Với nhiều giá trị lịch sử văn hóa, kiệu rước tiến sỹ vinh quy, sập dạy học Trường học Phúc Giang và ấn triện của cụ Nguyễn Huy Quýnh vừa được UBND tỉnh Hà Tĩnh đề nghị công nhận là bảo vật quốc gia.
Làng Trường Lưu (xã Kim Song Trường, Can Lộc).
Tại Văn bản Số 6626/UBND-VX1, ngày 23/11/2023 của UBND tỉnh gửi Bộ VH-TT&DL, Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT&DL) về việc đề nghị công nhận bảo vật quốc gia, Hà Tĩnh đề xuất 3 hiện vật gồm: kiệu rước tiến sỹ vinh quy, sập dạy học Trường học Phúc Giang và ấn triện của Nguyễn Huy Quýnh.
Kiệu rước tiến sỹ vinh quy được làm vào năm 1748 để rước Nguyễn Huy Oánh (1713 – 1789) khi ông đỗ Đình nguyên Thám hoa, sau đó là rước Nguyễn Huy Quýnh (1734 – 1785) vào năm 1772 khi ông đỗ Tiến sỹ vinh quy bái tổ. Về sau, kiệu được dùng để rước các vị Thiên thần và Nhân thần trong các lễ Kỳ phúc của làng Trường Lưu.
Kiệu rước tiến sỹ vinh quy của dòng họ Nguyễn Huy – Trường Lưu.
Kiệu rước tiến sỹ vinh quy là hiện vật được làm bằng gỗ dổi, có kích thước: dài 3,22m, rộng 1m và cao 1,06m (cả lọng tháo rời là 1,71m); trọng lượng 28kg. Kiệu có đòn khiêng dài 3,22m được chạm trổ tinh vi hình mắt và hình rồng; ở giữa có ghế ngồi 84cm x 76,5cm và lọng tháo rời khi không sử dụng cao 0,65m. Tình trạng kiệu được bảo quản nguyên vẹn, là hiện vật độc bản có nhiều giá trị phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử văn hóa Hà Tĩnh nói riêng và Việt Nam nói chung ở thế kỷ XVIII.
Sập dạy học ở Trường học Phúc Giang là hiện vật được Đình nguyên Thám hoa Nguyễn Huy Oánh dùng để phục vụ cho việc dạy học. Đây là nơi ông ngồi để giảng bài cho học trò từ năm 1732, khi mới đỗ kỳ thi Hương cho đến sau này. Sập còn được nhiều thầy giáo tại Trường học Phúc Giang và nhiều danh sĩ khác sử dụng khi về đây dạy học.
Sập dạy học ở Trường học Phúc Giang.
Sập được làm bằng gỗ lim ròng và nhánh, có chiều dài 1,51m, rộng 1,45 m, cao 0,33 m, trọng lượng 95 kg. Trên bốn trụ của sập được chạm khắc hình thú tinh xảo. Sập là hiện vật độc bản gắn liền với Trường học Phúc Giang, nơi đào tạo hơn 30 tiến sỹ cho đất nước trong chế độ phong kiến.
Ấn triện của Nguyễn Huy Quýnh có chất liệu bằng ngà voi, hình lục giác cao 1,2cm, diện tích 2,6cm x 2,4cm, nặng 20g.
Ấn triện của Tiến sỹ Nguyễn Huy Quýnh.
Theo tục lệ thời xưa, các nhà nho đều có dấu để in vào các tư liệu liên quan, các vị đỗ đạt, làm quan thường có ấn riêng. Nguyễn Huy Quýnh đỗ Tiến sỹ khoa Nhâm Thìn 1772, tham gia quan trường làm đến chức Trực giảng ở Quốc Tử Giám, Đốc thị Thuận Quảng, mỗi khi có giao dịch, ông thường dùng ấn triện của mình. Ấn triện Nguyễn Huy Quýnh là độc bản được con cháu bảo quản tại nhà thờ ông ở xã Kim Song Trường (Can Lộc).
Cả 3 hiện vật đều là những cổ vật độc bản, có tuổi đời hàng trăm năm, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương Hà Tĩnh nói riêng và dân tộc nói chung, được con cháu dòng họ Nguyễn Huy – Trường Lưu bảo quản nguyên vẹn. Việc được chứng nhận là bảo vật quốc gia sẽ góp phần nâng cao công tác bảo tồn và phát huy lan tỏa hơn nữa các giá trị của hiện vật.
Thiên Vỹ
