại gặp phải hai trận lũ lớn, ngập cả thành phố Vinh. Cả tỉnh Nghệ Tĩnh điêu đứng, nông dân mất mùa, cán bộ và công nhân thì thiếu ăn, thiếu mặc nghiêm trọng. Lúc bấy giờ, ông Trần Quốc Ban phải nuôi ba đứa con nhỏ, lại càng vất vả hơn. Tuy thế, ông luôn sống rất vui vẻ, lạc quan.
Thời điểm năm 1978 – 1984, chuyên gia Cộng hòa dân chủ Đức đang đẩy mạnh tiến độ thi công khu nhà ở tập thể Quang Trung và các công trình phúc lợi trên địa bàn thành phố Vinh, ông Ban được ông Châu – Trưởng ty Xây dựng Nghệ Tĩnh giao nhiệm vụ phối hợp giám sát từng hạng mục công trình trong quá trình thi công.
Đồng chí Trần Quốc Ban giới thiệu với chuyên gia nước ngoài về khoáng sản quý ở Hà Tĩnh.
Nhờ đức tính giản dị, khiêm tốn, ông Trần Quốc Ban đã tạo được mối quan hệ thân tình với đồng chí trưởng đoàn và các chuyên gia trong đoàn. Họ đã làm việc hết mình, không quản gió lào bỏng rát mùa hè, cái rét cắt da mùa đông, vì một thành phố Vinh rạng rỡ. Tháng 8/1981, ông Châu được Nhà nước cho nghỉ hưu theo chế độ, ông Trần Quốc Ban được tập thể anh em và lãnh đạo tỉnh Nghệ Tĩnh tín nhiệm, đề bạt lên làm Giám đốc Sở Xây dựng Nghệ Tĩnh (thời gian này ông vừa là Tỉnh ủy viên, Bí thư đảng, đoàn của cơ quan).
Sau tách tỉnh (1991), ông Ban lúc này là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã cùng ông Nguyễn Ký – Chủ tịch UBND tỉnh và lãnh đạo tỉnh “chung lưng, đấu cật” với quyết tâm làm cho “tình hình Hà Tĩnh nổi bật lên” như Bác Hồ đã căn dặn. Được Ban Thường vụ Tỉnh ủy phân công, với trọng trách chỉ đạo về ngành xây dựng, giao thông, công nghiệp, bằng kinh nghiệm đã được tích lũy lâu năm của mình trong nghề, cùng với sự năng động, sáng tạo, ông Trần Quốc Ban đã để lại nhiều dấu ấn trong quá trình phát triển của Hà Tĩnh.
Thấu hiểu hoàn cảnh của cán bộ và công nhân, ngày đầu về tỉnh chưa ai có đất làm nhà, ông Ban đã cùng với Ban Tường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh họp bàn tìm đất, cấp đất với giá “bao cấp” cho mọi người an cư, lạc nghiệp. Việc cấp đất được cơ quan họp bình xét, công khai dân chủ theo từng đối tượng. Nhờ vậy, hàng ngàn cán bộ và công nhân xây dựng được nhà cửa, yên tâm làm việc, gắn bó với gia đình, quê hương. Sau khi lo trọn về ổn định tổ chức bộ máy, ông Trần Quốc Ban tiếp tục chỉ đạo các mục tiêu lớn trong lĩnh vực xây dựng, giao thông.
Trong đó, nhiều công trình có ý nghĩa như: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh, trụ sở các cơ quan cấp tỉnh đóng trên địa bàn thị xã Hà Tĩnh, Khách sạn Thành Sen, Cung văn hóa thiếu nhi tỉnh, Cảng vận tải Vũng Áng…, đặc biệt là các công trình lớn nhất của Hà Tĩnh về giao thông như: đường 22/12, cầu Hộ Độ, đường 13 nối dài từ thị xã Hà Tĩnh lên thị trấn Hương Khê v.v…
Kể sao cho xiết sự lao động quên mình, sự hy sinh thầm lặng của ông. Kể sao cho xiết tình cảm nồng hậu, chân thành với đồng bào, đồng chí của ông. Bây giờ, ông Trần Quốc Ban đã về với “thế giới người hiền” nhưng hình ảnh ông vẫn lưu giữ trong tôi về khuôn mặt chữ điền đôn hậu, dáng đi khỏe khoắn, nụ cười đầy tự tin. Nụ cười ấy, như truyền thêm lửa cho tôi “Sự sống chẳng bao giờ chán nản” và mình phải sống làm sao cho có ý nghĩa với cuộc đời này.
Phan Thế Cải
