Từ bao đời nay, người dân thôn Trung Tiến, xã Sơn Tiến (Hương Sơn, Hà Tĩnh) vẫn giữ thói quen xây tường rào thấp và có lối tắt để tiện qua lại, thăm hỏi hàng xóm.
Thôn Trung Tiến có 116 hộ dân với 401 nhân khẩu. Từ xa xưa, người dân trong thôn đã có thói quen không xây kín tường rào để tránh chia cách các hộ với nhau. Đặc biệt, các gia đình đều dành một phần diện tích đất để làm lối đi tắt sang nhà hàng xóm. Đây là một nét văn hóa tạo nên sự gắn kết tình làng nghĩa xóm.
Thôn Trung Tiến nhìn từ trên cao.
Để tạo lối đi chung, khi xây dựng tường rào, các gia đình ở Trung Tiến sẽ lựa chọn một vị trí thích hợp trong phần đất của mình sao cho tiện đi sang hộ liền kề. Lối đi chung thường rộng từ 1-3m, dài từ 5-7m, có sử dụng cánh cửa nhỏ nhưng hầu như không khóa. Những lúc cần sang nhà hàng xóm, thay vì đi cổng chính, người dân chỉ cần đẩy cửa phụ, men theo lối đi chung vài bước chân là tới. Ở thôn Trung Tiến, có gia đình mở đến 2 lối đi chung trong vườn.
Một lối đi tắt giữa hai gia đình ở thôn Trung Tiến.
Lối đi giữa các gia đình ở thôn Trung Tiến thường sử dụng cánh cửa nhỏ nhưng hầu như không khóa.
“Các lối tắt tạo nên sự liên thông giữa các gia đình với nhau. Nhờ đó, nhiều trường hợp, sự cố cấp thiết được hỗ trợ kịp thời. Bên cạnh đó, chúng tôi thuận tiện qua lại nhà nhau để giao lưu, trò chuyện và gắn kết thêm tình cảm láng giềng”, bà Đinh Thị Phương (thôn Trung Tiến) cho biết.
Với đặc trưng địa hình thấp nên vào mùa mưa lũ, nhiều gia đình ở thôn Trung Tiến thường bị ngập lụt, phải di dời. Nhờ các lối đi chung, người dân có thể nhanh chóng hỗ trợ, giúp đỡ nhau sơ tán người và tài sản lên những khu vực cao để tránh lũ lụt.
“Còn nhớ trận lụt năm 2010, thời điểm đó nước lũ dâng lên rất nhanh, gia đình ông Nguyễn Duy Sang nằm ở vùng thấp, 2 vợ chồng đều đã già yếu. Nhờ lối đi tắt, hàng xóm kịp thời phát hiện ông bà chưa kịp di dời tài sản nên đã hô hoán mọi người cùng sang hỗ trợ. Nhờ đó, việc sơ tán người và tài sản giúp gia đình ông Sang được thực hiện kịp thời, đảm bảo an toàn”, bà Tô Thị Lịnh – Trưởng thôn Trung Tiến kể lại.
Ngoài hộ ông Nguyễn Duy Sang, các hộ dân ở vùng thấp trong thôn như: hộ ông Nguyễn Văn Hiệp, Đậu Quốc Luân… cũng được di dời tài sản, vật nuôi thông qua cả cổng chính và lối tắt để lên các hộ gia đình ở khu vực cao hơn trong đợt lũ năm đó.
Một điểm đặc biệt là dù duy trì lối đi chung từ bao đời nay, song, tình hình an ninh trật tự tại địa phương luôn được đảm bảo. Trên địa bàn xã nói chung và thôn Trung Tiến nói riêng gần như không xảy ra tình trạng trộm cắp, tệ nạn xã hội.
Trưởng thôn Tô Thị Lịnh cho biết, từ xa xưa, người dân trong thôn đã có truyền thống “đi tắt” để sang nhà nhau thăm hỏi, giúp đỡ. Trước đây, giữa các hộ thậm chí không có tường rào, có nhà còn chung với hàng xóm một khu vườn để trồng trọt. Kế thừa truyền thống tốt đẹp đó nên ngày nay, khi xây dựng tường rào, mỗi hộ đều dành một khoảng đất làm lối đi chung để hàng xóm tiện đi lại, hỗ trợ nhau. Các hộ rất đoàn kết và chưa từng xảy ra mâu thuẫn.
Nhờ các lối đi liên thông, bà Đinh Thị Phương (ngoài cùng bên phải) và các hàng xóm xung quanh thường xuyên thăm hỏi, gặp gỡ, giúp đỡ lẫn nhau.
Đặc biệt, Trung Tiến là 1 trong 8 thôn đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu của xã Sơn Tiến. Đầu năm 2022, Trung Tiến đã hoàn thành xây dựng cụm dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp (gồm 12 hộ dân). Để đạt những kết quả nêu trên, chính quyền địa phương đã tích cực vận động, tuyên truyền và hỗ trợ người dân trong quá trình thực hiện. Nhiều hộ đã bỏ ra hàng chục đến hàng trăm triệu đồng để xây dựng vườn mẫu, vừa đem lại hiệu quả kinh tế lại tạo cảnh quan hiện đại cho vùng thôn quê.
“Khi nắm được chủ trương xây dựng cụm dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp của địa phương, gia đình tôi đã chi hàng chục triệu đồng để chỉnh trang lại nhà cửa, vườn tược và đầu tư thêm bể xử lý nước thải sinh hoạt composite nhằm bảo vệ môi trường. Người dân ở đây ai cũng muốn nhà cửa sạch đẹp nên đều “mạnh tay” đầu tư xây dựng. Nhờ đó, bộ mặt cụm dân cư dần trở nên khang trang, trù phú” – ông Đậu Quốc Luân, một người dân trong thôn phấn khởi nói.
Tuyến đường tranh bích họa tại cụm dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp thôn Trung Tiến được người dân dọn dẹp thường xuyên.
Ngoài ra, trên các tuyến đường trong các cụm dân cư, các hộ dân phân công nhau dọn dẹp thường xuyên, cắt tỉa định kỳ hàng rào xanh hai bên đường. Người dân còn thuê họa sỹ để trang trí tường với những bức bích họa đậm nét vùng quê miền sơn cước.
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, cơ sở hạ tầng tại xã Sơn Tiến nói chung và thôn Trung Tiến nói riêng đã đổi thay rõ rệt, song, những nét văn hóa, tình làng nghĩa xóm vẫn được gìn giữ, nhất là truyền thống liên thông hiếm có của các hộ nơi đây. Chính điều này đã tạo sự đoàn kết, đồng lòng, thống nhất cao khi thực hiện các phong trào chung, trở thành hình mẫu để nhiều địa phương khác học hỏi.
Hoàng Nguyên – Sỹ Thông
