Sáng 23/3, UBND xã Khánh Vĩnh Yên, huyện Can Lộc long trọng tổ chức lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh đền Đa Cốc.
Đền Đa Cốc, ở thôn Kiều Mộc, xã Khánh Vĩnh Yên được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX. Đền Đa Cốc được nhân dân dựng nên thờ thần Thổ địa – vị thiên thần cai quản, phù hộ cho người dân nơi đây mùa màng bội thu, cuộc sống đầy đủ, ấm no. Thôn Kiều Mộc dưới thời Nguyễn có tên gọi là thôn Đa Cốc, xã Đông Lâm, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Người dân nơi đây từ xa xưa chủ yếu sống dựa vào đất đai, khai hoang, trồng trọt để sinh sống. Buổi đầu khai sơn phá thạch, người dân nơi đây chủ yếu sinh sống bằng nghề nông nghiệp, dựa vào đất đai để canh tác, nên đã hình thành trong đời sống tâm linh của họ tín ngưỡng thờ thần Thổ địa, để cầu mong thần phù hộ mùa màng bội thu, khí hậu thuận lợi. Đền Đa Cốc được xây dựng thờ thần Thổ địa trong hoàn cảnh đó.
Trải qua thời gian, đền bị hư hỏng nhiều nên nhân dân đã tu bổ, xây dựng lại một tòa bằng gỗ lợp ngói. Sau cách mạng tháng 8 và trong phong trào cải cách ruộng đất, ngôi đền đã gần như bị hư hỏng gần hết, chỉ còn giữ lại 01 sắc phong thời Nguyễn và một số hiện vật như hòm sắc, bình. Năm 2000, theo nguyện vọng của của cấp uỷ, chính quyền và bà con nhân dân ngôi đền đã được xã hội hoá tu bổ, tôn tạo lại; và đến năm 2020 được tu bổ thêm một số hạng mục như ngày nay.
Đền Đa Cốc là một ngôi đền nhỏ, tuy mới được tu bổ, tôn tạo nhưng vẫn còn giữ được những nét cổ kính riêng. Cửa chính quay ra hướng Bắc với lối kiến trúc hình chữ Nhất. Ngôi đền nằm trên một khuôn viên di tích khá rộng rãi với hơn 500m2, xung quanh bao bọc bởi làng quê trù phú, thanh bình. Tuy bao bọc bởi khu dân cư nhưng đền vẫn giữ được nét u tịch, thâm nghiêm và tĩnh lặng.
Đền Đa Cốc trong lịch sử của địa phương cũng là địa chỉ đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Trong kháng chiến chống Pháp, đền Đa Cốc là nơi cất dấu tài liệu, tổ chức các cuộc họp bí mật của Việt Minh. Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, đền trở thành nơi tổ chức các buổi bình dân học vụ của thôn. Trong kháng chiến chống Mỹ nơi đây là địa điểm tập trung thanh niên của làng trước khi lên đường làm nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc.
Trải qua nhiều giai đoạn, nhiều biến thiên, thăng trầm của lịch sử, hiện nay ngôi đền vẫn được nhân dân thôn Kiều Mộc bảo vệ hương khói và lưu giữ lại được nhiều hiện vật quý báu như sắc phong thời Nguyễn, bình cổ,… và nhiều phong tục tốt đẹp. Đây chính là các tài liệu quý để nghiên cứu sâu hơn về lịch sử Hà Tĩnh dưới triều Nguyễn, cung cấp thêm tư liệu làng xã, sinh hoạt văn hoá tâm linh của nhân dân Kiều Mộc nói riêng, xã khánh Vĩnh Yên nói chung.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học, đền Đa Cốc đã được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh.
Minh Đức
Nguồn: https://sovhttdl.hatinh.gov.vn/portal/pages/2025-03-25/Don-bang-xep-hang-di-tich-lich-su–van-hoa-den-Da–484144.aspx
