Khuyến khích người dân lựa chọn đối thoại hòa giải tại tòa án

ĐBQH đoàn Hà Tĩnh, Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh Phan Thị Nguyệt Thu đánh giá hiệu quả công tác hòa giải đối thoại tại tòa án, đề xuất việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về hòa giải đối thoại…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp.

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu khẳng định, thời gian qua, cùng với việc chủ động đấu tranh phát hiện, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và xử lý các loại tội phạm vi phạm pháp luật thì nhiều chỉ tiêu trên lĩnh vực tư pháp đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Các cơ quan tiến hành tố tụng đã thụ lý, giải quyết nhiều vụ việc tranh chấp dân sự hành chính, trong năm 2023 giải quyết 468.828 vụ việc dân sự và 12.162 vụ việc khiếu kiện hành chính, tăng 24.832 vụ việc so với cùng kỳ năm 2022. Tòa án và Viện kiểm sát các cấp đã thực hiện nhiều giải pháp, hướng dẫn các bên đương sự cung cấp chứng cứ, trong đó tích cực thực hiện hòa giải đối thoại thành công 80.440 vụ việc.

ĐBQH Phan Thị Nguyệt Thu phát biểu.

Từ khi Quốc hội khóa XIV thông qua Luật Tổ chức Hòa giải đối thoại tại Tòa án, có hiệu lực từ ngày 01/01/2021 đã tạo ra cơ chế pháp lý để người dân lựa chọn phương thức hòa giải đối thoại để giải quyết tranh chấp khiếu kiện tại Tòa án một cách linh hoạt, phù hợp, tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức cho Nhà nước, tổ chức và cá nhân.

Đặc biệt khi hòa giải đối thoại thành, mối quan hệ giữa đôi bên được hàn gắn ngày càng tốt đẹp hơn, đoàn kết hơn trong cộng đồng dân cư, giảm đáng kể số vụ việc phải giải quyết của cơ quan xét xử và cơ quan thi hành án. Theo báo cáo của Chánh án Tòa án tối cao đã có 119.058 vụ việc/129.856 đơn đương sự đồng ý hòa giải, đạt tỷ lệ 91,68%.

Tuy nhiên, đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu cho rằng, qua khảo sát tại một số tòa án địa phương vẫn còn tình trạng người dân khi nộp đơn tại tòa án lại từ chối hòa giải đối thoại, mặc dù cán bộ tòa án kiên trì hướng dẫn, giải thích những lợi ích mà người dân được hưởng lợi từ chính sách ưu việt của phương án hòa giải đối thoại.

Từ đó, đại biểu đề nghị tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật nói chung, Luật Hòa giải đối thoại tại tòa án nói riêng với những lợi ích ưu việt nhằm khuyến khích người dân chủ động lựa chọn phương án hòa giải đối thoại tại tòa án khi giải quyết tranh chấp. Đồng thời, đề cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khi thực hiện tư vấn pháp luật trong việc hướng dẫn, giải thích để người dân lựa chọn ngày càng nhiều hơn phương thức giải quyết tranh chấp này.

Toàn cảnh phiên họp.

Mặt khác, đại biểu đề nghị cần đầu tư đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị và phòng đối thoại đúng quy định, nhất là trang thiết bị phục vụ đối thoại hòa giải trực tuyến. Qua báo cáo và khảo sát một số địa phương cho thấy hiện nay tình trạng các trụ sở của cơ quan tòa án, viện kiểm sát cấp huyện nhiều nơi xuống cấp nhưng chưa được xây dựng mới hoặc sửa chữa.

Theo báo cáo của tòa án hiện có 278 trụ sở tòa án cấp huyện xuống cấp, thiếu nhà xét xử, phòng hòa giải, cần đầu tư xây dựng mới nhưng chưa được bố trí nguồn kinh phí. Do đó, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành quan tâm, phân bổ nguồn kinh phí đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ được giao.

Ngoài ra, đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu cũng cho rằng cần có cơ chế, chính sách đối với đội ngũ hòa giải viên. Hiện nay, có hơn 3.000 hòa giải viên là thẩm phán, thư ký đã nghỉ hưu, luật sự, trợ giúp viên pháp lý tham gia hòa giải viên. Đây là đội ngũ có nhiều kinh nghiệm trong công tác và có uy tín cao trong cộng đồng dân cư. Theo quy định tại Nghị định 16/2021/NĐ-CP về phí hòa giải tại tòa án và thù lao hòa giải viên, một số vụ việc hòa giải đối thoại không thành được chi trả 500.000 đồng/vụ việc, hòa giải thành thì được chi trả cao nhất 1.500.000 đồng/vụ việc. Tuy nhiên, hiện có nhiều vụ việc dân sự hành chính phải hòa giải, điều tra kiên trì nhiều lần gặp gỡ trao đổi với các bên. Vì vậy, cần có sự quan tâm, động viên, ghi nhận của cơ quan, tổ chức có liên quan.

Quang Đức – Thuý An